Białko jest jednym z podstawowych składników diety każdego człowieka. W przypadku pacjentów onkologicznych jest ono szczególnie istotne, dlatego że podczas choroby nowotworowej niemal dwukrotnie wzrasta zapotrzebowanie na ten makroskładnik. Potrzeba większego spożycia białka wynika przede wszystkim ze zmian metabolicznych zachodzących w organizmie podczas choroby oraz roli jaką ono pełni. Dowiedz się więcej o tym, jakie znaczenie ma białko dla chorych na raka.

produkty bogate w białko

Spis treści:

  1. Rola białka w organizmie
  2. Białko a nowotwór
  3. Niedobór białka w chorobie nowotworowej
  4. Rodzaje białek a ich wartość odżywcza dla chorego na nowotwór
  5. Białko w preparacie Nutridrink Protein

Rola białka w organizmie

Bez białka (protein) nie moglibyśmy rosnąć i rozwijać się. Co więcej, organizm nie mógłby się regenerować np. po urazach czy chorobach. Można zatem śmiało powiedzieć, że jest to kluczowy składnik codziennej diety. Oprócz roli budulcowej proteiny pełnią w organizmie człowieka także szereg innych funkcji. Wchodzą m.in. w skład enzymów np. trawiennych oraz hormonów np. adrenaliny, noradreanaliny, serotoniny, a także tyrozyny produkowanej przez tarczycę, a przez to uczestniczą w regulowaniu różnych procesów metabolicznych w całym organizmie. Ponadto białka uczestniczą w transportowaniu tlenu, niektórych witamin, składników mineralnych, a także leków. Biorą również udział w procesie krzepnięcia krwi oraz widzenia. Szczególnie istotną funkcją białek z perspektywy osób chorych na nowotwory jest zapewnianie prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. Ważne komórki odpornościowe np. leukocyty, limfocyty, przeciwciała czy makrofagi, które biorą udział m.in. w zwalczaniu drobnoustrojów i infekcji, są zbudowane z białek.

Funkcje białek w organizmie szczególnie ważne dla chorego na nowotwór:
– są niezbędne do budowy, utrzymania i pracy mięśni (miozyna, aktyna to białka w mięśniach zapewniające ich kurczenie się),
– uczestniczą w procesach regeneracji komórek i tkanek np. po zabiegach operacyjnych czy radioterapii (bez ich udziału nie byłoby możliwe gojenie ran czy krzepnięcie krwi),
– biorą udział w prawidłowym funkcjonowanie układu odpornościowego,
– są nośnikami niektórych leków do odpowiednich miejsc w organizmie.

Białko a nowotwór

Organizm chorego na nowotwór pracuje intensywniej niż osoby zdrowej. Wzmożoną pracą obarczony jest przede wszystkim układ odpornościowy. Komórki nowotworu są rozpoznawane jako „obce” co powoduje produkcję komórek odpornościowych, które mają za zadanie zwalczyć intruza. Do ich wytworzenia potrzebne są m.in. białka, co zwiększa ich zużycie. Obecność nowotworu przyczynia się do rozwoju stanu zapalnego, który wpływa na metabolizm białek w organizmie. Następuje m.in. zwiększenie ich katabolizmu (rozpadu), a zmniejszenie syntezy nowych niezbędnych np. do budowy tkanek, co skutkuje zmniejszeniem masy ciała, a szczególnie zmniejszeniem masy mięśniowej.
Te wszystkie zmiany sprawiają, że znacząco wzrasta zapotrzebowanie na białko. Chcąc mu sprostać należy przyjmować więcej tego składnika z pożywieniem, co niestety nie zawsze jest możliwe, szczególnie w przypadku pacjentów onkologicznych.

Leczeniu onkologicznemu może towarzyszyć występowanie dolegliwości m.in. takich jak: nudności, wymioty, biegunki, zaparcia, trudności w połykaniu pokarmu i płynów, a także zaburzenia w odczuwaniu smaku oraz zapachu czy brak apetytu, które znacząco utrudniają przyjmowanie odpowiedniej ilości pożywienia. Długotrwale taki stan może prowadzić do powstawania niedoborów składników odżywczych, spadku masy ciała, a także do rozwoju niedożywienia.

Niedobór białka w chorobie nowotworowej

Codzienna podaż energii w diecie pacjenta onkologicznego powinna pochodzić w 35-50% z węglowodanów, 30-50% z tłuszczów, a tylko 15-20% z białka. Wyraźnie pokazuje to, że głównymi źródłami energii dla organizmu są węglowodany i tłuszcze. Białka natomiast, choć także mogą stanowić źródło energii, powinny być wykorzystywane przede wszystkim jako materiał budulcowy. Dostarczają do organizmu aminokwasów, które są bezpośrednio zużywane lub wykorzystywane do syntezy innych, aktualnie potrzebnych białek. Nie ma możliwości magazynowania ich nadmiaru. Jeżeli któreś aminokwasy nie zostaną wykorzystane zostają spożytkowane na potrzeby energetyczne. Z tego powodu konieczne jest codzienne spożywanie białka, aby każdego dnia zapewnić dostęp do aminokwasów, zwłaszcza tych niezbędnych (egzogennych), których organizm sam nie jest w stanie wytworzyć.

U pacjentów onkologicznych dochodzi do zaburzenia gospodarki białkowej i jego większego zużywania, dlatego ci pacjenci są szczególnie narażeni na jego niedobór w organizmie. Z kolei niedobór białka może przyczyniać się do rozwoju niedożywienia, które może zaburzać proces leczenia – pogarszać tolerancję zastosowanej terapii, a czasami nawet prowadzić do przesunięcia w czasie pierwotnie planowanych zabiegów, zwiększać ryzyko powikłań pooperacyjnych, wydłużać czas pobytu w szpitalu oraz pogarszać jakość życia chorego.

