Istnieje kilka metod podaży pokarmu z użyciem sztucznego dostępu, bezpośrednio do przewodu pokarmowego. Jejunostomia to jeden z jej rodzajów, który pozwala na podawanie pokarmu bezpośrednio do jelita, w sytuacji kiedy jego doustne przyjmowanie jest niemożliwe, a dodatkowo konieczne jest pominięcie przełyku i żołądka.

Żywienie dojelitowe

Spis treści:

  1. U jakich pacjentów stosuje się podaż bezpośrednio do jelita?
  2. Jak wygląda żywienie przez zgłębnik?
  3. PEG- jejunostomia (PEG-J/ PEG-PEJ)
  4. Bezpośrednia przezskórna endoskopowa jejnuostomia D-PEJ
  5. Mikrojejunostomia igłowa
  6. Podsumowanie

U jakich pacjentów stosuje się podaż bezpośrednio do jelita?

Ten rodzaj żywienia stosuje się między innymi u chorych ze zwężeniem końcowego odcinka żołądka czyli odźwiernika, u krytycznie chorych lub u pacjentów z dużym ryzykiem zalegania treści pokarmowej w żołądku, u chorych ze zwiększonym ryzykiem aspiracji, refluksu i/lub wymiotów i zwiększonym ryzykiem zachłystowego zapalenia płuc, u chorych z oparzeniami szczególnie górnego odcinka przewodu pokarmowego. Jejunostomia, podobnie jak gastrostomia, zakładana jest w szpitalu, na zlecenie lekarza. Może być wytworzona metodą chirurgiczną, endoskopową lub techniką nakłucia cienkoigłowego. Najczęściej wykorzystuje się metodę endoskopową.

Jak wygląda żywienie przez zgłębnik?

Karmienie bezpośrednio do jelita zawsze wiąże się z podawaniem odpowiednich diet zwanych dietami przemysłowymi. Te diety są dietami kompletnymi pod względem odżywczym, mogą stanowić jedyne źródło pożywienia dla pacjenta. Ich skład różni się w zależności od zapotrzebowania na składniki odżywcze – wyboru właściwej diety dokonuje lekarz. Diety te nie zawierają: laktozy, glutenu, cholesterolu, puryn, często zawierają składniki pokarmowe w postaci gotowych do wchłonięcia przez ścianę jelita substancji: peptydów, pojedynczych aminokwasów, krótkołańcuchowych tłuszczów i dwucukrów.

PEG- jejunostomia (PEG-J/ PEG-PEJ)

O PEG – jejunostomii  zwaną również PEG-J/ PEG-PEJ myśli się przede wszystkim u chorych ze zwężeniem odźwiernika,  czyli końcowego odcinka żołądka, łączącego go z początkową częścią jelita cienkiego (dwunastnicą). Zwężenie tego krytycznego dla przechodzenia treści pokarmowej miejsca powoduje szereg objawów, z których najbardziej charakterystycznymi są silne wymioty, krótko po posiłku.

W metodzie tej najpierw wytwarza się  przezskórną gastrostomię typu PEG. Założenie dostępu zazwyczaj odbywa się w pracowni endoskopowej w znieczuleniu ogólnym. Istnieje kilka sposobów zakładania PEG’a. Najczęściej jednak stosowana jest metoda przeciągania (pull procedure). W trakcie zabiegu wykonuje się przezskórne nakłucie przedniej ściany żołądka przez odpowiednio do tego zaprojektowaną igłę (igłę Seldingera). Następnie przez igłę wprowadza się nić, którą w świetle żołądka przechwytuje się kleszczykami wprowadzonymi przez endoskop do żołądka. Endoskop wraz z nicią  złapaną przez kleszczyki wyprowadza się przez usta chorego. Jedna końcówka nici znajduje się w żołądku i wystaje ponad niewielki otwór w ścianie brzucha. Drugi koniec nici, który został wyprowadzony z żołądka poza usta chorego mocuje się do zgłębnika PEG. W następnej kolejności  nić z założonym zgłębnikiem typu PEG pociąga się przez usta, gardło, przełyk do żołądka, a następnie przez otwór wykonany w ścianie brzucha. Do założonej między żołądkiem a ścianą brzucha rurki  (gastrostomii) wprowadza się pod kontrolą endoskopową po prowadnicy cewnik dojelitowy, który następnie przesuwa się poza odźwiernik żołądka do jelita cienkiego. Koniec zgłębnika dojelitowego  powinien być poprowadzony poza więzadło Treitza, które jest ważnym w chirurgii jamy brzusznej punktem orientacyjnym, stanowiącym umowną granicę między górnym a dolnym odcinkiem przewodu pokarmowego. Po umieszczeniu zgłębnika PEG-PEJ w odpowiednim miejscu (jelicie czczym), usuwa się prowadnicę.

