Operacja (zabieg chirurgiczny) jest procedurą medyczną, która może wiązać z licznymi obciążeniami i z silnym stresem emocjonalnym. Pacjenci często doświadczają niepokoju i obaw związanych z samą operacją, jej skutkami ubocznymi, a także mogą odczuwać lęk związany ze znieczuleniem i pobytem w szpitalu. Często zastanawiają się jakie są przeciwwskazania do zabiegu operacyjnego, jakie stany chorobowe mogą zdyskwalifikować chorego z zaplanowanego zabiegu?

Spis treści:

  1. Przeciwwskazania do zabiegu operacyjnego.
  2. Kto kwalifikuje chorego do zabiegu operacyjnego?
  3. Jak przygotować się do zabiegu operacyjnego?
  4. Jakie zabiegi operacyjne są najczęściej wykonywane?
  5. Jak przygotować się żywieniowo do zabiegu operacyjnego?

Przeciwwskazania do zabiegu operacyjnego.

Istnieje wiele przeciwwskazań do zabiegu operacyjnego, które zależą od rodzaju operacji i stanu zdrowia pacjenta. Oto niektóre z najczęstszych przeciwwskazań:

  • ciężkie choroby układu krążenia, takie jak niewydolność serca, choroba niedokrwienna serca lub arytmie serca;
  • choroby układu oddechowego, takie jak astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) lub rozedma płuc;
  • choroby wątroby, takie jak marskość wątroby lub ostre zapalenie wątroby;
  • choroby nerek, takie jak przewlekła, zaawansowana niewydolność nerek;
  • skłonność do ciężkich krwawień – u niektórych osób mogą występować zaburzenia krzepnięcia krwi; chorzy z żylną chorobą zatorowo-zakrzepową, migotaniem przedsionków mogą przyjmować leki przeciwzakrzepowe, które mogą zwiększyć ryzyko krwawienia podczas operacji.
  • niedożywienie – operacja to dla organizmu spore obciążenie i wymaga zasobów. Jeśli w okresie okołooperacyjnym wystąpi u pacjenta niedożywienie, jego skutki mogą być bardzo różne i negatywne m.in.: spadek odporności, gorsze gojenie ran czy wyższe ryzyko powikłań pooperacyjnych. W takich wypadkach lekarz może zadecydować o przesunięciu terminu zabiegu zazwyczaj o kilkanaście dni do kilku tygodni i wdrożeniu interwencji żywieniowej za pomocą żywienia medycznego: doustnych preparatów odżywczych, ewentualnie żywienia dojelitowego przez zgłębnik lub pozajelitowego – dożylnie. To pozwala odżywić organizm pacjenta i przygotować go do operacji.

W związku z tak licznymi potencjalnymi przeciwwskazaniami lub stanami zwiększającymi ryzyko niepowodzenia operacji,  przed każdym zabiegiem operacyjnym lekarz prowadzący chorego lub lekarz operator  przeprowadza szczegółową ocenę stanu zdrowia pacjenta i zapoznaje się z historią choroby pacjenta, jego współchorobowościami.  Jeśli stwierdzi, że pacjent ma przeciwwskazania do zabiegu, może odstąpić od jego wykonania i  zalecić inne leczenie na przykład leczenie farmakologiczne.

Kto kwalifikuje chorego do zabiegu operacyjnego?

Oprócz lekarza prowadzącego i lekarza operatora jednym z kluczowych specjalistów, którzy oceniają pacjenta przed zabiegiem operacyjnym jest lekarz anestezjolog. Przeprowadza on szczegółową kwalifikację pacjenta do zabiegu, w tym oceniając jego stan zdrowia i ryzyko wystąpienia powikłań związanych ze znieczuleniem ogólnym lub miejscowym.

