Nowotwory złośliwe wątroby stanowią około 7% zachorowań na świecie, jednak wątroba jest najczęstszym miejscem lokalizacji guzów przerzutowych. Zarówno sposób leczenia raka wątroby jak i dieta jest uzależniona m.in. od stopnia zaawansowania choroby czy stanu czynnościowego narządu.

dieta-watrobowa

Spis treści:

  1. Co sprzyja rozwojowi nowotworów wątroby?
  2. Co chroni przed rakiem wątroby?
  3. Rak wątroby – leczenie
  4. Dieta przy raku wątroby

Wątroba należy do układu pokarmowego i jest największym gruczołem w organizmie człowieka. Odpowiada za metabolizm, magazynowanie i detoksykacje.

Zachodzi w niej m.in.:

  • gromadzenie i uwalnianie glukozy, węglowodany przekształcane są w glukozę, a jej nadmiar w rezerwę energetyczną w postaci glikogenu. Kiedy organizm potrzebuje energii, wątroba przekształca glikogen z powrotem w glukozę,
  • synteza cholesterolu i triglicerydów,
  • wytwarzanie i wydzielanie żółci, która emulguje tłuszcze (ułatwia ich trawienie),
  • wytwarzanie białek osocza, m.in. albuminy, białek krzepnięcia (protrombina) czy heparyny,
  • magazynowanie żelaza i witamin — głównie A, D, K, w mniejszym stopniu witaminy B12,
  • przekształcanie puryn w kwas moczowy,
  • neutralizacja toksyn (alkohol, używki, leki).

Nowotwory wątroby występują stosunkowo rzadko. Złośliwe stanowią około 7% zachorowań na świecie. Wątroba jest jednak najczęstszym miejscem lokalizacji guzów przerzutowych.

 

Co sprzyja rozwojowi nowotworów wątroby?

  • Przewlekłe zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B (HBV) lub C (HCV).
  • Marskość wątroby.
  • Substancje chemiczne:
    • aflatoksyny – związki toksyczne występujące jako zanieczyszczenie w produktach spożywczych, np. zbożowych, roślinach strączkowych, grzybach i napojach. Należy zwracać uwagę czy produkt nadaje się do spożycia, czy nie rozwinęła się na nim pleśń,
    • alkohol etylowy – jego konsumpcja może prowadzić do uszkodzenia systemu naprawczego DNA, zwiększa proces zapalny w organizmie, prowadzi do marskości wątroby.
  • Palenie tytoniu.
  • Wrodzone choroby metaboliczne (hemochromatoza).
  • Otyłość, niealkoholowe stłuszczenie wątroby.
  • Nadmierna konsumpcja czerwonego mięsa – obecne w nim nasycone kwasy tłuszczowe wpływają na rozwój niealkoholowego stłuszczenia wątroby, dodatkowo nieodpowiednia obróbka termiczna przyczynia się do powstawania szkodliwych kancerogenów (związków powodujących rozwój nowotworu).

Co chroni przed rakiem wątroby?

  • Spożywanie białego mięsa oraz ryb – konsumpcja chudych i tłustych ryb oraz owoców morza wiąże się z mniejszym ryzykiem powstawania raka wątroby. Ochronne działanie białego mięsa i ryb może wynikać z obecności wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (głównie zaletą są kwasy omega-3 w rybach) oraz mniejszej zawartości cholesterolu.
  • Spożywanie warzyw i owoców – są źródłem witaminy C i innych antyoksydantów (związków przeciwzapalnych), które chronią komórki organizmu przed kancerogenami.
  • Spożywanie kawy – jak wynika z badań, picie jednej kawy dziennie zmniejsza ryzyko rozwoju raka wątroby o 20%.
  • Stężenie witaminy D3 – wzrost stężenia witaminy D we krwi jest związane z mniejszym ryzykiem wystąpienia pierwotnego raka wątroby.

