Owrzodzenie żylne goleni to schorzenie występujące u ok. 1% populacji osób dorosłych, najczęściej w wieku starszym, które chorują na przewlekłą chorobę żył kończyn dolnych lub inną chorobę powodującą obciążenie naczyń krwionośnych (np. nadciśnienie lub cukrzycę). Jest schorzeniem trudnym do wyleczania, które może sprawiać choremu sporo trudności zarówno kosmetycznych, jak i dolegliwości bólowych, w istotny sposób obniżając jakość życia. Z poniższego artykułu dowiesz się więcej na temat owrzodzenia żylnego goleni - jak leczyć oraz zapobiegać nawrotowi tej choroby?

Owrzodzenie żylne goleni

Spis treści:

  1. Żylne owrzodzenie goleni – jak powstaje?
  2. Na rozwój przewlekłej choroby żylnej mają wpływ następujące czynniki:
  3. Objawy żylnego owrzodzenia goleni
  4. Rozpoznanie i leczenie żylnego owrzodzenia goleni
  5. Rola żywienia w leczeniu żylnych owrzodzeń goleni

Żylne owrzodzenie goleni – jak powstaje?

Owrzodzenie żylne goleni należy do trudno gojących ran. Do jego rozwoju dochodzi na podłożu innej choroby – przewlekłej choroby żylnej. Wraz z wiekiem osłabieniu ulec mogą naczynia krwionośne, a w szczególności żyły, gdyż ich ścianki są stosunkowo cienkie, a krew w nich płynąca ma niskie ciśnienie. Prawidłowo krew płynie naczyniami żylnymi w kierunku serca, co oznacza, że z kończyn dolnych krew przemieszcza się wbrew działaniu siły grawitacji. Jej cofaniu zapobiegają zastawki znajdujące się w naczyniach żylnych. W przewlekłej niewydolności żylnej dochodzi do zaburzenia tego procesu. Uszkodzenie zastawek sprawia, że krew nie wraca do serca prawidłowo, dochodzi do jej zastoju w naczyniach, co przyczynia się do powstawania obrzęków oraz żylaków. Dochodzi do rozwoju stanu zapalnego. Na skutek tych zmian, skóra na nodze robi się cieńsza, bardziej napięta, wysuszona oraz swędząca. Jest bardziej podatna na powstawanie ran np. na skutek zadrapania lub nawet niewielkiego urazu. Takie uszkodzenia skóry goją się bardzo powoli, łatwo mogą dać początek owrzodzeniom żylnym.

Na rozwój przewlekłej choroby żylnej mają wpływ następujące czynniki:

  • uwarunkowania genetyczne — jeżeli jeden z rodziców miał żylaki, ryzyko ich wystąpienia u potomstwa wynosi 40%, a gdy chorowało oboje rodziców: 90%,
  • wiek — bardziej narażone są osoby starsze,
  • płeć żeńska — choroba występuje 2-3 razy częściej u kobiet,
  • wysoki wzrost,
  • siedzący lub stojący tryb życia,
  • brak aktywności fizycznej,
  • otyłość,
  • stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych;
  • ciąża, szczególnie wielokrotna;
  • zaparcia oraz dieta ubogoresztkowa (o małej zawartości błonnika),
  • zaburzenia statyki stopy (np. płaskostopie) zwiększają ryzyko rozwoju choroby,
  • zakrzepica żylna w przeszłości,
  • przewlekła obturacyjna choroba płuc (POCHP).

Przewlekła choroba żylna jest złożonym schorzeniem, może dawać różny obraz kliniczny: od widocznych zmian skórnych tzw. pajączków (teleangiektazji) i żyły siatkowate, po żylaki oraz obrzęki kończyn dolnych. W bardziej zaawansowanych przypadkach dochodzi do rozwoju owrzodzenia kończyn dolnych np. owrzodzenia żylnego goleni.

Objawy żylnego owrzodzenia goleni

Owrzodzenie żylne kończyn dolnych najczęściej występuje na przyśrodkowej części goleni. Widoczne zmiany na skórze mogą być różne: od pojedynczych i punktowych, po rozległe i obejmujące cały obwód goleni. Zazwyczaj towarzyszą im okoliczne przebarwienia i zgrubienia. Ranie może towarzyszyć wysięk, często bardzo obfity. Owrzodzenie przeważnie ma owalny kształt i drąży w głąb skóry. W jego obrębie może występować martwica, zwłóknienia a cała rana może mieć żółte lub zielonkawe zabarwienie.