Żywienie można rozpocząć po 12-24 godzinach od założenia  cewnika.  Procedura założenia zgłębnika jelitowego metodą PEG-PEJ trwa około 40 minut. Najczęstsze powikłania endoskopowej gastrojejunostomii związane są z przemieszczeniem się cewnika lub jego mechanicznym uszkodzeniem (zatkanie treścią pokarmową, zagięcie, przeciekanie).

PEG- jejunostomia (PEG-PEJ) umożliwia żywienie  do światła jelita, za końcowym odcinkiem żołądka (odźwiernikiem), PEG-jejunostomia pozwala również na  jednoczasową kontrolę zalegania treści żołądkowej i odbarczanie (opróżnianie) żołądka. Istnieją doniesienia mówiące o tym, że podaż żywienia (diety przemysłowej) bezpośrednio do jelita zapobiega zachłystowemu zapalenie płuc, czyli sytuacji, w której treści pokarmowa z  żołądka mogłaby trafić bezpośrednio do dróg oddechowych i wywołać w nich stan zapalny. W sytuacji, w której podawana dieta nie trafia do żołądka, tylko bezpośrednio do dwunastnicy lub jelita czczego nie pojawia się ryzyko cofnięcia pokarmu z żołądka do dróg oddechowych.

Endoskopowa gastrojejunostomia (PEG-PEJ; J-PEG) jest alternatywną techniką w stosunku do bezpośredniej stomii jelitowej, nie wymagającą interwencji chirurgicznej.

Bezpośrednia przezskórna endoskopowa jejnuostomia D-PEJ

Bezpośrednia przezskórna endoskopowa jejunostomia D-PEJ stanowi alternatywną techniką dla pacjentów po całkowitej resekcji żołądka, w tej metodzie tworzy się bezpośrednią przetokę między ścianą brzucha a jelitem cienkim, z pominięciem żołądka, który został uprzednio wycięty. Ta metoda jest mniej skuteczna niż PEG lub PEG-jejunostomia jeżeli chodzi o umiejscowienie zgłębnika i jest obarczona większą ilością powikłań.

Mikrojejunostomia igłowa

Metodą żywienia dojelitowego po operacji w obrębie górnego odcinka przewodu pokarmowego (na przykład resekcji przełyku, żołądka) jest jejunostomia igłowa. W tej metodzie cewnik jelitowy  wprowadza się do jamy brzusznej dzięki nakłuciu igłą powłok brzusznych. Główną zaletą mikrojejunostomii igłowej jest możliwość rozpoczęcia żywienia już w 6-12 godzin po zabiegu.

 

Podsumowanie

Przezskórna endoskopowa gastrostomia (PEG) lub jej odmiana PEG-jejunostomia (PEG-J)  stały się techniką z wyboru do prowadzenia długoterminowego leczenia żywieniowego. Zgłębniki typu PEG-PEJ wskazane są u pacjentów z zaburzeniami motoryki górnej części przewodu pokarmowego, w tym z zaburzeniami opróżniania żołądka.

Na podstawie:

  1. Zmarzły. Doustne diety przemysłowe w zapobieganiu i leczeniu niedożywienia. Wydawca: Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. J. Gromkowskiego, Wrocław. Wydanie I, Wrocław 2017
  2. Sobotka. Podstawy Żywienia Klinicznego. Edycja czwarta. Wydawnictwo Scientifica, Wydanie II polskie tłumaczone z wydania IV oryginału. Kraków 2013
  3. Ewa Toporowska-Kowalska i inni, Przezskórna endoskopowa gastrojejunostomia (PEG-PEJ) u dzieci. Pediatr Pol 2007; 82 (2): 110-113