Choroba wrzodowa żołądka może dotyczyć osób w każdym wieku, a jej główną przyczyną jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Chorobie towarzyszą liczne dolegliwości, które łagodzić może odpowiednia farmakoterapia oraz pewne zmiany w stylu życia.

Spis treści:

  1. Rola diety w leczeniu choroby wrzodowej żołądka
  2. Dieta wrzodowa - czy istnieje?
  3. Produkty zalecane i niedozwolone przy diecie wrzodowej
  4. Przykładowy jadłospis przy chorobie wrzodowej żołądka

Choroba wrzodowa żołądka jest to proces chorobowy, który charakteryzuje się powstawaniem ubytków błony śluzowej – wrzodów i/lub nadżerek w obrębie górnego odcinka przewodu pokarmowego, głównie w proksymalnej części dwunastnicy i w żołądku. Są to miejsca szczególnie narażone na działanie kwasu solnego i pepsyny. Czym właściwie są wrzody? Są to miejscowe uszkodzenia błony śluzowej z naciekiem zapalnym i martwicą skrzepową sięgającą aż do warstwy mięśniowej pod błoną śluzową. Niestety owrzodzenia mają tendencję do nawrotów. U większości chorych po okresach objawowych, które mogą trwać kilka tygodni, następują okresy bezobjawowe. Dlatego warto wiedzieć jakie zmiany należy wprowadzić.

Rola diety w leczeniu choroby wrzodowej żołądka

Choroba ma charakter wieloczynnikowy. Oprócz zakażenia bakterią Helicobacter pylori choroba wrzodowa żołądka może mieć inne przyczyny, np. zażywanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (aspiryna, ketoprofen, naproksen), choroba Leśniowskiego-Crohna, zespół Zollingera-Ellisona czy rak żołądka. Ryzyko zachorowania zwiększa także palenie tytoniu, spożywanie znacznych ilości soli oraz dieta uboga w warzywa i owoce prawdopodobnie z uwagi na zmniejszoną ilość antyoksydantów, zwłaszcza witaminy C. W leczeniu choroby wrzodowej żołądka warto zwrócić szczególną uwagę na te czynniki.

Dieta wrzodowa - czy istnieje?

Nie ma jednej rekomendowanej diety w chorobie wrzodowej żołądka czy dwunastnicy. Dieta powinna być dostosowana do stanu zdrowia i tolerancji pokarmowej chorego. Często, szczególnie gdy pojawiają się inne dokuczliwe objawy konieczne może być stosowanie diety łatwostrawnej. Nie zaleca się jednak rutynowego stosowania takiej diety u pacjentów z dobrą tolerancją, bez dodatkowych objawów.

Do najczęstszych objawów należą:

  • dyskomfort i/lub ból w nadbrzuszu (często dość silny, palący, uporczywy) wstępujący 1-3 godziny po posiłku, zmniejszający się po jedzeniu lub po zażyciu leków alkalizujących lub zmniejszających sekrecję żołądkową;
  • ból nocny, który budzi chorego wcześnie rano;
  • ból pojawiający się wkrótce po przebudzeniu lub na czczo;
  • uczucie pełności w nadbrzuszu po posiłkach
  • spadek masy ciała.

Należy pamiętać, że podstawą leczenia choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy jest wyleczenie zakażenia Helicobacter pylori, a dieta ma charakter wspomagający.

Produkty zalecane i niedozwolone przy diecie wrzodowej

W przypadku licznych i uciążliwych objawów pomocne może być zastosowanie diety łatwostrawnej ze zmniejszoną ilością tłuszczów zwierzęcych i błonnika pokarmowego. Wskazane jest również częstsze spożywanie posiłków – około 5 razy dziennie, unikanie spożycia soli i ostrych przypraw, potraw smażonych na tłuszczu i dużej ilości produktów działających wzdymająco, np. kapusty i suche nasiona roślin strączkowych (np. groch, fasola, soja, ciecierzyca). Zalecane techniki kulinarne to przede wszystkim gotowanie potraw w wodzie lub na parze oraz pieczenie bez dodatku zbędnego tłuszczu w folii.

Warto sięgać po źródła pełnowartościowego białka, np. gotowana pierś z kurczaka, indyka, gotowane lub pieczone w soli bez dodatku tłuszczu chude gatunki ryb (np. dorsz, mintaj, sandacz), odtłuszczony nabiał, jeśli jest dobrze tolerowany (warto zamiast mleka wybrać fermentowane produkty, takie jak kefir maślanka oraz jogurt naturalny, a także serek wiejski czy twaróg) i jaja w lekkostrawnej postaci, np. gotowane na miękko, jajecznica przyrządzona na parze, omlety bez dodatku tłuszczu. Uzupełnieniem posiłku powinny być głównie gotowane warzywa i owoce (obrane ze skórki, rozdrobnione), a jeśli są dobrze tolerowane również świeże oraz źródła węglowodanów złożonych, czyli pieczywo pszenne lub pszenno-żytnie, drobne makarony pszenne i drobne kasze (manna, kukurydziana, jaglana, kuskus) czy biały ryż. Na koniec warto pamiętać o niewielkim dodatku tłuszczu – dobrze sprawdzi się masło, margaryna, oliwa z oliwek czy olej rzepakowy.

