Witamina D – jak pokryć zapotrzebowanie organizmu na tę witaminę?

Niedobór witaminy D to problem dotyczący wielu osób, dlatego bardzo ważne jest badanie poziomu jej stężenia w organizmie i dostarczenie odpowiedniej ilości w zależności m.in. od wyniku badania. Grupą, która jest szczególnie narażona na jej niedobór, z uwagi na chorobę i prowadzone leczenie, są pacjenci onkologiczni. Dlatego też choroba nowotworowa jest wymieniana jako wskazanie do oznaczenia stężenia tej witaminy we krwi.

Spis treści:

1. Prawidłowy poziom witaminy D w organizmie
2. Jak uzupełnić niedobór witaminy D?
3. Suplementacja witaminy D

Prawidłowy poziom witaminy D w organizmie

Niedobory witaminy D są bardzo powszechne i mogą dotyczyć nawet 90% populacji polskiej, w związku z czym warto jest oznaczyć poziom tej witaminy we krwi i sprawdzić, czy niedobór występuje, a jeśli tak to w jakim stopniu. Obecnie, za optymalne stężenie witaminy D uznaje się poziom >30-50 ng/ml. Oznaczenie jest szczególnie ważne dla pacjentów onkologicznych z uwagi na to, że jest to grupa o zwiększonym ryzyku niedoboru tej witaminy.

Jak uzupełnić niedobór witaminy D?

Istnieją trzy sposoby dostarczenia odpowiedniej ilości witaminy D do organizmu. Wśród nich wyróżnić można:

• ekspozycję na słońce,
• prawidłowo zbilansowaną dietę,
• suplementację.

Syntezę skórną należy uznać za główne źródło tej witaminy, dlatego tak ważne jest, aby odpowiednią ilość czasu spędzać na dworze. Efektywna synteza skórna w Polsce może odbywać się od kwietnia do września w godzinach od 10.00 do 15.00, gdy dzień jest stosunkowo długi i ciepły. Od października do marca synteza skórna w Polsce jest nieefektywna. Latem w godzinach porannych i wieczornych oraz w miesiącach zimowych wypukły kąt padania promieni słonecznych na powierzchnię ziemi niemalże całkowicie uniemożliwia syntezę skórną. Niestety ekspozycja na słońce jest również często ograniczona w miesiącach letnich i wiosennych w godzinach 10.00-15.00 z powodu częstego przebywania w pomieszczeniach zamkniętych (praca w biurze, szkoła). Szacuje się, że w Polsce już 15 minut dziennej ekspozycji na słońce (przy czym odsłonięta powierzchnia ciała musi stanowić minimum 18% oraz nie może być pokryta filtrem ochronnym) wystarczy do syntezy takiej ilości witaminy D, która zrealizuje jej dzienne zapotrzebowanie.

Urozmaicona dieta, bogata w produkty spożywcze zawierające witaminę D jest nieodłącznym elementem zapobiegania niedoborom witaminy D, należy jednak zaznaczyć, że sama podaż witaminy D z diety jest niewystarczająca. Dzienna, zalecana norma dla osoby dorosłej na  witaminę D wynosi 15 μg. Przyjmuje się, że dieta może pokryć jedynie około 20% dobowego zapotrzebowania na witaminę D.

Witamina D w produktach spożywczych występuje w dwóch formach, pod postacią tzw. witaminy D2, czyli ergokalcyferolu oraz witaminy D3, czyli cholekalcyferolu. Ergokalcyferol znajduje się głównie w grzybach, drożdżach i produktach roślinnych. Cholekalcyferol występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak: tłuste ryby morskie, oleje rybie, jaja, wątróbka oraz w mniejszych ilościach w mięsie czerwonym i drobiowym, a ponadto podrobach i produktach mlecznych. Główne źródła pokarmowe w kolejności malejącej oraz ilość zawartej w nich witaminy D zostały opisane w tabeli.

Należy spożyć około 15 g wędzonego węgorza, około 40 g łososia, aż 1 kg sera typu „feta” lub 700 g wieprzowiny, aby pokryć zapotrzebowanie na witaminę z dietą.