Oto niektóre z elementów, które lekarz anestezjolog bierze pod uwagę podczas kwalifikacji pacjenta do zabiegu operacyjnego:

  • Historia medyczna pacjenta – lekarz anestezjolog może pytać o historię medyczną pacjenta, w tym o choroby przewlekłe, zaburzenia krzepnięcia krwi, alergie, uczulenia na leki i wcześniejsze reakcje na znieczulenie.
  • Badania diagnostyczne – przed zabiegiem lekarz anestezjolog może zlecić badania diagnostyczne, takie jak badania krwi (morfologia, układ krzepnięcia, parametry nerkowe, jonogram), EKG, rentgen klatki piersiowej, aby ocenić stan zdrowia pacjenta.
  • Ocena stanu fizycznego – lekarz anestezjolog może zbadać pacjenta (badanie przedmiotowe) dokonując fizycznej oceny pacjenta: osłuchując pacjenta, mierząc ciśnienie krwi, tętno i poziom saturacji (poziom maksymalnego nasycenia krwi tlenem).
  • Ocena ryzyka – na podstawie wyników badań oraz stanu zdrowia pacjenta lekarz anestezjolog ocenia ryzyko związane ze znieczuleniem oraz operacją. Na podstawie tych i innych informacji lekarz anestezjolog podejmuje decyzję, czy pacjent jest odpowiednio przygotowany do zabiegu operacyjnego, czy wymaga dalszych badań czy specjalistycznej opieki medycznej przed lub po operacji. W zależności od wyników oceny, lekarz anestezjolog może również zalecić określony rodzaj znieczulenia lub leków przeciwbólowych, które będą odpowiednie dla pacjenta.

Jak przygotować się do zabiegu operacyjnego?

Przygotowanie do zabiegu operacyjnego zależy od rodzaju operacji i zaleceń lekarza. Przed operacją warto skonsultować się ze swoim lekarzem, aby dowiedzieć się, jakie są jego zalecenia i jak przygotować się do zabiegu. Lekarz może również przepisać odpowiednie leki lub zlecić badania diagnostyczne, które będą potrzebne przed operacją.

Przed zabiegiem operacyjnym warto zmodyfikować swoją dietę – unikać ciężkostrawnych i tłustych potraw oraz alkoholu i napojów gazowanych. Zaleca się jedzenie lekkich posiłków, takich jak gotowane warzywa, chude mięso, ryby, kasze i owoce. Jeśli lekarz zalecił specjalne czynności, np. przyjmowanie leków czy ograniczenie aktywności fizycznej, to koniecznie trzeba ich przestrzegać.

Przed operacją warto zadbać o higienę ciała. Należy regularnie myć się, szczególnie ręce. Przed operacją zaleca się również wykonanie kąpieli lub prysznica.

Zabiegi operacyjne mogą być stresujące, dlatego warto przygotować się psychicznie. Relaksacja, medytacja, proste ćwiczenia oddechowe mogą być w tym pomocne.

Jeśli operacja wymaga hospitalizacji, warto zabrać ze sobą rzeczy osobiste, takie jak ubrania, książki (lub inne przedmioty, które umilą spędzanie czasu w szpitalu np. krzyżówki, radio ze słuchawkami) czy ulubione kosmetyki.

Jakie zabiegi operacyjne są najczęściej wykonywane?

Oto niektóre z najczęstszych rodzajów zabiegów operacyjnych:

  • zabiegi chirurgiczne jamy brzusznej – obejmują operacje żołądka, wątroby, trzustki, jelit, pęcherza moczowego i innych narządów w jamie brzusznej.
  • Zabiegi w obrębie klatki piersiowej – obejmują operacje płuc, serca, tchawicy i przełyku.
  • Zabiegi ortopedyczne – obejmują operacje kości, stawów i tkanek miękkich, takie jak naprawa złamanych kości, artroskopia i wymiana stawu biodrowego.
  • Zabiegi neurochirurgiczne – obejmują operacje mózgu, rdzenia kręgowego i nerwów obwodowych.
  • Zabiegi urologiczne – obejmują operacje nerek, pęcherza moczowego, prostaty i jąder.
  • Zabiegi ginekologiczne – obejmują operacje układu rozrodczego kobiet, takie jak usuwanie macicy i jajników, a także zabiegi laparoskopowe i histeroskopowe.
  • Zabiegi okulistyczne – obejmują operacje oka, takie jak korekcja wzroku, usuwanie zaćmy i transplantacja rogówki.
  • Zabiegi laryngologiczne – obejmują operacje uszu, nosa i gardła, takie jak korekcja przegrody nosowej, tonsilektomia (wycięcie migdałków). Każdy rodzaj operacji ma swoje specyficzne techniki i procedury, które są dostosowane do potrzeb pacjenta i rodzaju schorzenia, które wymaga leczenia.

