W dzisiejszych czasach zabiegi kardiuchirurgiczne w chorobie wieńcowej i wadach zastawkowych serca są częstym standardem postępowania. Medycyna ciągle się rozwija, a postęp w dziedzinie kardiologii pozwala na wykonywanie operacji serca, nawet u pacjentów ze znacznymi obciążeniami. Na czym polega operacja wszczepienia sztucznej zastawki serca? Jak powinna wyglądać dieta po operacji serca? O co warto zadbać, aby utrzymać zdrowie na dłużej?

Spis treści:

  1. Zastawki serca - funkcja i rodzaje
  2. Zastawki serca - choroby
  3. Operacja zastawki serca
  4. Dieta po operacji zastawki serca

Zastawki serca - funkcja i rodzaje

Serce w organizmie człowieka to główny element układu krążenia. Odpowiada za prawidłowe ukrwienie całego ciała. Serce pracuje jak pompa rozprowadzająca tlen i substancje odżywcze po całym ciele oraz odbierająca produkty przemiany materii. Prawidłowy kierunek przepływu krwi zachowany jest dzięki zastawkom. Zapobiegają one cofaniu się krwi. Każda z zastawek charakteryzuje się specyficzną budową, a ich uszkodzenie prowadzi do zaburzeń wydolności serca.

W ludzkim organizmie wyróżnić można cztery różne zastawki:

  1. Zastawka trójdzielna.
  2. Zastawka dwudzielna.
  3. Zastawka płucna.
  4. Zastawka aortalna.

Zastawki serca - choroby

Choroby związane z zastawkami serca mogą być wrodzone lub nabyte. Te drugie, są często wynikiem innych chorób, chociażby przebytego zawału serca. Jeśli pojawiają się bóle w klatce piersiowej, duszności, kołatanie serca czy łatwe męczenie się – może to świadczyć o problemach z zastawką. Wyróżnić można dwa główne rodzaje chorób:

– zwężenie – występuje upośledzony przepływ krwi przez niecałkowite otwieranie się zastawki;

– niedomykalność zastawki – dochodzi do cofania się krwi w związku z nieszczelnością zastawki;

Ponadto, może wystąpić również wada złożona – zastawka może być jednocześnie zwężona i niedomykalna.

Leczenie chorób zastawek serca zawsze jest ustalane indywidualnie dla każdego pacjenta, pod okiem lekarza specjalisty.

Operacja zastawki serca

Aby układ krążenia mógł działać prawidłowo, konieczna jest operacja zastawki serca polegająca na plastyce wykrytej wady lub wszczepieniu sztucznej zastawki. Można wyróżnić dwa główne rodzaje wszczepianych zastawek:

– zastawka mechaniczna – jest bardzo trwała i wymaga stosowania leków przeciwkrzepliwych pod kontrolą wskaźnika INR;

– zastawka biologiczna – ten rodzaj jest mniej trwały jednak nie wymaga ciągłego stosowania leków przeciwkrzepliwych. Po około 10 latach należy ją wymienić.

Każdy zabieg operacyjny jest dużym obciążeniem dla organizmu dlatego wymaga odpowiedniego przygotowania. Do podstawowych celów operacji kardiochirurgicznych należy: wydłużenie życia chorego, zlikwidowanie dolegliwości związanych z wadami serca oraz poprawa jakości życia fizycznego i psychicznego.

Dieta po operacji zastawki serca

Właściwie prowadzone żywienie w okresie okołooperacyjnym to ważny element pozwalający na zmniejszenie ewentualnego ryzyka rozwoju niedożywienia i powikłań. Każda operacja, nawet planowana, wiąże się z ryzykiem wystąpienia powikłań. Można je jednak zmniejszyć dzięki wcześniejszemu przygotowaniu pacjenta do zabiegu. Jednym z kluczowych elementów tego procesu jest odpowiednie żywienie chorego – zwłaszcza dostarczenie właściwych ilości białka i energii. Organizmy dobrze odżywionych osób szybciej regenerują się po zabiegu operacyjnym, a pacjenci krócej przebywają w szpitalu.

Celem żywienia po operacji jest jak najszybsze rozpoczęcie przyjmowania przez chorego posiłków drogą doustną. Jeżeli jego stan jest stabilny i nie ma przeciwskazań, pierwszy posiłek może zostać spożyty już w ciągu 24 godzin po zabiegu chirurgicznym.

Po powrocie do domu, odpowiednio zbilansowana dieta powinna być oparta na zasadach racjonalnego odżywiania. Żywienie powinno być dopasowane do możliwości i preferencji pacjenta. W pierwszych dobach po operacji i dalej, dieta powinna mieć charakter lekkostrawny. Operacja wszczepienia sztucznej zastawki serca to bardzo poważna zmiana w życiu pacjenta. Warto, aby była to również motywacja do wprowadzenia trwałych i zdrowych nawyków żywieniowych.

W pierwszej kolejności należy zadbać o regularność posiłków i ich prawidłowe komponowanie. Dobrze, aby posiłki zawierały odpowiednią ilość białka, tłuszczu, węglowodanów i. Ze względu na ich wpływ na stan serca największą uwagę zwraca się na unikanie tłuszczów nasyconych pochodzenia zwierzęcego i tłuszczów trans. Warto zastąpić je źródłami tzw. „dobrych” kwasów tłuszczowych pochodzenia roślinnego, do których zalicza się: oliwę z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany, orzechy, siemię lniane czy tłuste ryby morskie. Ponadto, składniki odżywcze diety to także produkty pełnoziarniste, warzywa, owoce, a zwłaszcza produkty o wyższej zawartości białka – ryby, nabiał, strączki, jaja czy chude mięso. Wymienione produkty to źródło witamin, składników mineralnych, a także substancji o działaniu antyoksydacyjnym. Ograniczeniu podlega solenie, spożywanie słonych przekąsek, słodyczy czy żywności typu fast-food. Co więcej, zaleca się redukcję stresu i unikanie używek.

 

WAŻNE!

Jeśli po operacji pacjent ma zalecenie zażywania doustnych leków przeciwzakrzepowych to możliwe, że konieczne będzie zastosowanie diety z ograniczniem witaminy K. Szczegółowe informacje dotyczące leków i ich interakcji powinny być bezpośrednio przekazane przez lekarza prowadzącego jeszcze w szpitalu.

Bibliografia:

  1. Rogowski J., Jarmoszewicz K., Siondalski P. 2006. Co należy wiedzieć przed operacją kardiochirurgiczną? Przygotowanie chorego do planowanego zabieg kardiochirurgicznego w chorobie wieńcowe i wadach zastawkowych serca. Choroby Serca i Naczyń, tom 3, nr 4, 175–180.
  2. Li D., Liu P., Zhang H., Wang L. 2021. The effect of phased written health education combined with healthy diet on the quality of life of patients after heart valve replacement. J Cardiothorac Surg, Jun 25;16(1):183.
  3. Grzymisławki M. (red). 2019. Dietetyka Kliniczna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.