Rana jest to uszkodzenie skóry i od tego jak duży jest obszar i głębokość rany zależy jaka metoda leczenia będzie najkorzystniejsza. Leczenie ran to wieloetapowy proces wymagający wiedzy i doświadczenia zatem powinien być zalecony i kontrolowany przez specjalistę leczenia ran – odpowiednio wykwalifikowaną pielęgniarkę lub lekarza. Na proces gojenia ran duży wpływ ma też sam pacjent.

opatrunek na rane

Spis treści:

  1. Co przyśpiesza gojenie ran?
  2. Środki na gojenie ran (opatrunki, plastry, maści)
  3. Dieta na gojenie ran
  4. Podsumowanie, czyli co na trudno gojące rany?

Co przyśpiesza gojenie ran?

Na gojenie rany wpływa wiele czynników: przyczyna powstania rany, choroby współistniejące (np. cukrzyca), rozległość i głębokość rany, dostępność do dedykowanych specjalistycznych opatrunków jak i sam sposób pielęgnacji rany, a także stan odżywienia i styl życia pacjenta.

Co możemy zrobić, aby przyspieszyć gojenie rany? Po pierwsze należy udać się do specjalisty leczenia ran, aby ocenił ranę i zaplanował opiekę nad nią. Niewłaściwie pielęgnowana rana może przeistoczyć się w ranę trudno gojącą lub nawet ranę niegojącą. Co więcej: bardzo ważne jest stosowanie się do zaleceń terapeutycznych. Pielęgnacja rany wymaga cierpliwości, systematyczności i dokładności w wykonywaniu czynności związanych z higieną rany oraz higieną ciała. Stworzenie bezpiecznego środowiska domowego jakim jest czystość w domu sprzyja procesowi gojenia się rany.

Na czym polega bezpieczeństwo rany? Jest to zapobieganie zakażeniom, systematyczne wykonywanie zabiegów oczyszczania rany, stosowanie zaleconych opatrunków, a także odpowiedni sposób żywienia dostarczający składników wspomagających proces gojenia rany. Bezpieczne środowisko pacjenta z raną to dbanie o czystość w mieszkaniu i łazience, to również stosowanie się do podstawowych zasad: mycie i dezynfekcja rąk, stosowanie środków pielęgnacyjnych do skóry całego ciała i skóry wokół rany. To także dbanie o czystą bieliznę osobistą i pościelową. Powinna być ona czysta i często zmieniana, wyprodukowana z naturalnych materiałów, przewiewna. Te elementy sprzyjają zmniejszeniu ryzyka wystąpienia infekcji w ranie co jest bardzo ważne, ponieważ zakażenie znacznie opóźnia proces gojenia.

Środki na gojenie ran (opatrunki, plastry, maści)

Kluczowy jest też odpowiednio dobrany i odpowiednio zmieniany opatrunek zatem należy ściśle przestrzegać zaleceń. Przede wszystkim należy zachować szczególną higienę tzn. stosować jednorazowe zestawy do zmiany opatrunku (można je zakupić w sklepach medycznych), używać jednorazowych materiałów do wykonania toalety rany oraz jednorazowych bandaży do zaopatrzenia rany czy umocowania opatrunku. Istnieją też takie ekonomiczne i wygodne w użyciu opatrunki niewymagające stosowania dodatkowych materiałów opatrunkowych – dlatego należy zawsze dokładnie przeczytać instrukcję.

Pamiętać należy też o zasadach aseptyki i antyseptyki, czyli wykonywania opatrunku i pielęgnacji rany przy użyciu jałowych (sterylnych) gazików i narzędzi. Specjalistyczne opatrunki i ich szeroki wybór powodują, że można je dobrać do każdego rodzaju rany. Dlatego należy zgłosić się do lekarza – to on będzie wiedział jaki specjalistyczny opatrunek jest odpowiedni, który zastosować i czy potrzeba dodatkowo innych środków np. maści na okolicę wokół rany. Indywidualnie dopasowana terapia i przestrzeganie jej zaleceń w konsekwencji pozytywnie wpłynie na proces gojenia.

Dieta na gojenie ran

Odpowiednia pielęgnacja rany, to nie tylko dobrze dobrany do etapu gojenia rany specjalistyczny opatrunek, to też odpowiedni sposób żywienia. W przypadku obecności rany dieta powinna być bogatobiałkowa. To białko stanowi podstawę budulcową naszego organizmu. Białko warunkuje proces odbudowy uszkodzonych komórek a tym samym ma ogromny wpływ na gojenie ran. Białko ma wpływ na układ odpornościowy co pozwala wzmocnić organizm pacjenta. Należy pamiętać, że gojenie ran to skomplikowany proces złożony z kilku następujących po sobie faz a w każdej z nich ważna jest arginina. Źródłem argininy są: orzechy i nasiona, rośliny strączkowe, kasza gryczana, ryby i żółty ser.

