Kamica żółciowa, zwana potocznie kamieniami żółciowymi, jest schorzeniem dotyczącym obecności złogów w żółci. Ze względu na umiejscowienie złogów wyróżniamy: kamicę pęcherzyka żółciowego – złogi tworzą się w pęcherzyku żółciowym oraz kamicę przewodową – złogi znajdują się w drogach żółciowych zewnątrzwątrobowych lub wewnątrzwątrobowych i mogą pochodzić z pęcherzyka żółciowego lub powstawać samoistnie w przewodach żółciowych. Złogi w zależności od składu dzieli się na: cholesterolowe (żółte lub żółtobrunatne), barwnikowe i mieszane.

Spis treści:

  1. Czynniki ryzyka kamicy cholesterolowej
  2. Kamica pęcherzyka żółciowego
  3. Kamica przewodowa
  4. Potencjalne zagrożenia kamicy żółciowej
  5. Zapobieganie kamicy żółciowej

Czynniki ryzyka kamicy cholesterolowej

Do czynników powstania kamicy żółciowej zalicza się:

  • czynniki genetyczne,
  • płeć żeńską (kamica żółciowa występuje 4 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn),
  • ciążę,
  • wiek >40 lat,
  • cukrzycę,
  • otyłość,
  • obecność choroby o nazwie mukowiscydoza,
  • hipertriglicerydemię (podwyższone stężenie trójglicerydów w surowicy krwi),
  • długotrwałe stosownie niektórych leków (estrogeny, doustne środki antykoncepcyjne, fibraty, ceftriakson, somatostatyna i jej analogi),
  • szybką utratę masy ciała (np. po operacji bariatrycznej lub stosowaniu bardzo niskokalorycznej diety).

Kamica pęcherzyka żółciowego

Warto wiedzieć, że u około 80% chorych kamica pęcherzyka żółciowego ma przebieg bezobjawowy,
u pozostałych osób kolka żółciowa nawraca co kilka dni, tygodni do kilku miesięcy.

Choć większość osób z kamieniami żółciowymi nie odczuwa żadnych objawów, istnieje ryzyko, że schorzenie może prowadzić do powikłań.

Objawy

Pacjenci z objawową kamicą pęcherzyka żółciowego skarżą się na napadowy ostry ból brzucha (tzw. kolka żółciowa); pojawia się on często po spożyciu tłustego pokarmu, w wyniku wzrostu ciśnienia w pęcherzyku żółciowym po zamknięciu przewodu pęcherzykowego przez złóg; ból lokalizuje się najczęściej w prawym nadbrzuszu, może promieniować pod prawą łopatkę, zwykle trwa >30 min, ale mniej niż 5 h i stopniowo ustępuje. Bólowi mogą towarzyszyć nudności i wymioty, zgaga, wzdęcie brzucha. W czasie napadu kolki żółciowej stwierdza się często bolesność dotykową w okolicy podżebrowej prawej.

Rozpoznanie

Aby rozpoznać kamicę pęcherzyka żółciowego najczęściej wykonuje się badanie USG, jego skuteczność diagnostyczna przekracza 95%; ultrasonografia uwidacznia złogi, pozwala ocenić powiększenie pęcherzyka żółciowego, szerokość dróg żółciowych oraz narządy sąsiednie.

Leczenie

W leczeniu kolki żółciowej uwzględnia się leki przeciwbólowe, leki rozkurczowe. Leczeniem definitywnym jest leczenie operacyjne, które jest przede wszystkim wskazane w objawowej kamicy pęcherzyka żółciowego i jej powikłaniach. U chorych bezobjawowych cholecystektomia (czyli operacyjne usunięcie pęcherzyka żółciowego) jest wskazana w przypadkach zwiększonego ryzyka wystąpienia raka pęcherzyka żółciowego. Preferowaną metodą operacyjną jest cholecystektomia laparoskopowa. W leczeniu farmakologicznym uwzględnia się kwas ursodeoksycholowy, który przyjmowany doustnie może powodować rozpuszczenie kamieni żółciowych

Kamica przewodowa

Złogi, które tworzą się w drogach żółciowych, a nie pęcherzyku żółciowym mogą się samoistnie przemieścić do dwunastnicy, większość jednak ulega zablokowaniu w przewodzie żółciowym wspólnym lub w zwieraczu Oddiego (mięśniu, który umożliwia odpływ żółci i soku trzustkowego do światła dwunastnicy).