Jak przygotować się żywieniowo do zabiegu operacyjnego?

Przygotowanie się żywieniowo do operacji może pomóc zminimalizować ryzyko powikłań pooperacyjnych i przyspieszyć proces gojenia. Oto kilka wskazówek, jak prawidłowo się przygotować:

  • Zwiększ spożycie białka: białko jest kluczowe dla procesu gojenia, dlatego warto zwiększyć jego spożycie przed operacją. Zjadaj więcej mięsa, ryb, jajek, orzechów, nasion, fasoli i innych źródeł białka. Gdy tradycyjna dieta nie wystarcza – w okresie przedoperacyjnym wsparciem może być też wprowadzone przez lekarza żywienie medyczne np. Nutridrink Protein, jako uzupełnienie diety: 1-3 butelki na dobę (ok. 300-900 kcal) przez minimum 14 dni przed zabiegiem operacyjnym, o ile lekarz lub dietetyk nie zaleci inaczej. Doustne preparaty odżywcze takie jak Nutridrink Protein mogą być też przydatne u pacjentów, którzy mają trudności z jedzeniem szpitalnym lub pokrywają przy jego pomocy tylko część swojego zapotrzebowania energię i składniki odżywcze.
  • Ogranicz spożycie tłuszczów nasyconych i cukrów (słodyczy).
  • Zjadaj więcej owoców i warzyw: Owoce i warzywa są bogate w witaminy, składniki mineralne i przeciwutleniacze, które pomagają w procesie gojenia i wzmacniają układ odpornościowy. Stąd warto zwiększyć ich spożycie, zwłaszcza przed operacją.
  • Unikaj alkoholu i papierosów: alkohol i papierosy mogą wpłynąć negatywnie na proces gojenia i zwiększyć ryzyko powikłań pooperacyjnych, dlatego warto unikać ich przed operacją.
  • Pij odpowiednią ilość wody: Woda pomaga w usuwaniu toksyn z organizmu i utrzymuje organizm nawodniony, co jest ważne dla procesu gojenia.
  • Staraj się pić co najmniej 8 szklanek wody dziennie.

Co ważne: w znacznej większości przypadków przed zabiegiem (ani po nim) nie jest konieczne głodzenie! Takie postępowanie ma nawet negatywny wpływ na proces leczenia i rekonwalescencji. Pacjenci poddawani planowym zabiegom operacyjnym powinni i mogą jeść zwykłe pokarmy aż do wieczora przed operacją a 2-3h przed znieczuleniem wskazany jest dodatkowo napój węglowodanowy.

 

Podsumowanie

Prawidłowe przygotowanie żywieniowe przed operacją może pomóc w zminimalizowaniu ryzyka powikłań pooperacyjnych i przyspieszyć proces gojenia, dlatego warto się do tego przygotować.

Nutridrink Protein to żywność specjalnego przeznaczenia medycznego. Do postępowania dietetycznego w niedożywieniu i ryzyku niedożywienia związanym z chorobą, szczególnie u pacjentów ze zwiększonym zapotrzebowaniem białkowym. Stosować pod nadzorem lekarza.

 

Na podstawie:

Podstawy żywienia klinicznego. Edycja czwarta. Redaktor Naczelny: Lubos Sobotka.