Chirurgia szczękowa jest pojęciem, które u wielu osób wywołuje nieprzyjemne skojarzenia. Jednak trudno sobie wyobrazić współczesną medycynę bez tej dziedziny. Choć najczęściej chirurg szczękowy zajmuje się zabiegami wchodzącymi w skład stomatologii, to jednak ta medyczna specjalizacja łączy w sobie wiele innych.

Spis treści:

  1. Rodzaje zabiegów chirurgii szczękowej
  2. Dieta po zabiegu chirurgii szczękowej

Rodzaje zabiegów chirurgii szczękowej

Stomatologia jako dziedzina medycyny dzieli się na kilka specjalizacji. Są to między innymi ortodoncja, protetyka stomatologiczna, stomatologia zachowawcza, endodoncja, chirurgia stomatologiczna czy chirurgia szczękowo-twarzowa. Dwie ostatnie specjalności mogą być ze sobą czasem mylone, ponieważ obydwie dotyczą leczenia operacyjnego, różnią się jednak między sobą zasięgiem. Chirurg stomatologiczny operuje jamę ustną oraz jej okolice, zakres działania chirurga szczękowo-twarzowego jest szerszy, oprócz jamy ustnej obejmuje dodatkowo część twarzową głowy oraz szyję.

Chirurgia szczękowo-twarzowa jest połączeniem stomatologii oraz chirurgii i obejmuje takie specjalności, jak chirurgia stomatologiczna, traumatologia, onkologia oraz chirurgia plastyczna.

Chirurdzy szczękowo-twarzowi, poza tym, że wykonują podobne zabiegi jak chirurdzy stomatologiczni, zajmują się także znacznie bardziej skomplikowanymi przypadkami. Znaczna część zabiegów chirurgii szczękowo-twarzowej odbywa się w znieczuleniu ogólnym, na sali operacyjnej w towarzystwie anestezjologa. Zasadniczo jedynie zabiegi wspólne z chirurgią stomatologiczną odbywają się w znieczuleniu miejscowym, w warunkach ambulatoryjnych.

Chirurgia szczękowo-twarzowa po pierwsze obejmuje chirurgię urazową. Chirurdzy szczękowo-twarzowi leczą różnego zakresu złamania i urazy w obrębie twarzoczaszki – złamania żuchwy i szczęki, złamania oczodołów, zwichnięcie żuchwy itd. Są to urazy bardzo częste przykładowo po różnego rodzaju wypadkach komunikacyjnych albo bójkach.

Kolejny dział to chirurgia onkologiczna. Dotyczy to głównie usuwania wszelkich zmian nowotworowych obecnych w kościach szczęki i żuchwy. Zmiany takie mogą być bardzo rozległe, a poza tym o charakterze złośliwym lub półzłośliwym. Wycięcie takiej zmiany wymaga usunięcia znacznej ilości tkanek pacjenta, bardzo istotnych przy codziennym funkcjonowaniu. Chirurgia szczękowo-twarzowa zajmuje się także rekonstrukcją po takich zabiegach.

Chirurgia szczękowo-twarzowa to także leczenie zaburzeń rozwojowych i wad szczękowo-twarzowych. Począwszy od bardzo zaawansowanych wad i zespołów genetycznych, przez skuteczne leczenie rozszczepów warg i podniebienia, po leczenie różnego rodzaju wad zgryzu. Zabiegi ortognatyczne – zabiegi chirurgiczne we współpracy z lekarzem ortodontą i leczeniem ortodontycznym – umożliwiając bardzo skuteczne leczenie zaawansowanych tyłozgryzów, przodozgryzów, progenii czy mikrogenii. Obecnie takie zabiegi wykonywane są coraz częściej, ponieważ nie tylko przywracają one pacjentom poczucie własnej wartości oraz lepszy wygląd, ale również umożliwiając komfortowe mówienie i jedzenie, oraz chronią w przyszłości przed rozwojem zaburzeń stawów skroniowo-żuchwowych i przeciążeń zębów.

Na czym polega rekonwalescencja po zabiegach chirurgii szczękowej?

