Na całym świecie obserwuje się wzrost występowania odleżyn. Wiele czynników ma wpływ na ten stan rzeczy. Choroby przewlekłe takie jak cukrzyca, otyłość, choroby układu krążenia u osób starszych powodują ograniczenie sprawności ruchowej oraz zmniejszenie możliwości samoopiekuńczych. Jak powinno wyglądać prawidłowe postępowanie przy odleżynach?

Spis treści:

  1. Po pierwsze – stworzenie odpowiednich warunków do gojenia
  2. Najważniejsze – profilaktyka odleżyn
  3. Jak pielęgnować skórę przy odleżynach?
  4. Materace przeciwodleżynowe – nieocenione wsparcie
  5. Nieodłączny element procesu gojenia ran – interwencja żywieniowa

Po pierwsze – stworzenie odpowiednich warunków do gojenia

Jak sugerują badania naukowe ogromne znaczenie w rozwoju odleżyn ma mikroklimat między skórą a powierzchnią. Wzrost wilgotności i temperatury oraz przepływ powietrza przez powierzchnie skóry powoduje jej wysuszenie, a przez to jej większą wrażliwość na mikrourazy. Stwierdzono, że zaburzona równowaga pomiędzy substancjami odżywczymi a produktami rozpadu w komórkach doprowadza do uszkodzenia komórek i destrukcji tkanek. Również w wyniku powtarzającego się ucisku dochodzi do stanów zapalnych i martwicy. Według naukowców nieprzerwany ucisk dłuższy niż 2-3 godziny powoduje nieodwracalne zmiany w tkankach.

Najważniejsze – profilaktyka odleżyn

Czas powstania odleżyn jest zmienny, ale zawsze krótszy od procesu leczenia, który może trwać nawet kilkanaście lub kilkadziesiąt miesięcy. Dlatego należy duży nacisk kłaść na profilaktykę. Działania te powinny polegać na:

– minimalizacji sił nacisku i tarcia na skórę poprzez regularną zmianę pozycji ciała                   i stosowanie materacy przeciwodleżynowych,

– pielęgnację skóry, utrzymanie jej w czystości i suchości i ochronę przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi,

– leczenie chorób współistniejących,

– zadbanie o prawidłowe odżywienie i nawodnienie

– wyrównanie zaburzeń metabolicznych.

Jak pielęgnować skórę przy odleżynach?

Podczas pielęgnacji skóry należy zwrócić uwagę na następujące aspekty:

– systematyczne sprawdzanie stanu skóry przynajmniej dwa razy na dobę, zwrócenie uwagi na miejsca szczególnie narażone,

– mycie skóry z użyciem ciepłej wody i środków myjących o pH kwaśnym, zbliżonym do       pH skóry,

– dokładne osuszanie skóry, szczególnie pod piersiami, w fałdach skórnych i okolicach intymnych,

– stosowanie środków poprawiających elastyczność skóry nawilżających i zmiękczających, szczególnie pochodzenia naturalnego.

Jednym ze środków rekomendowanych jest oliwa z oliwek. Zawarte w niej składniki wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwutleniające oraz stymulują odnawianie naskórka. Kolejnym jest aloes, którego składniki zmniejszają reakcje uczuleniowe, osłabiają świąd         i zmniejszają podrażnienia skóry. Pozytywne opinie naukowców zyskał również olej kokosowy, który nawilża, zmniejsza stan zapalny skóry oraz likwiduje siłę tarcia.

– opatrunki

W profilaktyce i leczeniu oprócz środków naturalnych poprawiających elastyczność skóry stosuje się opatrunki specjalistyczne, takie jak folie półprzepuszczalne, hydrokoloidy, silicony i pianki. Ich zastosowanie ma na celu ochronę skóry poprzez minimalizacje tarcia, miejscowego odciążania i leczenia zmian.  Opatrunki specjalistyczne skracają czas leczenia oraz ograniczają występowanie powikłań. O doborze rodzaju opatrunku decyduje lekarz                  i pielęgniarka.

Materace przeciwodleżynowe – nieocenione wsparcie

Badania wykazują, że odleżyna może powstać w pierwszych dwóch tygodniach unieruchomienia. Obszarem najbardziej narażonym są okolice wyniosłości kostnych i pięty. Ogromne znaczenie w profilaktyce odleżyn pięt ma odciążanie i regularna zmiana pozycji ciała. Wśród urządzeń używanych do odciążania stosuje się materace przeciwodleżynowe, zamienniki, nakładki na pięty i poduszki. Wspomagają one odciążanie a przez to zmniejszają ryzyko urazu. Powinno się również stosować elewację piety przy użyciu poduszki lub buta piankowego.

Przy doborze metody należy kierować się stanem klinicznym, chorobami współistniejącymi, komfortem chorego i jego anatomią. U pacjentów stosujący protezy lub sprzęt pomocniczy do poruszania należy stosować dodatkowe udogodnienia. Minimalizacja nacisku między powierzchnią tkanek, a podłożem jest osiągana poprzez systemy odciążeniowe, podkłady, materace, łóżka.

Wyróżnia się kilka rodzajów materacy przeciwodleżynowych:

  • materace gąbkowe,
  • piankowe,
  • gofrowane,
  • materace bąbelkowe
  • zmiennociśnieniowe
  • oraz materace rurowe zmiennociśnieniowe.

Wybór materaca powinien być dostosowany indywidualnie dla każdego pacjenta. Nawet najlepszy materac nie zwalnia ze zmiany pozycji ciała, która powinna być przeprowadzana w ustalonych odstępach czasu.

Nieodłączny element procesu gojenia ran – interwencja żywieniowa

Jednym z ważniejszych czynników profilaktyki odleżyn, a także postępowania z odleżynami w momencie gdy wystąpią, jest stan odżywienia pacjenta. Niedobory składników odżywczych z powodu m.in. ograniczonej możliwości spożywania pokarmów skutkuje zanikiem mięśni i tkanki podskórnej oraz upośledza funkcje skóry i zaburza proces gojenia ran.

Najlepszą drogą odżywiania pacjentów jest droga doustna. Pokarm powinien być podawany w ilościach optymalnych co 4-6 godzin. W praktyce jednak u pacjenta z trudno gojącą raną spełnienie zwiększonego zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze za pomocą tradycyjnej diety może być trudne – dlatego warto skonsultować z lekarzem włączenie do diety doustnych preparatów odżywczych. U chorych u których nie ma możliwości skutecznego żywienia drogą doustną lub z trudnościami w połykaniu lekarz może zalecić żywienie dojelitowe przez zgłębnik, lub przetokę odżywczą. Dostępna jest duża różnorodność diet przemysłowych, które w swoim składzie zawierają odpowiednie składniki odżywcze.
Stosowanie interwencji żywieniowej u pacjentów z trudno gojącą raną poprawia stan odżywienia, i dzięki temu wspomaga gojenie ran.

 

Podsumowanie

Występowanie odleżyn jest problemem nie tylko dla pacjenta, ale również dla rodziny Obniżają jakość życia chorego, powodują ból, wydłużają czas pobytu w szpitalu, powodują wzrost kosztów leczenia. Opieka nad chorym z odleżyną powinna koncentrować się na pacjencie i jego rodzinie z wykorzystaniem aktualnej wiedzy medycznej. Należy też przed wszystkim zwrócić uwagę na działania profilaktyczne u chorych zagrożonych wystąpieniem odleżyn i w porę zadziałać, gdy zauważymy niepokojące sygnały.