Każdy zabieg operacyjny, w tym również planowany wywołuje szereg zmian metabolicznych w organizmie pacjenta. W zależności od rodzaju operacji, proces rekonwalescencji może mieć różny przebieg oraz czas trwania. Jednym z elementów sprzyjających sprawnemu powrotowi do zdrowia jest odpowiednie żywienie. Ma ono znaczenie szczególnie, gdy u chorych po zabiegach występują dolegliwości, które utrudniają przyjmowanie należnych ilości pożywienia. Wprowadzenie modyfikacji w diecie oraz zastosowanie odpowiedniego wsparcia żywieniowego mogą pomóc podopiecznemu w szybszym odzyskaniu sił po zabiegu chirurgicznym.

Problemy z jedzeniem po operacji

Spis treści:

  1. Problemy po operacji
  2. Żywienie po operacji
  3. Produkty do żywienia medycznego

Problemy po operacji

Niezależnie od charakteru operacji należy dążyć do tego, aby chory jak najszybciej zaczął odżywiać się samodzielnie, najbardziej fizjologiczną dla każdego nas drogą, czyli doustnie. W przypadku wielu pacjentów, gdy nie występują przeciwwskazania, rozpoczęcie żywienia jest możliwe już w ciągu pierwszej doby od zabiegu.

Chcąc wesprzeć organizm pacjenta w regeneracji oraz umożliwić szybsze gojenie się ran pooperacyjnych, należy zastosować dietę, która dostarczać będzie w odpowiednich ilościach wszystkich składników odżywczych oraz kalorii. Niestety zdarza się, że osoby, które przeszły zabieg operacyjny spożywają jedynie niewielkie ilości jedzenia. Przyczyn takiego stanu rzeczy może być wiele. Wśród najczęstszych wymienia się:

  • Niechęć do jedzenia i brak apetytu, mogące być efektem złego samopoczucia po zabiegu, stosowanego leczenia farmakologicznego, czy choćby stresem związanym z samą chorą i pobytem w szpitalu,
  • zaburzenia smaku i zapachu,
  • trudności z gryzieniem i połykaniem pokarmu, jako efekt suchości w ustach a także dolegliwość po intubacji podczas zabiegu,
  • dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (biegunka, wymioty, nudności, ból brzucha),
  • niemożności samodzielnego jedzenia (osłabienie, niedowład).

Spożywanie po zabiegu operacyjnym zbyt małych ilości posiłków lub dań ubogich w energię oraz białko może prowadzić do rozwoju niedoborów żywieniowych lub niedożywienia. Nieprawidłowy stan odżywienia chorego przyczynia się do częstszego występowania powikłań pooperacyjnych oraz trudniejszego gojenia ran. Chory jest osłabiony, co utrudnia lub uniemożliwia uczestniczenie w zabiegach rehabilitacyjnych. Powrót do sprawności jest utrudniony, a pobyt pacjenta w szpitalu może ulec wydłużeniu. Chcąc uniknąć takiej sytuacji, zaleca się aby każdego pacjenta, u którego planowany jest zabieg operacyjny, poddać ocenie stanu odżywienia z odpowiednim wyprzedzeniem. Ważne jest bowiem, aby jeszcze przed zabiegiem operacyjnym zadbać o stan metaboliczny organizmu czemu służyć ma wprowadzenie odpowiednich modyfikacji zarówno w stylu życia jak i sposobie odżywiania, szczególnie w przypadku osób które już wykazują oznaki złego stanu odżywienia.

Żywienie po operacji

Opiekując się chorym poddanym zabiegowi operacyjnemu, należy zadbać aby przygotowywać odpowiednio zbilansowane posiłki – bogate w białko oraz energię, które są niezbędne w procesie rekonwalescencji, gojenia ran oraz zabezpieczenia zwiększonych potrzeb żywieniowych organizmu.

Chcąc wesprzeć szybszy powrót chorego do pełni sił, należy kierować się poniższymi zaleceniami.