Unikać należy również cukrów prostych, szczególnie znajdujących się w napojach gazowanych i niegazowanych oraz słodyczach czy pieczywie cukierniczym. Dość pomocny może być jednak dodatek miodu do dań, który ma właściwości przeciwzapalne. Z uwagi na jego wysoką kaloryczność należy go spożywać jednak w ograniczonych ilościach.

Ważnymi zaleceniami jest również zaniechanie palenia tytoniu, które może utrudniać leczenie oraz zaprzestanie spożywania alkoholu.

Przykładowy jadłospis przy chorobie wrzodowej żołądka

Śniadanie: Kasza jaglana z duszoną gruszką

5 łyżek kaszy jaglanej

1 łyżeczka świeżo mielonego siemienia lnianego

1 gruszka mała

1 szklanka napoju roślinnego, np. migdałowego

Szczypta kardamonu

 

Sposób przygotowania

  1. Kaszę ugotować z napojem roślinnym do miękkości.
  2. Guszkę pokroić, przełożyć do garnuszka, dodać odrobinę wody, kardamon, siemię lniane i dusić kilka minut.
  3. Kaszę przełożyć do miski, dodać duszoną gruszkę z siemieniem lnianym.

 

II śniadanie: Kanapki z szynką i surówką z pomidora
3 kromki chleba pszennego
3 łyżeczki margaryny
3 plasterki szynki z indyka
1 pomidor obrany ze skórki

1 łyżeczka posiekanej natki pietruszki lub kolendry

Kilka liści sałaty

 

Sposób przygotowania

  1. Pieczywo posmarować margaryną, położyć kilka liści sałaty oraz wędlinę.
  2. Pomidora obrać ze skórki i pokroić w kosteczkę, a natkę pietruszki (lub kolendry) bardzo drobno posiekać. Pomidora wymieszać z natką pietruszki.
  3. Kanapki podawać z sałatką.

 

Obiad: Dorsz koperkowy pieczony w folii z ziemniakami i duszoną marchewką

120 g filet z dorsza

3 sztuki ziemniaków

2 łyżeczki posiekanego koperku

½ łyżeczki ziół prowansalskich

2 marchewki

1 łyżeczka oleju rzepakowego

1 łyżeczka masła

Odrobina soli

Sok z cytryny

 

Sposób przygotowania

  1. Dorsza umyć i oczyścić, następnie osuszyć ręcznikiem papierowym.
  2. Przygotować marynatę: olej wymieszać z sokiem z cytryny, ziołami i drobno posiekanym koperkiem. Dorsza posmarować dokładnie przygotowaną marynatą (można też odstawić go na 20-30 minut do lodówki) i piec w folii ok 20 minut w temperaturze 180 stopni Celsjusza.
  3. Ziemniaki obrać i ugotować z odrobiną soli.
  4. Marchewkę obrać, pokroić w plasterki i dusić na wodzie. Pod koniec duszenia, gdy marchewka będzie miękka dodać przyprawy.
  5. Dorsza wyłożyć na talerz, obok położyć ugotowane ziemniaki i uduszoną marchewkę. Całość można posypać jeszcze drobno posiekanym koperkiem.

 

Podwieczorek: Koktajl bananowy

1 sztuka banana

1 szklanka kefiru naturalnego

Szczypta kardamonu

1 garść szpinaku

½ łyżeczki miodu

 

Sposób przygotowania

  1. Banana obrać, pokroić i przełożyć do wysokiego naczynia.
  2. Dodać umyte liście szpinaku, odrobinę miodu, kardamonu i kefir naturalny.
  3. Całość dokładnie zmiksować. Podawać w temperaturze pokojowej.

 

Kolacja: Ryż z jabłkiem i cynamonem

5 łyżek ryżu białego długoziarnistego

1 jabłko

Szczypta cynamonu

½ szklanki jogurtu naturalnego

1 łyżka płatków migdałowych

 

Sposób przygotowania

  1. Ryż ugotować na wodzie, pod koniec dodać miód i wymieszać. Przełożyć do miseczki.
  2. Jabłko zetrzeć na tarce na grubych oczkach, przełożyć do garnka, podlać wodą i dodać cynamon. Dusić kilkanaście minut aż zmięknie.
  3. Jabłko przełożyć do miseczki z ryżem.
  4. Na wierzchu ułożyć jogurt, posypać płatkami migdałów.