Należy pamiętać, że zarówno niedobór, jak i nadmiar białka może mieć niekorzystny wpływ na funkcjonowanie organizmu. Dlatego w codziennej diecie chory na nowotwór powinien przyjmować ilość białka odpowiadającą jego indywidualnemu zapotrzebowaniu, ze szczególnym uwzględnieniem aminokwasów egzogennych, których organizm nie jest w stanie sam produkować.

Rodzaje białek a ich wartość odżywcza dla chorego na nowotwór

O wartości odżywczej białka decyduje przede wszystkim to, z jakich aminokwasów się składa. Człowiek potrzebuje 20 aminokwasów, z których 12 jest w stanie syntetyzować samodzielnie (aminokwasy endogenne), a 8 wymaga dostarczenia z pożywieniem (aminokwasy egzogenne). Zawartość aminokwasów w poszczególnych artykułach spożywczych jest różna, zależy głównie od pochodzenia tego produktu.

  • Białka roślinne

Większość produktów pochodzenia roślinnego zawiera w swoim składzie białko, różna jest jednak jego zawartość i wartość odżywcza. Najwyższą wartością odżywczą, zbliżoną do wartości odżywczej białek zwierzęcych charakteryzują się białka nasion roślin strączkowych (np. znajdujące się w soi, grochu, soczewicy, ciecierzycy), a także orzechów, dlatego często te produkty są wykorzystywane jako substytuty produktów pochodzenia zwierzęcego np. mięsa czy jaj. Dobrym źródłem białka są również produkty zbożowe, choć zawierają one białko o niższej wartości odżywczej.

Produkty roślinne różnią się między sobą zawartością poszczególnych aminokwasów – można wykorzystywać tę cechę i łączyć produkty ze sobą tak, aby wzajemnie się uzupełniały (były ze sobą komplementarne) o brakujące aminokwasy. W związku z tym komponowanie posiłków bazujących wyłącznie na produktach pochodzenia roślinnego  jest możliwe, ale wymaga specjalistycznej wiedzy, która pozwoli zestawiać ze sobą składniki w sposób, który sprawi, że dieta nie będzie niedoborowa.
Produkty pochodzenia roślinnego, mimo że nie zawierają pełnowartościowego białka, są jednocześnie cennym źródłem witamin, składników mineralnych oraz błonnika. Dlatego  powinny być ważnym elementem prawidłowo zbilansowanej diety, w tym również chorego z nowotworem.

  • Białka zwierzęce

Zawierają w swoim składzie wszystkie 20 aminokwasów, których potrzebuje organizm człowieka, dlatego nazywane są białkami pełnowartościowymi. Jednocześnie wykazują się wysoką strawnością (łatwo ulegają trawieniu w przewodzie pokarmowym), która wynosi 95-97%. Ich źródłem są przede wszystkim: mięso, ryby oraz jaja, a także nabiał: sery, jogurty, mleko itp.

Wśród białek zwierzęcych na szczególną uwagę zasługują dwa rodzaje tych związków:  serwatka oraz kazein.

– Białko serwatkowe

Serwatka powstaje jako produkt uboczny podczas produkcji serów. Zawarte w niej białko jest cennym źródłem łatwo przyswajalnych aminokwasów. Nie tworzy skrzepu (nie koaguluje) w kwaśnym środowisku, czyli takim, które panuje m.in. w żołądku. Dzięki temu aminokwasy są łatwo wchłaniane i następuje szybki wzrost ich stężenia w osoczu. Efekt ten jest krótkotrwały, ale niezwykle pomocny w sytuacji niedoborów. Poprzez dostarczenie niezbędnych aminokwasów umożliwia wzrost syntezy białek mięśniowych.

– Białko kazeinowe

Białko kazeinowe to podstawowe białko mleka krowiego – stanowi ok. 75% wszystkich białek. Zaletą tego białka jest to, że tworzy skrzep (koaguluje) pod wpływem kwasu solnego w żołądku (czyli w kwaśnym środowisku). Jego trawienie i wchłanianie trwają dłużej, co zapewnia stopniowy wzrost stężenia aminokwasów we krwi, który utrzymuje się nawet przez kilka godzin. Ten rodzaj białka przyczynia się do zmniejszenia rozpadu tkanki mięśniowej, co jest szczególnie ważne w przypadku długich przerw pomiędzy posiłkami np. przerwy nocnej.

Białko w preparacie Nutridrink Protein

W składzie preparatu Nutridrink Protein stworzonego z myślą o potrzebach pacjentów onkologicznych znajdują się białka serwatkowe oraz kazeinowe. Jedna butelka (125 ml) dostarcza 18 g białka, co przy spożyciu rekomendowanych 2 butelek dziennie pokrywa ok. 1/3 dziennego zapotrzebowania chorego z nowotworem na ten składnik. Preparat ma formę płynną, jest gotowy do spożycia. Może być stosowany jako dodatek do posiłku – dodany do koktajlu, zupy lub deseru zwiększy wartość odżywczą potrawy, albo może być spożywany pomiędzy posiłkami. Ze względu na wysoką zawartość białka w małej objętości oraz zawartość wszystkich innych ważnych składników odżywczych, wspiera prawidłowe odżywianie pacjenta i pomaga zapobiegać niedoborom białka w chorobie nowotworowej.