Ostatnim, trzecim źródłem witaminy D3 jest jej dostarczanie w formie leków i/lub suplementów diety. Profilaktyczna suplementacja witaminą D jest wskazana już od pierwszych dni życia. Dawki profilaktyczne witaminy D powinny być ustalane indywidualnie na podstawie wywiadu i uzależnione od wieku, masy ciała, pory roku, stopnia ekspozycji na promieniowanie słoneczne, diety oraz stylu życia.

Nutridrink Protein Omega 3

Suplementacja witaminy D

Niezależnie w jaki sposób dziecko jest karmione, powinno otrzymywać 400 IU/dobę (10 µ/dobę) przez pierwsze 6 miesięcy życia oraz 400-600 IU/dobę (10-15 µ/dobę) pomiędzy 6. a 12. miesiącem życia w zależności od ilości dostarczanej witaminy D z dietą. Wśród dzieci od 1. do 3. roku życia wskazana jest suplementacja witaminy D3 w dawce 600 IU/dobę (15 µ/dobę) przez cały rok. U dzieci w wieku 4-10 lat wskazana jest suplementacja w dawce 600–1000 IU/dziennie (15–25 µg/dobę),  a u nastolatków (11-18 lat) zaleca się podaż 1000-2000 IU/dobę w zależności od obecnej masy ciała dziecka i ilości spożywanej witaminy D z dietą. Suplementacja jest wówczas wskazana od października do kwietnia oraz przez cały rok przy zbyt niskiej syntezie skórnej w okresie letnim.

Osoby dorosłe od 19. do 65. roku życia powinny suplementować tę witaminę od października do kwietnia w ilości 1000-2000 IU/dobę (25-50 µg/dobę) w zależności od masy ciała i ilości spożywanej witaminy D z dietą oraz przez cały rok przy niewystarczającej syntezie skórnej w miesiącach letnich.

Osoby w wieku 65-75 lat powinny stosować suplementację witaminy D3 w dawce 1000-2000 IU/dobę (25-50 µg/dobę), natomiast osoby powyżej 75. roku życia w dawce 2000-4000 IU/dobę (50-100 µg/dobę), przez cały rok zależnie od masy ciała  i ilości spożywanej witaminy D z dietą.

Osoby otyłe powinny zwiększyć suplementację witaminą D. Zaleca się, aby zastosowały dwukrotnie wyższą dawkę od rekomendowanej dla rówieśników o prawidłowej masie ciała. W grupach zagrożonych niedoborem witaminy D3 suplementacja powinna być prowadzona pod kontrolą jej stężenia w osoczu.  Warto tutaj zaznaczyć, iż pacjenci z chorobą nowotworową, jako jedna z grup ryzyka niedoboru witaminy D, mają wskazania do oznaczania jej stężenia we krwi. Warto porozmawiać z lekarzem o wykonaniu takiego badania, aby zobaczyć czy występuje niedobór tej witaminy w organizmie, a jeśli tak to w jakim stopniu. Na tej podstawie lekarz będzie w stanie dobrać odpowiednią suplementację.

Witamina D może być również dostarczona z zaleconymi przez lekarza  preparatami do żywienia medycznego, które dodatkowo dostarczają również białka i innych ważnych dla pacjenta składników odżywczych.

Cholekalcyferol (witamina D) jest związkiem rozpuszczalnym w tłuszczach, dlatego też zaleca się jego przyjmowanie wraz z posiłkiem, w celu poprawy wchłaniania. Przyjmowanie witaminy D wraz z witaminą K nie jest uzasadnione pomimo wielu komercyjnych informacji pojawiających się w mediach. Witamina K występuje w wielu produktach spożywczych, ponadto jest produkowana w przewodzie pokarmowym człowieka przez bakterie, dlatego bardzo łatwo jest przyjąć jej odpowiednią ilość z dietą, bez konieczności dodatkowej suplementacji. Niedobory witaminy K występują niezwykle rzadko w przeciwieństwie do niedoborów witaminy D. Nie stwierdza się dodatkowych korzyści, które mogłyby wynikać ze stosowania suplementów witaminy D w połączeniu z witaminą K.

Do tej pory nie ustalono innej niż dla populacji ogólnej dawki witaminy D, jaką powinni przyjmować  pacjenci onkologiczni. Badania jednak sugerują, że podaż w tej grupie chorych powinna być wyższa niż ta, która wskazana jest dla populacji ogólnej i ustalana przez lekarza z uwzględnieniem wyników badania poziomu tej witaminy we krwi pacjenta i stanu jego zdrowia.