Objawy

Objawami obecności złogów w drogach żółciowych jest ból w prawym podżebrzu, trwający zwykle dłużej niż kolka żółciowa, często z żółtaczką i towarzyszącymi mu nudnościami i wymiotami. Utrzymująca się niedrożność przewodu żółciowego wspólnego może powodować narastającą żółtaczkę, świąd skóry, odbarwione stolce i ciemny mocz. Kamica przewodowa może też przebiegać bezobjawowo. W badaniach laboratoryjnych można zaobserwować zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych takich jak ASPAT i ALAT, a w przypadku utrzymywania się niedrożności stopniowy wzrost aktywności takich enzymów jak ALP, GGTP oraz stężenia bilirubiny w surowicy krwi. W diagnostyce obrazowej wykorzystuje się USG jamy brzusznej, które jest badaniem wstępnym mogącym wykryć złogi w przewodach żółciowych. Dostępne są też bardziej dokładne metody pozwalające na wykrycie złogów w przewodach żółciowych. Należy do nich: EUS – ultrasonografia endoskopowa, najdokładniejsza metoda wykrywania złogów <5 mm i zlokalizowanych blisko brodawki Vatera.  oraz MRCP – rezonans magnetyczny dróg żółciowych. Rozpoznanie kamicy przewodowej, nawet bez dolegliwości, jest wskazaniem do leczenia inwazyjnego – endoskopowego lub operacyjnego.

Potencjalne zagrożenia kamicy żółciowej

Kolka żółciowa: kamienie żółciowe mogą utknąć w przewodzie żółciowym, powodując nagłe i intensywne bóle w okolicy brzucha, znane jako kolka żółciowa. Ten stan wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.

Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego: kamienie mogą wywołać stan zapalny pęcherzyka żółciowego, co prowadzi do gorączki, bólu brzucha i wymaga leczenia antybiotykami lub nawet operacji.

Przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego: jest skutkiem mechanicznego podrażnienia wywołanego obecnością kamieni żółciowych lub nawracających napadów kolki żółciowej.

Ostre zapalenie trzustki: kamienie, które utknęły w przewodzie trzustkowym, mogą spowodować zapalenie trzustki, co jest poważnym stanem, często wymagającym hospitalizacji.

Zapalenie dróg żółciowych: blokada przewodów żółciowych przez kamienie może skutkować infekcją, co jest niebezpiecznym stanem wymagającym szybkiego leczenia.

Zapobieganie kamicy żółciowej

  • Zdrowa dieta: unikanie tłustych i bogatych w cholesterol potraw może pomóc w zmniejszeniu ryzyka tworzenia się kamieni żółciowych.
  • Regularne posiłki: regularne spożywanie posiłków może pomóc w utrzymaniu zdrowego przepływu żółci i zmniejszeniu ryzyka tworzenia się kamieni.
  • Utrata masy ciała: otyłość zwiększa ryzyko kamicy żółciowej. Utrata masy ciała poprzez stosowanie zdrowej diety i aktywności fizycznej może pomóc w zmniejszeniu ryzyka kamicy żółciowej.
  • Unikanie skrajnych diet: radykalne diety odchudzające mogą zwiększać ryzyko powstawania kamieni żółciowych.

Jeśli doświadczasz bólu w okolicy brzucha, nudności, wymiotów lub innych niepokojących objawów warto skonsultować takie objawy z lekarzem.

 

Na podstawie:

Postępowanie w kamicy żółciowej. Podsumowanie wytycznych European Society for the Study of the Liver (EASL) 2016. Med. Prakt., 2017; 2: 65–70

Interna Szczeklika – mały podręcznik 2022/2023. Wydawca: MP. ISBN: 9788374306706