Biegunka jest najczęstszym objawem nieprawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego. W większości przypadków nie wymaga leczenia farmakologicznego, pod warunkiem, że zastosuje się odpowiedni sposób żywienia w trakcie jej trwania.

Biegunka może być objawem choroby układu pokarmowego.

Spis treści:

  1. Biegunka: zalecenia i przeciwwskazania
  2. Przyczyny biegunki
  3. Leczenie biegunki
  4. Żywienie w czasie biegunki

Biegunka: zalecenia i przeciwwskazania

W trakcie biegunki ważne jest maksymalne odciążenie przewodu pokarmowego – wyeliminowanie produktów, które mogą nasilać dolegliwości, a wprowadzenie tych, które mogą je łagodzić. Do głównych zaleceń dietetycznych w trakcie biegunki zalicza się nawadnianie organizmu (podaż wody i elektrolitów), zastosowanie lekkostrawnej diety i odpowiednich technik kulinarnych (gotowania tradycyjnego i na parze, duszenia, pieczenia w folii, a także rozdrabnianie gotowych pokarmów: miksowanie, przecieranie przez sito). Należy unikać produktów ciężkostrawnych np. smażonych w głębokim tłuszczu, ostrych przypraw oraz cukru, gdyż mogą nasilać dolegliwości. Wskazane jest także ograniczenie błonnika pokarmowego (produktów pełnoziarnistych, surowych warzyw i owoców) oraz wprowadzenie pokarmów zapierających.

Przyczyny biegunki

Biegunką określa się stan, w którym częstość oddawania stolca jest większa niż trzy razy na dobę, a jego konsystencja jest płynna, półpłynna lub papkowata.

Najczęściej biegunki spowodowane są zakażeniami bakteryjnymi (Salmonellą, Shigellą, Escherichią coli) lub wirusowymi (rotawirusami). Biegunki również mogą występować w przypadku inwazji pasożytów do układu pokarmowego oraz zatruć pokarmowych.

Biegunka może być jednak głównym objawem wielu chorób, które nie są zakaźne. Są nimi np:

  • przewlekłe stany zapalne jelit,
  • zespół jelita drażliwego,
  • nowotwory jelita grubego,
  • celiakia,
  • nadczynność tarczycy,
  • zaburzenia hormonalne,
  • stany po resekcji żołądka,
  • choroby wątroby i trzustki.

Biegunka może również występować podczas przyjmowania niektórych leków, w tym antybiotyków, których stosowanie zaburza naturalną mikroflorę jelit.

Leczenie biegunki

W trakcie biegunki następuje duża utrata wody. Jeśli nie jest ona uzupełniana, może wystąpić odwodnienie organizmu. Wraz z kałem wydalane są również elektrolity (jony sodu, chloru, potasu). Ich niedobór w organizmie zaburza pracę serca oraz mózgu. Krew staje się gęstsza, przez co mogą tworzyć się skrzepy. Taki stan bezpośrednio zagraża zdrowiu, a nawet życiu pacjenta. Jeśli czas trwania biegunki przedłuża się, dochodzi do pogorszenia stanu odżywienia chorego oraz znaczącego osłabienia organizmu. Dlatego podczas biegunki należy odpowiednio zatroszczyć się o podopiecznego.

Żywienie w czasie biegunki

Odpowiednie żywienie w biegunce oraz nawadnianie doustne są istotnym elementem zapobiegania niedoborom wody oraz soli mineralnych. Podczas biegunki należy podopiecznemu podawać płyny w postaci wody lub gorzkiej herbaty. W aptekach są dostępne specjalne preparaty, które dostarczają elektrolitów (sól fizjologiczna, płyn DPN).

Opiekując się chorym w domu, można przygotować zupę z marchwi (tzw. marchwiankę), dyni lub mus jabłkowy. Zawierają one związki zwane pektynami, które wiążą wodę, pochłaniają toksyny oraz zagęszczają stolec. Ponadto pektyny działają ochronnie na błonę śluzową przewodu pokarmowego oraz spowalniają ruchy jelit, co przeciwdziała biegunkom.

Korzystne działanie w nawadnianiu organizmu wykazują kleiki ryżowe, które przygotowuje się z łyżki ryżu na szklankę lekko osolonej wody.

Produkty o działaniu zapierającym

Biegunka wiążę się ze wzmożoną utratą wody z organizmu, co może prowadzić do odwodnienia. Aby mu zapobiec należy zdać o uzupełnianie płynów (nawet 3 litry na dobę, ale wypijane w regularnie w małych porcjach). Warto także wprowadzić do diety produkty, które sprzyjają zatrzymywaniu wody w jelitach – są nimi produkty o działaniu zapierającym. Wiele z nich zawiera garbniki (taniny) – substancje o działaniu ściągającym, które zatrzymują wodę oraz spowalniają perystaltykę jelit, a tym samym hamują biegunkę.
Produkty o działaniu zapierającym, które warto wprowadzić do diety chorego z biegunką to:

  • tarte jabłko,
  • ryż gotowany na wodzie,
  • chudy rosół z rozdrobnionym mięsem drobiowym,
  • kisiel z czarnych suszonych jagód,
  • herbatę z suszonych jagód.

Co jeść przy biegunce?

Jedzenie przy biegunkach powinno być bogate w energię i składniki odżywcze, ponieważ w trakcie jej trwania oraz w okresie rekonwalescencji wchłanianie składników odżywczych, które odbywa się w jelitach, jest zmniejszone o 60–80%. Po kilku dniach podawania produktów zapierających opiekun chorego powinien komponować posiłki z następujących produktów:

  • mięso drobiowe,
  • jaja na miękko,
  • sery twarogowe,
  • jogurt naturalny,
  • ryż biały,
  • drobna kasza jęczmienna,
  • drobne makarony,
  • banany

Opiekun z menu chorego powinien wykluczyć następujące produkty: mleko, cukier, miód, dżem, sok jabłkowy i pomarańczowy. Cukry w nich zawarte fermentują w jelitach, co nasila biegunkę.

Biegunka występująca podczas podróży często spowodowana jest zmianą flory bakteryjnej. W takim przypadku warto podać choremu preparaty zawierające przyjazne dla organizmu bakterie (tzw. probiotyki), które zasiedlają jelita, chroniąc przed namnażaniem się bakterii chorobotwórczych, a w konsekwencji – przed biegunką.

Odpowiednie żywienie w trakcie biegunki jest kluczowym elementem leczenia i zapobiega odwodnieniu organizmu oraz przywraca prawidłową pracę jelit.

Preparaty odżywcze przy biegunce

W celu poprawienia stanu odżywienia chorego można podać podopiecznemu produkty odżywczy Nutridrink, który dostępne są w aptekach. Nutridrink w małej objętości dostarcza dużo energii i składników odżywczych. Ich spożywanie zapobiega pogorszeniu stanu odżywienia, a chory szybciej odzyskuje siły.