Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – charakterystyka choroby
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa – CU) należy do tak zwanych nieswoistych, zapalnych chorób jelit (IBD – inflammatory bowel disease). Choroba wywołuje rozlany stan zapalny błony śluzowej jelita grubego, która staje się krucha i podatna na krwawienie. W bardziej zaawansowanym stadium choroby dochodzi do tworzenia licznych, broczących krwią owrzodzeń. Zmiany zlokalizowane są zawsze w odbytnicy (końcowy odcinek jelita grubego) i mogą szerzyć się wstecznie do okrężnicy.
Spis treści:
Przyczyny wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (WZJG)
WZJG częściej atakuje osoby rasy białej. Zapadają na nią głównie nastolatkowie i młodzi dorośli (15-30 r. ż.), drugi szczyt zachorowań przypada na szóstą dekadę życia. W równym odsetku dotyka kobiety i mężczyzn.
Colitis ulcerosa najczęściej przebiega rzutami, między którymi występują okresy remisji. W ok. 10% przypadków choroba ma przebieg ciągły, w którym objawy utrzymują się praktycznie przez cały czas. U kilku procent pacjentów z wieloletnim przebiegiem istnieje ryzyko rozwoju raka jelita grubego.
Przyczyny choroby do końca nie są poznane. Uważa się, że wpływ na rozwój wrzodziejącego zapalenia jelita mają czynniki genetyczne, środowiskowe i immunologiczne. Udowodnione jest rodzinne występowanie CU, zwłaszcza u krewnych pierwszego stopnia. Rozwój choroby wiąże się z nieprawidłowym składem flory bakteryjnej, kolonizującej jelita oraz złą dietą (zawierającą nadmiar konserwantów i cukrów prostych). Stwierdzono również, że układ odpornościowy pacjentów z colitis ulcerosa produkuje nieprawidłowe przeciwciała atakujące własne komórki (p-ANCA). Naukowcy biorą też pod uwagę psychosomatyczne tło choroby, ponieważ wielu pacjentów prezentuje towarzyszące zaburzenia zachowania i emocji.
Objawy WZJG
Najważniejszym objawem WZJG są biegunkowe stolce (nawet do 20 na dobę) z domieszką krwi, którym towarzyszą bóle podbrzusza i uczucie parcia na stolec. Gdy proces chorobowy jest ograniczony jedynie do odbytnicy, biegunka może nie występować, a nawet mogą pojawić się zaparcia. Wtedy jedynym, typowym objawem jest krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego. U wielu pacjentów mogą występować stany gorączkowe bez uchwytnej przyczyny. Często obserwowany jest spadek masy ciała, osłabienie, drażliwość i bezsenność. Do rzadszych objawów spoza układu pokarmowego należą: zapalenie stawów, zmiany skórne pod postacią rumienia guzowatego, a także zapalenie tkanek gałki ocznej.
Diagnostyka WZJG
U pacjentów w ostrej fazie Colitis ulcerosa wyniki podstawowych badaniach laboratoryjnych są niespecyficzne. Można w nich stwierdzić podwyższone wartości wskaźników stanu zapalnego (OB, CRP); wzrost liczby białych krwinek; niedokrwistość; zaburzenia jonowe.
Podstawowym badaniem pozwalającym rozpoznać CU jest endoskopia (rekto i/lub kolonoskopia). W trakcie badania lekarz jest w stanie ocenić wygląd śluzówki jelita, co na ogół wystarczy do postawienia rozpoznania oraz pobrać wycinki do badania histologicznego. W diagnostyce różnicowej CU należy brać pod uwagę zapalenia jelit wywołane przez bakterie (np. Salmonella, Yersinia) czy pasożyty (Entamoeba). Podobne objawy daje niedokrwiennne zapalenie jelit lub popromienne (spotykane u pacjentów po radioterapii nowotworów).
Osobny temat stanowi różnicowanie colitis ulcerosa z chorobą Leśniewskiego-Crohna, która zaliczana jest do tej samej grupy schorzeń (nieswoiste zapalenia jelit). Leczenie polega na podawaniu środków przeciwzapalnych (Sulfasalazyna) i sterydów (doustnie, dożylnie lub w formie wlewek doodbytniczych). W szczególnie opornych przypadkach stosuje się immunosupresję.
Leczenie dietetyczne polega na wprowadzeniu diety ubogoresztkowej (ubogobłonnikowej).