To jak wygląda owrzodzenie zależy od wielu czynników m.in. czasu trwania schorzenia, obecności zakażenia oraz tempa gojenia, a także zastosowanych metod leczenia. Przeważnie owrzodzenie żylne goleni goi się bardzo powoli, ma także tendencję do nawracania. Dlatego istotne jest jak najszybsze rozpoznanie schorzenia i wprowadzenie odpowiedniej terapii.

Rozpoznanie i leczenie żylnego owrzodzenia goleni

Jeżeli chory z rozpoznaną przewlekłą chorobą żylną zauważy u siebie zmiany skórne lub ranę na kończynach dolnych, a szczególnie taką, która przez dłuższy czas się nie goi, powinien niezwłocznie zgłosić się do lekarza, gdyż może to świadczyć o postępie choroby i znacznym pogorszeniu stanu zdrowia. Również osoby, które nie maja rozpoznanej przewlekłej choroby żylnej, ale zaobserwowały u siebie opisane zmiany powinny udać się do lekarza, aby znaleźć ich przyczynę i podjąć leczenie. W przypadku trudno gojących ran, im wcześniej rozpocznie się terapię, tym lepsze są rokowania.

Osoby, u których doszło do rozwoju żylnego owrzodzenia goleni lub innych trudno gojących ran powinny znaleźć się pod opieką specjalistycznego ośrodka zajmującego się terapią gojeniem ran. Takich placówek jest w Polsce coraz więcej, zapewniają chorym wysokospecjalistyczną i przede wszystkim kompleksową opiekę.

W terapii owrzodzeń żylnych goleni zastosowanie znajdują: farmakoterapia, kompresjoterapia, metody chirurgiczne m.in. usuwanie żył powierzchniowych czy zamykanie niedrożnych naczyń. Miejscowo – ranę oczyszcza się, należy prowadzić kontrolę ewentualnego zakażenia i stanu zapalnego, dbać o właściwe środowisko rany (ciepło oraz wilgoć sprzyjają odbudowie tkanek) oraz pobudzanie procesów naskórkowania, czyli tworzenia nowych komórek i obkurczanie rany, w celu jej zagojenia. W terapii żylnego owrzodzenia goleni szerokie zastosowanie znajdują specjalistyczne opatrunki, które nie tylko izolują ranę przed zanieczyszczenia czy infekcjami, ale także zapewniają optymalne środowisko do zdrowienia tkanek. W ich dobraniu pomogą specjaliście ze wspomnianych ośrodków zajmujących się leczeniem ran. Udzielą oni również wskazówek dotyczących pielęgnacji.

W zależności od przebiegu schorzenia, chory może wymagać podania antybiotyków lub leków przeciwbólowych. Ważną funkcję w procesie zdrowienia pełni także żywienia, dlatego u niektórych pacjentów zastosowanie żywienia medycznego może być ważnym elementem terapii owrzodzenia żylnego goleni.

Rola żywienia w leczeniu żylnych owrzodzeń goleni

Niewystarczająca podaż energii oraz niedobory składników pokarmowych, a w szczególności przewlekłe niedożywienie białkowe, wpływają na opóźnienie procesów gojenia ran. U chorych pacjentów znajdujących się w nieprawidłowym stanie odżywienia dochodzi do nawet dwukrotnego wydłużenia syntezy kolagenu i procesów tworzenia nowych tkanek. Z tego względu istotne jest regularne monitorowanie stanu odżywienia chorego z owrzodzeniem żylnym, a w razie potrzeby rozpoczęcie interwencji żywieniowej poprzez zapewnienie właściwej kaloryczności diety oraz zapobieganie niedoborom składników odżywczych, a w szczególności białka.

Wsparcie żywieniowe w przypadku wielu chorych pozwala poprawić stan odżywienia i zapobiec rozwojowi powikłań. Wspomaga także proces gojenia ran. Może zdarzyć się tak, że lekarz zaleci zastosowanie żywienia medycznego w postaci preparatów odżywczych, takich jak Nutridrink Skin Reapir (dawniej Cubitan). To żywność specjalnego przeznaczenia medycznego dla pacjentów z trudno gojącymi się ranami. Dostarcza energię, białko, argininę oraz specyficzne składniki odżywcze, które wspierają procesy gojenia. Ma formę płynną i niewielka objętość (200 ml) co sprawia, że jest łatwy do spożycia, nawet przez osoby starsze, które mogą mieć problemy z apetytem.