Aktywność fizyczna i właściwe żywienie
Rehabilitacja często odgrywa kluczową rolę w procesie rekonwalescencji pacjentów z różnymi problemami zdrowotnymi. Także w przypadku pacjenta chirurgicznego proces rehabilitacji należy rozpocząć najszybciej jak to będzie możliwe.
Spis treści:
- Dlaczego ruch jest niezbędny?
- Po co organizmowi białko?
- Pozytywny wpływ regularnej aktywności fizycznej na organizm człowieka
Dlaczego ruch jest niezbędny?
Ruch to życieBlaise Pascal
Dzięki odpowiedniej aktywności ruchowej:
wzmacniamy odporność
poprawiamy ogólną wydolność naszego organizmu
pozytywnie wpływamy na zdrowie psychicznie
zmniejszamy tym samym zapadalność na wiele schorzeń
Brak aktywności ruchowej dotyczy bardzo wielu osób – nie tylko zdrowych, lecz również przewlekle chorych i pacjentów po zabiegach chirurgicznych. Bezruch (hipokinezja) został uznany przez Światową Organizację Zdrowia za jedno z potencjalnych zagrożeń cywilizacyjnych.
Bezruch wpływa negatywnie zarówno na sprawność fizyczną, jak i psychikę. Dlatego bardzo ważna jest współpraca specjalistów różnych dziedzin w opiece nad chorym: lekarza, pielęgniarki, fizjoterapeuty, dietetyka i psychologa.
Właściwe żywienie i ruch – nieodłączna para
CAŁA WIEDZA MEDYCZNA MA DWA POTĘŻNE FILARY,NA KTÓRYCH SIĘ WSPIERA. SĄ NIMI ĆWICZENIA FIZYCZNE I ŻYWIENIE.Hipokrates
Zdarza się, że pacjenci po zabiegach chirurgicznych nie są w stanie spożywać wystarczającej ilości jedzenia. W efekcie nie pokrywają swojego zapotrzebowania na składniki odżywcze, co może wpływać negatywnie na wyniki leczenia i skutkować m.in.::
- powikłaniami po operacji,
- dłuższym pobytem w szpitalu,
- rehospitalizacjami,
- wyższym ryzykiem odleżyn i zakażeń szpitalnych.
Dlaczego prawidłowe odżywienie jest ważne?
wpływa na zachowanie siły mięśniowej
sprzyja zachowaniu prawidłowej pracy mózgu
pozwala dostarczyć energii pozwalającej na zachowanie aktywności
warunkuje utrzymanie właściwego stanu odżywienia
wspiera funkcjonowanie układu odpornościowego
pomaga zachować dobrą jakość życia
Po co organizmowi białko?
Jest jednym z podstawowych składników diety, bez którego organizm nie mógłby funkcjonować.
Podstawowy budulec organizmu (wzrost, rozwój, regeneracja)
Odpowiada za budowę i pracę mięśni
Składnik enzymów i hormonów (regulacja procesów metabolicznych)
Transportuje witaminy i składniki mineralne do odpowiednich miejsc w organizmie
Jest ważne dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego
36 g białka może dostarczyć**
**Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Kuchanowicz H. i wsp., PZWL, 2018.
Nutridrink Protein to wysoka zawartość białka (18 g) w małej objętości 125 ml
2 butelki = 36 g białka
Mimo, że masa ciała pacjentów z czasem powraca do tej sprzed operacji, często jest to efekt przyrostu tkanki tłuszczowej, nie zaś odbudowy tkanki mięśniowej.
Bez podaży odpowiedniej ilości energii i składników odżywczych wraz z pokarmem, pacjent ma mniejsze szanse na odzyskanie sił oraz ograniczone możliwości wykonywania ćwiczeń fizycznych przez co sam proces rehabilitacji może stać się mniej efektywny.
W sytuacji, gdy tradycyjna dieta to za mało, aby zaspokoić potrzeby pacjenta, warto jest skonsultować z lekarzem wsparcie żywieniowe w postaci doustnych preparatów odżywczych, które mogą pomóc uzupełnić dobowy jadłospis m. in. w białko, witaminy i składniki mineralne. Mogą stanowić też dodatkowe źródło energii.
Pacjent, który przebył poważną operację, może tracić nawet kilogram masy mięśniowej dziennie.
Odbudowa utraconej masy i siły mięśniowej to proces długotrwały - przyrost tkanki mięśniowej około 1,5 kg trwa średnio aż 6 miesięcy1.
Dlatego eksperci szacują, że potrzeba co najmniej sześciu miesięcy, by wrócić do zdrowia po operacji i dłuższym pobycie w szpitalu.
Rozwiązanie tkwi w połączeniu właściwego żywienia, rehabilitacji i odpowiedniej aktywności fizycznej.
Nutridrink Protein to żywność specjalnego przeznaczenia medycznego. Do postępowania dietetycznego w niedożywieniu i ryzyku niedożywienia związanym z chorobą, szczególnie u pacjentów ze zwiększonym zapotrzebowaniem białkowym.
Fizjoterapia odgrywa bardzo ważną rolę podczas pobytu w szpitalu, zarówno przed zabiegiem jak i w okresie pooperacyjnym.
PRZED ZABIEGIEM
W okresie przed operacją chorym zajmuje się lekarz pierwszego kontaktu (rodzinny). Warto poprosić lekarza prowadzącego o przepisanie serii zabiegów i ćwiczeń, które mogłyby przygotować do operacji możliwie jak najlepiej. Ćwiczenia oraz zabiegi wykonywane przed operacją mają na celu ułatwienie późniejszego powrotu do zdrowia i zapobieganiu powikłaniom wtórnym.
