Chłoniaki stanowią dużą grupę chorób nowotworowych, wywodzących się z komórek układu krwiotwórczego i chłonnego. Zgodnie z danymi opublikowanymi w Krajowym Rejestrze Nowotworów - liczba diagnozowanych przypadków chłoniaka wzrasta każdego roku. Aktualnie zachorowania na chłoniaki stanowią ok. 2% zachorowań na wszystkie nowotwory złośliwe w Polsce.

Spis treści:

  1. Co to jest chłoniak i jakie są przyczyny zachorowania?
  2. Rodzaje chłoniaków
  3. Jakie są pierwsze objawy chłoniaka?
  4. Jak zdiagnozować chłoniaka?
  5. Jak wygląda morfologia krwi przy chłoniaku?
  6. Sposoby leczenia chłoniaka i wsparcia leczenia

Co to jest chłoniak i jakie są przyczyny zachorowania?

Chłoniak jest najczęściej spotykanym nowotworem krwi, zarówno u dzieci jak i osób dorosłych. To ogólna nazwa na rodzaj nowotworu układu chłonnego, który rozwija się w komórkach układu odpornościowego człowieka, zwanych limfocytami. Zgodnie z aktualną nomenklaturą – chłoniaki dzieli się na wiele różnych typów, z których każdy może przebiegać inaczej i wymagać odmiennych strategii leczenia.

Zachorowania na chłoniaki stanowią ok. 2% zachorowań na wszystkie nowotwory złośliwe w kraju. Częstość i wiek zachorowania z reguły są zależne od typu chłoniaka. Jest on najczęściej diagnozowany u dzieci i młodzieży, ale jego częstość występowania zdecydowanie wzrasta również u seniorów. Najczęściej stawianą przez lekarza onkologa diagnozą jest chłoniak rozlany z dużych komórek B (DLBCL). Chłoniak grudkowy (FL) występuje nieco rzadziej (to ok. 3 przypadków na 100 tys. mieszkańców), jest częściej rozpoznawany w średnim i starszym wieku. Natomiast chłoniak Hodgkina (HL, dawniej ziarnica złośliwa) występuje z częstością 2 przypadków na 100 tys. mieszkańców i charakteryzuje się szczytami zachorowań pomiędzy 20. a 30. rokiem życia oraz po 50. roku życia.

Przyczyny zachorowania na chłoniaka mogą być złożone i różnić się w zależności od typu chłoniaka oraz stylu życia pacjenta. Zalicza się do nich m.in.: zakażenia wirusowe (wirusy EBV, HIV i HCV), osłabienie działania układu odpornościowego, czynniki genetyczne, ekspozycję na substancje chemiczne (np. środki ochrony roślin), czynniki środowiskowe (np. promieniowanie jonizujące) oraz podeszły wiek.

Z reguły większość rodzajów chłoniaka nie jest dziedziczna. Chłoniaki mogą występować u osób bez obciążenia genetycznego. Jednak istnieją również pewne rodzaje chłoniaków, które mogą być związane z dziedziczeniem genetycznym np. chłoniak Hodgkina.

Rodzaje chłoniaków

Istnieje wiele różnych rodzajów chłoniaków, które można podzielić na kilka głównych kategorii w zależności od typu komórek układu chłonnego, które uległy transformacji nowotworowej:

  • Chłoniaki nieziarnicze z komórek B m.in.: chłoniak rozlany z dużych komórek B (DLBCL), chłoniak Burkitta (BL), chłoniak z komórek płaszcza (MCL) oraz chłoniak limfatyczny z komórek błony śluzowej (MALT).
  • Chłoniaki nieziarnicze z komórek T/NK m.in.: chłoniak z komórek T pamięci (PTCL) i chłoniak T-komórkowy skóry (CTCL).
  • Chłoniaki ziarnicze m.in.: chłoniak Hodgkina (HL) i chłoniak ziarniczy pozawęzłowy.

Warto zauważyć, że każdy z wymienionych rodzajów chłoniaków może mieć wiele podtypów, co sprawia, że ostateczna klasyfikacja chłoniaków jest złożona.

Jakie są pierwsze objawy chłoniaka?

Często w grupach pacjenckich pojawia się pytanie: „Jakie mieliście pierwsze objawy chłoniaka?”.  Bardzo trudno jednak o jednoznaczną odpowiedź. Z reguły objawy chłoniaka mogą różnić się w zależności od typu chłoniaka, jego lokalizacji, stadium choroby oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Niemniej jednak, istnieją pewne wspólne objawy, które mogą sugerować obecność tego rodzaju nowotworu. Oto kilka powszechnych objawów chłoniaka:

  • powstawanie guzów lub mas w węzłach chłonnych lub w innych narządach,
  • powiększenie węzłów chłonnych, szczególnie w okolicach szyi, pach i pachwin,
  • ból i dyskomfort w obszarze dotkniętym chorobą,
  • występowanie gorączki niezwiązanej z infekcjami lub innymi schorzeniami,
  • utrata masy ciała, pomimo braku zmian w diecie lub/i aktywności fizycznej,
  • nocne poty, które mogą być obfite i niezwiązane z temperaturą otoczenia,
  • uczucie przewlekłego zmęczenia i osłabienia,
  • świąd skóry, który nie ma wyraźnej przyczyny,
  • problemy z oddychaniem lub/i duszność.

