Zaburzenia połykania u chorych na nowotwory

Problem dysfagii odnosi się do zaburzeń połykania.  Może pojawić się między innymi u chorych z nowotworami głowy i szyi – może pojawić się także w przypadkach chorób ośrodkowego układu nerwowego (niektóre postacie udaru, choroby rdzenia, stwardnienie rozsiane, niedokrwienie). W przypadku pierwszej grupy pacjentów dysfagia może pojawić się po chirurgicznym usunięciu struktur odpowiedzialnych za odruch połykania lub po ich uszkodzeniu podczas radio- lub chemioterapii.

Chorzy narażeni są na zwiększone ryzyko przypadkowego zachłyśnięcia się płynem lub kęsem pokarmu podczas połykania. Szczególnie niebezpieczne są płyny oraz pokarmy o rzadkiej konsystencji.

W leczeniu dysfagii u chorych na nowotwory głowy i szyi zaleca się m.in. zmianę pozycji podczas spożywania posiłków (pozycja siedząca lub półsiedząca, broda w dół, rotacja głowy w stronę dotkniętą uszkodzeniem, pochylenie głowy w stronę zdrową), zmiany objętości, smaku i temperatury potraw) oraz zmiany konsystencji diety, wprowadzając do niej zagęszczone płyny i pokarmy o konsystencji puree. Bardzo często stosuje się produkty rozdrobnione, nierzadko w mniejszych ilościach. Mogą one nie zaspokoić wszystkich potrzeb żywieniowych. Dlatego niezwykle ważne jest odpowiednie odżywianie się i przyjmowanie właściwej ilość płynów i pokarmów.

Pamiętaj o płynach

Zaleca się picie dużej ilości zagęszczonych napojów: minimum 8 szklanek dziennie – dzięki temu zmniejsza się ryzyko odwodnienia organizmu, które bywa problemem u pacjentów z dysfagią. Aby zminimalizować suchość w jamie ustnej wskazane jest popijanie posiłków płynami i napojami bezalkoholowymi (zagęszczonymi do odpowiedniej konsystencji). Należy unikać produktów, które wysuszają usta i gardło: kawy i alkoholu.

Jak uzupełnić dietę w składniki odżywcze

Należy jeść często, lecz w mniejszych porcjach, a między posiłkami spożywać lekkie przekąski. Warto dodawać do posiłków więcej produktów wysokokalorycznych, żeby zwiększyć ich wartość odżywczą – np. majonez czy śmietanę. Owsianka jest bardzo pożywnym śniadaniem – zamiast na wodzie można ją przygotować na mleku i dodać miód lub cukier. Warto używać pełnego mleka, można je wzbogacić łyżką mleka w proszku (1 łyżka na pół litra). Do omletów zaleca się dodawanie sera i śmietany. Wartościowym uzupełnieniem diety będą koktajle z lodami, jogurtem i świeżymi owocami. Należy się upewnić, że nie ma w nich grudek i dużych kawałków i że mają odpowiednią konsystencję.

Jak przygotowywać posiłki

Codzienne pożywienie może być rozdrobnione poprzez siekanie, zmielenie lub zmiksowanie – w zależności od stopnia trudności z przełykaniem i zaleceń lekarza. Miękkie pokarmy, np. banany, można przygotować bez rozmiękczania w roztworze zagęszczającym, ale muszą być miękkie na tyle, żeby można je było rozdrobnić widelcem. Praska do ziemniaków umożliwia pozbycie się grudek i większych kawałków. Do zmielenia mięsa i rozdrobnienia pokarmów do konsystencji puree najlepszy będzie robot kuchenny lub mikser.

Do zagęszczania klarownych napojów oraz pokarmów o konsystencji płynnej (przetartej) przeznaczony jest preparat Nutilis. Zagęszcza płynne pokarmy oraz napoje wyjątkowo szybko, nie zmieniając przy tym ich zabarwienia, smaku oraz przejrzystości. Wykorzystując oporność gumy ksantanowej na działanie zawartych w ślinie enzymów (amylazy) powodujących rozkład skrobi, produkt Nutilis Clear zachowuje strukturę oraz konsystencję pokarmów również podczas ich spożywania.