Warto również zapytać lekarza, jak najlepiej przygotować się do zabiegu w kontekście właściwego odżywienia – lepszy stan odżywienia pacjenta ułatwia proces rekonwalescencji.
PO ZABIEGU
Pacjent po zabiegu operacyjnym często przez kilka dni przebywa na oddziale intensywnej terapii (OIT), po tym jest przenoszony na oddział chirurgiczny. Jest to etap wczesnej rehabilitacji, wpierw biernej, wykonywanej przez rehabilitanta i pierwszych prób pionizacji, z czasem obejmuje szerszy zakres rehabilitacji. Mimo że zabiegi operacyjne najczęściej wiążą się z unieruchomieniem chorego, powinno to trwać możliwie najkrócej.
Warto też zadbać o właściwe odżywienie pacjenta, aby wspomóc proces regeneracji organizmu po interwencji chirurgicznej.
REKONWALESCENCJA
W momencie, gdy pacjent wychodzi do domu, zadaniem fizjoterapeuty jest poinstruowanie o dalszym sposobie zachowania, odpowiednich ćwiczeniach, a także prewencji i profilaktyce ewentualnych powikłań w okresie rekonwalescencji.
Właściwie przeprowadzona rehabilitacja (przed i po zabiegu) jest kluczowa, może zapobiec negatywnym skutkom długotrwałego unieruchomienia, m.in. odleżynom, przykurczom i zanikom mięśni.
Najczęstszymi powikłaniami u pacjentów leczonych w oddziałach chirurgicznych są:
powikłania płucne
powikłania krążeniowe
odleżyny
powikłania naczyniowe
Odleżyny, czyli rany powstałe na skutek przewlekłego ucisku tkanek pomiędzy kośćmi a podłożem u osób unieruchomionych, bardzo trudno jest wygoić. Podobny problem mogą stwarzać przewlekłe owrzodzenia spowodowane np. zaburzeniami krążenia. Przewlekła rana jest dla organizmu dużym wyzwaniem. Proces gojenia, zwłaszcza przez tzw. ziarninowanie, co ma miejsce właśnie w przypadku przewlekłych ran, wymaga wytworzenia nowych tkanek i jest procesem pochłaniającym spore ilości energii. Aby proces gojenia rany mógł przebiegać prawidłowo organizm musi otrzymywać odpowiednią ilość energii i składników odżywczych, w tym białka. Dostarczenie ich z tradycyjną dietą bywa trudne lub nawet niemożliwe - w takiej sytuacji warto skonsultować z lekarzem uzupełnienie diety o doustny preparat odżywczy o składzie dopasowanym do potrzeb pacjenta z trudnogojącą raną.
Nutridrink Skin Repair dostarcza energię, białko oraz argininę, cynk i antyoksydanty wspierające proces gojenia odleżyn i innych trudno gojących ran, skoncentrowane w małej objętości. Posiada płynną formę ułatwiającą spożycie osobom chorym.
W zależności od zabiegu, pooperacyjne powikłania płucne występują u 16-25% pacjentów.
Szczególnie dotyczy to pacjentów operowanych w obrębie klatki piersiowej i nadbrzusza.
Nutridrink Skin Repair to żywność specjalnego przeznaczenia medycznego. Do postępowania dietetycznego w przypadku odleżyn i innych trudno gojących ran. Stosować pod nadzorem lekarza.
Skutkiem uprawiania aktywności fizycznej jest szereg pozytywnych zmian w całym organizmie człowieka. Regularne wykonywanie ćwiczeń pozytywnie wpływa na wydolność fizyczną organizmu. Dotyczy to również pacjentów po zabiegach chirurgicznych.
Pozytywny wpływ regularnej aktywności fizycznej na organizm człowieka
Zapobieganie osteoporozie, wzrost masy kostnej
Zmniejszenie spoczynkowego ciśnienia krwi oraz tętna
Poprawa wydolności oddechowej i krążeniowej
Wzrost siły mięśni oddechowych i poprawa ruchomości klatki piersiowej
Zwiększenie pojemności życiowej płuc
Pozytywny wpływ na glikemię
Zapobieganie otyłości
Poprawa siły mięśniowej i ruchomości stawów
Wzrost koordynacji ruchowej i koncentracji
Wzrost pojemności minutowej serca
Zapobieganie zaparciom
Poprawa unaczynienia mięśni szkieletowych, kości, więzadeł i stawów
Poprawa funkcji trawiennychi perystaltyki jelit
Poprawa wydolności wątroby i nerek
Cele rehabilitacji chirurgicznej:
Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom i następstwom operacji
Leczenie powikłań pooperacyjnych np. zrostów
Możliwie jak najszybsza poprawa i przywrócenie sprawności fizycznej.
Aby osiągnąć wymagane cele zalecana jest jak najszybsza interwencja fizjoterapeuty po zabiegu jeszcze na Oddziale Intensywnej Terapii (OIT), lecz również warto rozpocząć współpracę z fizjoterapeutą przed zabiegiem chirurgicznym.
Cele rehabilitacji po zabiegach chirurgicznych są realizowane przede wszystkim poprzez ćwiczenia ruchowe, a także mogą być wspomagane zabiegami fizykalnymi (fizykoterapią) i masażem.
Autorka poradnika:
Dr n. o zdr. Karen Shahnazaryan
Od 15 lat pracuje w zespole Zakładu Rehabilitacji Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Zajmuje się pacjentami ambulatoryjnymi i klinicznymi, angażuje się również w pracę naukową. Specjalizuje się w pracy z pacjentami ze schorzeniami ortopedycznymi oraz neurologicznymi.