  • Chory powinien spożywać 5-6 posiłków dziennie, o małych objętościach, aby nie obciążać układu pokarmowego i uniknąć wystąpienia dolegliwości, takich jak: nudności, biegunka, wzdęcia czy wymioty.
  • Potrawy powinny być kolorowe oraz atrakcyjnie podane, ponieważ apetyczny wygląd posiłku może zachęcić chorego do zjedzenia większej porcji.
  • Nie należy zmuszać chorego do spożywania pokarmów ani pospieszać go. Nerwowa atmosfera wpływa niekorzystnie na zdrowie oraz samopoczucie chorego, może pogłębiać brak apetytu.
  • Należy zwracać uwagę, aby posiłki były skomponowane z produktów dozwolonych w danej jednostce chorobowej, a jednocześnie były lubiane przez podopiecznego.
  • Jeżeli chory ma problemy z gryzieniem lub połykaniem posiłków, należy dostosować ich konsystencję do możliwości podopiecznego. Potrawy płynne i papkowate, musy oraz przeciery będą odpowiednie dla osób mających trudności z gryzieniem. Natomiast im większa dysfagia (zaburzenia połykania), tym bardziej zagęszczone muszą być posiłki, aby ograniczyć ryzyko zachłyśnięcia się chorego.
  • Przy zaburzeniach smaku potrawy powinny być odpowiednio przyprawione, najlepiej ziołami o wyrazistym aromacie, takimi jak bazylia, oregano, majeranek, kminek, ziele angielskie, rozmaryn, cynamon oraz wanilia. Co więcej, dodatek ziół ułatwia trawienie pokarmów.
  • Potrawy należy podawać w odpowiedniej najlepiej pokojowej temperaturze, aby nie dopuścić do poparzenia się chorego. Dania nie powinny być również zbyt chłodne.
  • Bardzo ważne jest także, aby chory dużo pił – najlepiej wodę mineralną niegazowaną, herbatę ziołową, sok z marchwi oraz soki wielowarzywne. Nie powinien pić soków z grejpfrutów i pomarańczy, ponieważ niekorzystnie wpływają na metabolizm niektórych leków oraz mogą podrażniać błoną śluzową układu pokarmowego.
  • Wskazany jest odpoczynek po posiłkach.

Produkty do żywienia medycznego

Kiedy chory ma problemy z jedzeniem po operacji, warto skonsultować z lekarzem możliwość uzupełnienia codziennej diety podopiecznego doustnymi preparatami odżywczymi. W małej objętości dostarczają porcję energii i białka oraz pozostałych składników odżywczych, dzięki czemu w sytuacji kiedy spożycie takich ilości jedzenia, które pokryją zapotrzebowanie organizmu okazuje się trudne mogą okazać się skuteczną formą uzupełnienia codziennego jadłospisu. Prawidłowy stan odżywienia chorego po zabiegu operacyjnym, z kolei przekłada się na:

  • szybsze odzyskiwanie sił po operacji,
  • zmniejszenie ryzyka powikłań pooperacyjnych,
  • ograniczenie niezamierzonej utraty masy ciała,
  • poprawę siły mięśniowej i lepsze efekty rehabilitacji,
  • skrócenie czasu pobytu w szpitalu.

Odpowiedni sposób żywienia chorego po zabiegu operacyjnym jest kluczowym elementem powrotu do zdrowia. Przyjmowanie pokarmów powinno zostać przywrócone możliwej jak najszybciej po operacji. Zalecone przez lekarza doustne preparaty odżywcze z kolei stanowić mogą skuteczne wsparcie procesu rekonwalescencji, a dzięki zawartości specjalnych składników odżywczych wspomóc mogą również proces gojenia ran.

Bibliografia:

  1. Weimann A et al. ESPEN guideline: Clinical nutrition in surgery, Clinical Nutrition 36 (2017) 623-650.

  2. Głuszek S. Podstawy, Warszawa 2019.

  3. Grzymisławski M., Dietetyka kliniczna, Warszawa 2019.

  4. Kłęk S. et al., Standardy żywienia dojelitowego i pozajelitowego, Kraków 2019.

  5. Sobota L. Podstawy żywienia klinicznego. Kraków 2013, s. 465-473, 619-646.