Rak wątroby – leczenie

Sposób leczenia raka wątroby jest uzależniony m.in. od stopnia zaawansowania choroby czy stanu czynnościowego narządu. Najczęściej stosowane jest leczenie chirurgiczne, polegające na wycięciu guza lub transplantacji narządu. Jeśli przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego jest niemożliwe, stosuje się metody alternatywne: chemioterapię systemową, radioterapię czy leczenie ablacyjne polegające na miejscowym zniszczeniu guza. Metody ablacyjne są mniej inwazyjne i zazwyczaj nie powodują konsekwencji żywieniowych. Konsekwencje żywieniowe po resekcji miąższu wątroby są różne w zależności od rozległości zabiegu.

W leczeniu chirurgicznym istotne jest to, że wycięcie ponad 10% czynnego miąższu wątroby prowadzi do uruchomienia regeneracji wątroby, niezbędne jest wtedy dostarczanie materiału budulcowego (aminokwasy, cholesterol, fosfolipidy) oraz energetycznego (węglowodany, triglicerydy). Leczenie może również powodować negatywne skutki, rozległe operacje mogą prowadzić do m.in. hipoglikemii (obniżenie stężenia węglowodanów w surowicy krwi).

Dieta przy raku wątroby

Dieta w raku wątroby będzie zależna od dolegliwości chorego oraz stopnia niewydolności narządu. Zalecana jest dieta lekkostrawna z eliminacją wszystkich ciężkostrawnych, wzdymających, pikantnych produktów, smażonych potraw. Ze względu na to, że jako dolegliwości mogą wystąpić nudności, brak apetytu czy biegunka, zaleca się ograniczenie błonnika pokarmowego.

  • Zaleca się spożywanie 5-6 mniejszych objętościowo posiłków w ciągu dnia.
  • Źródłem węglowodanów powinny być produkty zbożowe takie jak: pieczywo pszenne, ryżowe, kukurydziane, drobne przetwory zbożowe (makarony pszenne, ryżowe, kasze takie jak manna, kuskus, jęczmienna perłowa, biały ryż, płatki owsiane błyskawiczne lub jaglane).
  • Można również spożywać owoce i warzywa, jednak najlepiej, aby były one w formie pieczonej lub gotowanej, bez skórki. Wskazane są m.in. jabłka, nektarynki, brzoskwinie, mango, banan, niezalecane są owoce z pestkami np. kiwi oraz cytrusy.  Z warzyw można jeść warzywa korzeniowe (marchewka, pietruszka, burak), ziemniaki, cukinie, dynie, natomiast niezalecane są warzywa kapustne i cebulowe (kapusta, kalafior, brukselka, cebula, por).
  • W celu regeneracji wątroby należy zwrócić uwagę na pełnowartościowe białko w diecie. Jego źródłem są chude gatunki mięsa (drób bez skóry, cielęcina, polędwica wołowa, mięso królika chude części wieprzowe: schab środkowy, polędwiczki), chude wędliny, ryby (najlepiej spożywać je gotowane na parze lub pieczone w piekarniku w folii lub rękawie), jaja oraz nabiał. Zalecane jest spożywanie mleka do 2% tłuszczu, jogurtów, kefirów, maślanek, serków ziarnistych, twarożków.
  • Źródłem tłuszczów natomiast nie powinien być smalec czy majonez, a masło oraz oleje roślinne typu olej rzepakowy, oliwa z oliwek, olej lniany.
  • Niezalecane jest spożywanie napojów gazowanych, energetycznych, mocnych naparów herbaty i ziół czy kawy.

U osób zagrożonych niedożywieniem lub niedożywionych, w szczególności z ostrymi i przewlekłymi zaburzeniami czynności wątroby, warto skonsultować z lekarzem uzupełnienie diety o doustne preparaty odżywcze. Stanowią one uzupełnienie diety w potrzebne pacjentowi składniki, których nie jest on w stanie, z powodu choroby i towarzyszących jej dolegliwości, dostarczyć wraz z tradycyjną dietą.