Dodatkowo w diecie pacjenta z raną muszą znaleźć się antyoksydanty (przeciwutleniacze), zwłaszcza cynk, selen, miedź oraz witaminy A, C i E. Produkty o działaniu antyoksydacyjnym spożywane w trakcie pielęgnacji i gojenia rany mogą mieć działanie przyspieszające ten proces. Do produktów bogatych w przeciwutleniacze należą warzywa, owoce i oleje roślinne.

Do tego wszystkiego musimy dodać, że każda nasza komórka do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje wody. Zapotrzebowanie na wodę to średnio ok 30ml na 1 kilogram masy ciała – można zatem łatwo obliczyć, ile każdego dnia należy wypijać płynów, a następnie stosować się do tych zaleceń. Dobrze nawodniony organizm to dobrze nawodniona skóra a w konsekwencji: sprawniej przebiegający proces gojenia ran.

Korzystne może być też podjęcie aktywności fizycznej ze względu na poprawę krążenia krwi na skutek ruchu a tym samym lepszego ukrwienia obszaru w okolicy rany.

Jeśli pacjent nie ma apetytu lub widzimy, że pacjent ma mniej siły, wolniej porusza się, wolniej wykonuje pewne czynności dnia codziennego, schudł np. oceniamy, że aktualne ubrania są za duże to w porozumieniu z lekarzem warto rozważyć uzupełnienie diety w doustne preparaty odżywcze, czyli żywność specjalnego przeznaczenia medycznego.

Preparatem przeznaczonym dla pacjentów z trudno gojącymi ranami jest Nutridrink Skin Repair, dostępny wcześniej pod nazwą Cubitan. To doustny preparat odżywczy, który:

  • dostarcza dużej porcji energii i białka, a także argininy, cynku i antyoksydantów – składników odżywczych wspomagających gojenie ran;
  • posiada płynną formę ułatwiającą spożycie osobom chorym;
  • jest dostępny w trzech smakach: truskawkowym, waniliowym i czekoladowym.

Zalecane dawkowanie to 1-3 butelki dziennie przez minimum 21 dni, o ile lekarz lub dietetyk nie zaleci inaczej.

Podsumowanie, czyli co na trudno gojące rany?

Aby przyśpieszyć gojenie rany warto:

  • Stosować odpowiednią dietę o odpowiedniej ilości energii, białka, argininy, cynku i antyoksydantów, czyli składników niezbędnych w procesie gojenia ran
  • W przypadku, gdy pacjent nie jest w stanie pokryć swojego wyższego zapotrzebowania na składniki odżywcze na skutek obecności rany przydatne mogą być doustne preparaty odżywcze
  • Zadbać o aktywność fizyczną
  • Zachować odpowiednią higienę rany:
    • czystość skóry, gdyż pot i inne wydzieliny mogą wnikać w ranę i utrudniać ich gojenie ran a tym samym sprzyjać występowaniu zakażeń
    • unikać zanieczyszczenia powierzchni rany kałem lub moczem
    • unikać stałego zawilgocenia rany, bo to może prowadzić do maceracji skóry wokół rany
  • Stosować zalecone leki, środki pielęgnacyjne i specjalistyczne opatrunki
  • Stosować się do zasad higienicznych (mycia rąk i ciała)
  • Skorzystać z profesjonalnej pomocy medycznej w zakresie leczenia ran oraz w razie potrzeby wsparcia pielęgniarki POZ (środowiskowej) lub pielęgniarki opieki długoterminowej
  • W miarę możliwości zadziałać na przyczynę opóźniającą proces gojenia rany po omówieniu ich wraz z lekarzem prowadzącym m.in. stosowanie właściwych leków, środków przeciwbólowych, rezygnację z używek (tytoń, alkohol), stosowanie leków antybakteryjnych w przypadku infekcji, stosowanie odpowiedniego sprzętu takiego jak materac przeciwodleżynowy
  • W przypadku niepokojących objawów niezwłocznie zgłosić się do lekarza

Literatura:

  1. Leczenie ran przewlekłych; red naukowa: Maria T. Szewczyk, Arkadiusz Jawień; PZWL, Warszawa 2019
  2. Leczenie Ran Zeszyt 2;Tom 18,2021
  3. Leczenie Ran Zeszyt 3;Tom 18, 2021
  4. Wytyczne PTLR w zakresie leczenia ran; Odżywiania w przypadku rany przewlekłej
  5. www.mojarana.pl