W zaawansowanym stadium choroby mogą występować dodatkowe objawy, takie jak: hepatomegalia (powiększenie wątroby), splenomegalia (powiększenie śledziony), niedokrwistość (anemia) czy krwawienie.

Warto pamiętać, że wymienione objawy mogą być również związane z innymi schorzeniami, dlatego kluczowym jest, aby skonsultować się z lekarzem w przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów.

Jak zdiagnozować chłoniaka?

Rozpoznanie chłoniaka jest złożonym procesem, który zazwyczaj wymaga współpracy wielu specjalistów m.in.: lekarza pierwszego kontaktu, hematologa lub/i onkologa oraz patomorfologa. Do podstawowych metod diagnostycznych chłoniaka należą: wywiad zdrowotny i badanie fizykalne przeprowadzone przez lekarza, badania laboratoryjne (pełna morfologia krwi, badanie biochemiczne krwi i ocena poziomów albumin w surowicy), badania obrazowe (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny lub pozytonowa tomografia emisyjna). Z reguły, aby postawić ostateczną diagnozę chłoniaka, konieczne jest pobranie próbki tkanki lub komórek chłoniaka w badaniu tzw. biopsji. Biopsja może być wykonana przez pobranie próbki z powiększonego węzła chłonnego (biopsja węzła chłonnego), guza lub innej zmiany podejrzanej o toczący się proces choroby nowotworowej. Ponadto w przypadku niektórych typów chłoniaka może być konieczne pobranie płynu z jamy opłucnej lub brzusznej w celu oceny komórek nowotworowych metodą cytologiczną.

Jak wygląda morfologia krwi przy chłoniaku?

Morfologia krwi przy chłoniaku może ulegać nagłym zmianom, które mogą być związane z bezpośrednim wpływem choroby na produkcję krwinek oraz ze skutkami leczenia onkologicznego. Do najpowszechniejszych zalicza się: leukopenię (obniżoną liczbę białych krwinek) lub leukocytozę (zwiększoną liczbę białych krwinek) oraz limfocytozę (zwiększona liczbę limfocytów), w zależności od rodzaju chłoniaka. Ponadto obserwuje się zmiany w liczbie płytek krwi, czyli trombocytopenię (obniżoną liczbę płytek krwi), zwłaszcza w przypadku zaawansowanego stadium choroby. Bardzo często obserwuje się również spadek wartości hemoglobiny i hematokrytu u pacjentów.

Należy jednak pamiętać, że zmiany w morfologii krwi przy chłoniaku mogą być również spowodowane innymi czynnikami, takimi jak: infekcje wirusowe, leczenie z wykorzystaniem chemioterapii czy radioterapii. Kluczowym jest, aby wszelkie badania były zawsze interpretowane przez lekarza.

Sposoby leczenia chłoniaka i wsparcia leczenia

Bardzo często w gabinecie lekarskim pojawia się pytanie „Czy chłoniak jest uleczalny?”. Obecnie dostępnych jest wiele skutecznych metod leczenia nowotworów hematoonkologicznych, do których zalicza się m.in.: chemioterapię, radioterapię, immunoterapię, przeszczep komórek krwiotwórczych (szpiku kostnego), leczenie celowane oraz inne terapie wspomagające.

Warto również podkreślić, że w trakcie leczenia, kluczowym jest zapewnienie pacjentom z diagnozą chłoniaka – kompleksowej opieki wielu specjalistów. Jak wynika z wielu badań naukowych, współpraca lekarza onkologa ze specjalistami różnych dziedzin m.in.: fizjoterapeutą, dietetykiem klinicznym, kosmetologiem onkologicznym czy psychoonkologiem, często prowadzi do ograniczenia występowania skutków ubocznych leczenia, tym samym mając korzystny wpływ na jakość życia pacjenta w okresie choroby.

W trakcie leczenia bardzo duże znaczenie ma również odpowiednia dieta, bogata w białko i składniki odżywcze. W przypadku jeśli pacjent nie jest w stanie pokryć swojego zapotrzebowania tradycyjną dietą, lekarz zalecić może włączenie do jadłospisu żywienia medycznego takiego jak np. Nutridrink Protein Omega 3, który odżywia i dzięki temu wspiera leczenie pacjentów onkologicznych.

Nutridrink Protein Omega 3 to żywność specjalnego przeznaczenia medycznego do postępowania dietetycznego u pacjentów z chorobą nowotworową z niedożywieniem lub ryzykiem niedożywienia z nią związanym. Stosować pod nadzorem lekarza.

 

Piśmiennictwo:

  1. Jaffe ES. Diagnosis and classification of lymphoma: Impact of technical advances. Semin Hematol. 2019 Jan;56(1):30-36. doi: 10.1053/j.seminhematol.2018.05.007.
  2. Godfrey J, Leukam MJ, Smith SM. An update in treating transformed lymphoma. Best Pract Res Clin Haematol. 2018 Sep;31(3):251-261. doi: 10.1016/j.beha.2018.07.008.
  3. ESMO Clinical Practice Guidelines: Haematological Malignancies, (access on-line: 02.04.2024, 14:31)
  4. Buske C, Hutchings M, Ladetto M, et al. ESMO Lymphoma Consensus Conference Panel Members. ESMO Consensus Conference on malignant lymphoma: general perspectives and recommendations for the clinical management of the elderly patient with malignant lymphoma. Ann Oncol. 2018 Mar 1;29(3):544-562. doi: 10.1093/annonc/mdx413.