Rekonwalescencja po zabiegu chirurgii szczękowo-twarzowej zależy od typu zabiegu i jego rozległości, dlatego konieczne jest sumienne zastosowanie się do zaleceń lekarza stomatologa.

Część zasad jest oczywiście wspólna i po zabiegu pacjent przeważnie powinien:

  • Zoperowane miejsce z zewnątrz należy chłodzić zimnym kompresem. Można do tego celu użyć kostek lodu zamkniętych w plastikowym woreczku owiniętym ręcznikiem lub zimnego kompresu, który można kupić w każdej aptece. Miejsce chłodzimy przez ok. 20 minut robiąc ok. 10-minutowe przerwy. Ważne, aby policzek był chłodzony, ale nie zamrożony. Zimne okłady stosujemy przez dwie godziny bezpośrednio po zabiegu, a następnie przez dwa dni 3-4 razy dziennie około 30-60 minut.
  • Przynajmniej przez 3 albo 4 dni nie wolno:
  • palić papierosów,
  • pić napojów zawierających kofeinę (kawa, Coca-cola itp.), ponieważ łatwiej może dochodzić do ponownych krwawień,
  • nadwyrężać się fizycznie i uprawiać sportu, ponieważ również może dochodzić do ponownych krwawień
  • Nie należy drażnić operowanego miejsca w pierwszych dniach po zabiegu, dlatego chirurdzy zazwyczaj odradzają mycie zębów w operowanej okolicy. Również częste płukanie nie pomaga w gojeniu.
  • W pierwszych dniach po zabiegu może wystąpić obrzmienie, które swój punkt kulminacyjny osiąga około 2-go- 3-go dnia po operacji. To obrzmienie jest zjawiskiem normalnym i ustępuje samoistnie, bez dodatkowej interwencji lekarskiej.
  • Należy zgłaszać się na wizyty kontrolne
  • Szwy zostają usuwane zazwyczaj w tydzień po wykonaniu zabiegu.
  • Dodatkowo:
  • przez 2-3 dni unikać ekstremalnego przegrzania i nasłonecznienia,
  • nie spać i nie odpoczywać leżąc płasko; przez okres 2-3 dni głowa musi być uniesiona,
  • leki przepisane przez lekarza (środki przeciwbólowe i antybiotyki) należy stosować ściśle według jego wskazań

Dieta po zabiegu chirurgii szczękowej

Zabiegi chirurgii szczękowo-twarzowej odbywają się zazwyczaj w okolicy jamy ustnej, co wpływa na możliwości i komfort jedzenia. Dlatego przy rekonwalescencji bardzo ważna jest dieta.

Zazwyczaj pacjent dostaje zalecenie, przez ok. 6 tygodni spożywania diety o zmienionej konsystencji tzn. płynnej lub półpłynnej. Gryźć można zazwyczaj dopiero po 6 tygodniach, do tego czasu pacjenci jedzą zupy, kisiele, koktajle, różne zmiksowane dania, które można zjeść za pomocą słomki bądź łyżeczki. Odpowiednie zbilansowanie takiej diety może być jednak trudne. W sytuacji, gdy pacjent po zabiegu nie jest w stanie dostarczyć odpowiednich, pozwalających na pokrycie dobowego zapotrzebowania organizmu, ilości składników odżywczych wyłącznie za pomocą tradycyjnej diety warto skonsultować z lekarzem uzupełnienie jadłospisu o doustne preparaty odżywcze. Problemy z żuciem i gryzieniem mogą bowiem doprowadzić do ryzyka niedożywienia. Zastosowanie specjalistycznych preparatów odżywczych ma na celu pomoc w zapobieganiu pogorszeniu stanu odżywienia, co jest ważne dla procesu rekonwalescencji po zabiegu.

Dodatkowo wszystkie pokarmy powinny być chłodne lub w temperaturze pokojowej. Nie należy spożywać gorących dań. Dużo zależy czy po zabiegu jest szyna nazębna, czy w inny sposób zęby są zabezpieczone i ustabilizowane. Dlatego dietę należy dokładnie omówić z chirurgiem wykonującym zabieg.