Z medycznego punktu widzenia, cukrzyca należy do grupy chorób metabolicznych. Charakteryzuje się hiperglikemią związaną z defektem wydzielania insuliny. W piśmiennictwie wyróżnia się kilka typów cukrzycy, niemniej jednak w tym wpisie skupimy się na cukrzycy typu 1 - czym ona właściwie jest?

Spis treści:

  1. Cukrzyca typu 1 – co to jest?
  2. Cukrzyca typu 1 – przyczyny
  3. Cukrzyca typu 1 – objawy
  4. Powikłania cukrzycy typu 1
  5. Cukrzyca typu 1 – cele leczenia

Cukrzyca typu 1 – co to jest?

Według Światowej Organizacji Zdrowia (ang. World Health Organization) cukrzyca typu 1 to choroba, w której dochodzi do destrukcji komórek β wysp trzustkowych, co prowadzi do bezwzględnego niedoboru insuliny. Inaczej nazywa się ją cukrzycą insulinozależną, której leczenie opiera się na podawaniu insuliny za pomocą wielokrotnych wstrzyknięć podskórnych lub poprzez ciągłe podskórne wlewy insuliny przy pomocy osobistej pompy insulinowej. Terapię wdraża się już na całe życie pacjenta. Cukrzyca typu 1 jest bowiem chorobą nieuleczalną, z którą pacjent musi nauczyć się funkcjonować. Na cukrzycę typu 1 cierpi około 10% wszystkich osób z tym schorzeniem. Najczęściej diagnozowana jest u małych dzieci, ale może pojawić się również u osób dorosłych do około 30 roku życia, rzadziej u osób starszych.

Cukrzyca typu 1 – przyczyny

Według ekspertów, podłoże tej choroby może mieć charakter autoimmunologiczny, w którym to dochodzi do pojawienia się autoprzeciwciał niszczących własne komórki β wysp trzustkowych lub idiopatyczny, o nieznanym pochodzeniu, który występuje znacznie rzadziej cechując się niskim stężeniem insuliny we krwi i kwasicą ketonową.

Biorąc pod lupę cukrzycę wywołaną procesem immunologicznym nie jesteśmy w stanie jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, dlaczego u niektórych pojawiają się niżej wymienione przeciwciała:

– przeciwciała przeciwko komórkom wyspowym (ICA),

– przeciwciała przeciwko insulinie (IAA),

– przeciwciała przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego (GAD).

Przeciwciała te występują u około 85-90% chorych.

Na podstawie dostępnych danych wiadomo, że osoby z cukrzycą typu 1 dziedziczą pewną skłonność do jej pojawienia się, a duże znaczenie odgrywają geny układu zgodności tkankowej (HLA). Osoby te, częściej narażone są na pojawienie się innych chorób autoimmunologicznych, do których zalicza się:

– chorobę Gravesa-Basedowa;

– bielactwo;

– chorobę Addisona (niewydolność kory nadnerczy);

– Hashimoto (zapalenie tarczycy);

– niedokrwistość złośliwą;

– celiakię;

– reumatoidalne zapalenie stawów.

Ponadto, pomimo że etiologia choroby nie jest do końca poznana, to do przyczyn wywołujących chorobę zaliczyć można także:

– zakażenie wirusowe (różyczka, cytomegalia);

– podawanie azotynów uszkadzających trzustkę;

– stres.

Warto wiedzieć, że proces autoimmunologiczny, w którym dochodzi do niszczenia komórek może trwać od kilku miesięcy do nawet kilkudziesięciu lat, aż do momentu pojawienia się odczuwalnych i widocznych objawów klinicznych, stąd też cukrzyca ta diagnozowana jest czasem także u osób dorosłych.

WAŻNE!

Wystąpienie cukrzycy typu 1 (w przeciwieństwie do cukrzycy typu 2) nie jest zależne od pacjenta

 

Cukrzyca typu 1 – objawy

Objawy cukrzycy typu 1 pojawiają się dopiero w momencie zniszczenia już około 80-90% wszystkich komórek β wysp trzustkowych. Czerwona lampka w głowie powinna się zapalić w momencie, gdy zauważymy poniższe objawy u siebie, u dzieci czy u osób nam bliskich. Do objawów cukrzycy typu 1 zaliczamy:

– poliurię (wielomocz czyli wydalanie dużych ilości moczu);

– polidypsję (wzmożone pragnienie);

– szybką utratę masy ciała, nawet jeśli nie stosujemy diet redukcyjnych;

– osłabienie;

– zmęczenie;

– senność;

– zaburzenia widzenia;

– trudno gojące rany;

– stany zapalne narządów intymnych;

– zapach acetonu z ust;

– uczucie suchości w jamie ustnej oraz suchość skóry.

Należy jednak pamiętać, że w momencie pojawienia się wyżej wymienionych objawów, hiperglikemia (podwyższony poziom cukru we krwi) utrzymuje się w organizmie już przed dłuższy czas. Często pacjenci z widocznymi objawami wymagają hospitalizacji oraz odpowiedniej opieki medycznej celem wyrównania wysokich poziomów cukru we krwi i wprowadzenia odpowiedniej insulinoterapii.

UWAGA!

Długo utrzymujące się objawy mogą prowadzić do pojawienia się kwasicy ketonowej, która jest zagrożeniem dla zdrowia i życia! Nie zwlekaj z diagnozą.

Powikłania cukrzycy typu 1

Osoby z niewyrównaną cukrzycą typu 1 są bardziej narażone na pojawienie się różnego rodzaju powikłań, do których zalicza się: nefropatie, retinopatie, neuropatie cukrzycowe czy makroangiopatie przebiegające w postaci chorób niedokrwiennych serca, chorób naczyń mózgowych czy chorób tętnic kończyn dolnych. Ponadto, źle prowadzone leczenie i niewłaściwa dieta mogą wiązać się z pojawieniem się nadwagi bądź otyłości.

Cukrzyca typu 1 – cele leczenia

Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego: „celem leczenia cukrzycy typu 1 jest dobra kontrola metaboliczna z utrzymywaniem w granicach możliwie bliskich normie stężenia glukozy we krwi”. Co więcej, ważne jest, aby poza hiperglikemią, nie doprowadzać do hipoglikemii czyli zbyt niskiego poziomu cukru we krwi. Dobrze prowadzone leczenie pod okiem specjalisty diabetologa pozwala na prowadzenie normalnego życia prywatnego jak i zawodowego osoby chorej. Nie należy zapominać także o odpowiedniej edukacji żywieniowej, która wraz w połączeniu z dobrze dobraną insulinoterapią, pozwoli na uzyskanie zamierzonych efektów leczenia. Wprowadzenie zasad zdrowej diety to też ogromny krok w kierunku poprawy ogólnego samopoczucia i utrzymania należnej masy ciała. Warto pamiętać, że nie zawsze mamy wpływ na pojawienie się choroby, ale tylko od nas zależy w jaki sposób poprowadzimy jej przebieg.

Bibliografia:

  1. Zalecenia Kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2020. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetologia Praktyczna, 2020, tom 6, nr 1.
  2. Araszkiewicz A. 2016. Cukrzyca typu 1 u dorosłych: rozpoznawanie i leczenie (nowe zalecenia NICE). Medycyna Po Dyplomie.
  3. Korzeniowska K., Jabłecka A. 2008. Farmacja Współczesna 1: 231-235.
  4. Jeznach-Steinhagen A. 2020. Żywienie osób z cukrzycą. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
  5. DiMeglio A. i in. 2018. Type 1 diabetes. Lancet Jun 16;391(10138):2449-2462.