Znaczenie żywienia w okresie okołooperacyjnym
Każdy zabieg operacyjny jest mniej lub bardziej obciążający dla organizmu. Na skutek powstałego urazu następuje uwolnienie hormonów stresu, rozwój stanu zapalnego i zmiany metaboliczne, które powodują zwiększone zużywanie składników odżywczych m.in. w związku z procesem gojenia ran. Powrót do zdrowia pacjenta po operacji można wspomóc m.in. poprzez właściwy sposób odżywiania. Odpowiednio zbilansowane pod względem odżywczym posiłki poprawiają stan odżywienia chorego, co wpływa na szybszą regenerację organizmu oraz zmniejsza ryzyko i częstotliwość występowania powikłań pooperacyjnych.
Spis treści:
Żywienie przed operacją
Zabieg chirurgiczny zawsze stanowi pewne wyzwanie dla naszego organizmu. Tym większe im jest on rozleglejszy. Warto więc właściwie się niego przygotować, a także zadbać o prawidłową, dostarczającą niezbędnych składników odżywczych dietę w okresie pooperacyjnym. Tym bardziej, że w czasie po zabiegu operacyjnym organizm pacjenta wykazuje zwiększone zapotrzebowanie na energię, białko i pozostałe składniki odżywcze. Niestety często na skutek toczącego się w organizmie procesu chorobowego, stresu związanego z planowaną operacją czy choćby samą hospitalizacją chory traci apetyt i nie odżywia się prawidłowo w stosunku do potrzeb jego organizmu. W związku z tym pogorszyć może się jego stan odżywienia, a to skutkować może upośledzeniem funkcjonowania układu odpornościowego, większą podatnością na infekcje oraz powikłania pooperacyjne.
W zależności od charakteru schorzenia, najczęściej na kilka dni przed planowanym zabiegiem operacyjnym stosuje się dietę łatwostrawną, która ma na celu dostarczenie organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych, a jednocześnie ogranicza spożycie produktów i potraw ciężkostrawnych. Odpowiedni dobór produktów spożywczych oraz sposobu przygotowania posiłków zwiększa przyswajanie zawartych w nich składników odżywczych, a także zapobiega zaleganiu pokarmu w żołądku oraz jelitach.
Opieka w domu nad osobą chorą, która będzie poddana zabiegowi operacyjnemu, zobowiązuje opiekuna do przestrzegania kilku zasad przygotowywania dań:
- posiłki powinny być świeżo przygotowywane;
- potrawy najlepiej przyrządzać metodą gotowania w wodzie, gotowania na parze, duszenia bez tłuszczu lub pieczenia w folii; należy unikać smażenia;
- posiłki warto przyprawiać łagodnymi i aromatycznymi dodatkami (majerankiem, bazylią, koperkiem, sokiem z cytryny), aby pobudzały apetyt.
- w diecie łatwostrawnej należy spożywać pieczywo pszenne, posmarowane cienko masłem, miękką margaryną roślinną lub skropione oliwą z oliwek, z dodatkiem sera białego lub chudej wędliny. Mięso, które jest źródłem pełnowartościowego białka, najlepiej podawać ugotowane lub uduszone bez dodatku tłuszczu. Dobrym wyborem są także drobne kasze (np. manna, kuskus), ryż oraz pszenny makaron, a także gotowane warzywa. W diecie łatwostrawnej należy unikać spożywania warzyw wzdymających (np. grochu, fasoli, bobu, kapusty, cebuli) oraz grzybów. Natomiast spośród owoców należy unikać wiśni, czereśni, śliwek, kiwi, gruszek oraz owoców marynowanych.
Żywienie po operacji
Niezależnie od charakteru zabiegu operacyjnego należy dążyć do tego, aby chory był odpowiednio odżywiony. Dzięki temu nabierze sił, a jego organizm będzie mógł szybciej regenerować się i powrócić do zdrowia. W przeciwnym wypadku osoba chora wpada w błędne koło: nie je, bo jest osłabiona, jest osłabiona, bo nie spożywa posiłków odpowiednich pod względem jakościowym i ilościowym. Może to skutkować niedoborami lub rozwojem niedożywienia.
W przypadku wielu chorych rozpoczęcie żywienia po operacji jest możliwe w ciągu 24 godzin od zabiegu. Zawsze, gdy jest to możliwe, wykorzystuje się żywienie najbardziej fizjologiczne dla chorego, czyli doustne, z wykorzystaniem przewodu pokarmowego. Pierwsze posiłki podawane choremu są lekkostrawne. W kolejnych dniach, dieta jest rozszerzana o nowe produkty zgodnie z zaleceniami lekarza i dietetyka, w zależności od tego, jak chory je toleruje, a także z uwzględnieniem jego stanu zdrowia i samopoczucia.
Wielu opiekunów osób poddanych operacji zauważa, że mimo starannego przygotowywania przez nich posiłków podopieczni tracą na wadze, mają złe samopoczucie, są apatyczni lub drażliwi. Starają się dbać, aby dieta podopiecznego była odpowiednio zbilansowana. Jednak mimo wysiłku włożonego w przygotowanie potraw, pacjent często odmawia spożywania posiłku z powodu braku apetytu, trudności w jego spożywaniu lub z obawy przed dolegliwościami ze strony układu pokarmowego.
Opiekun – aby mieć pewność, że sposób żywienia podopiecznego zapewnia mu wystarczającą ilość energii i składników odżywczych – może skonsultować z lekarzem możliwość wprowadzenia do menu chorego doustnych preparatów odżywczych takich jak Nutridrink – jest odżywczy preparat do żywienia medycznego, który jest można nabyć w aptekach stacjonarnych oraz przez internet. Nutridrink dostarcza w odpowiednich proporcjach energii, białka oraz wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Dla chorego może stanowić samodzielny posiłek lub być używany jako dodatek do np. zup lub deserów.
Odpowiedni sposób żywienia pacjenta zarówno przed, jak i po operacji, wspiera powrót do zdrowia poprzez zmniejszenie ryzyka występowania powikłań pooperacyjnych a tym samym skrócenie czasu hospitalizacji.
