Chudnięcie często postrzegane ¬ jest jako naturalna konsekwencja wielu chorób. Jednakże niezamierzona utrata masy ciała może świadczyć o nieprawidłowym stanie odżywienia np. o rozwoju niedożywienia, dlatego nigdy nie powinna być bagatelizowana. Każdorazowa utrata masy ciała u osoby chorej wymaga diagnozy i podjęcia kroków zaradczych. Takie postępowanie w szczególności dotyczy pacjentów po udarze mózgu, gdyż są grupą o zwiększonym ryzyku wystąpienia wyżej wspomnianych zaburzeń. Jakie czynniki na to wpływają? Dowiesz się z dalszej części artykułu.

Utrata wagi po udarze mózgu

Spis treści:

  1. Przyczyny utraty masy ciała u pacjentów po udarze mózgu
  2. Dysfagia po udarze mózgu
  3. Ograniczenie sprawności po udarze mózgu
  4. Zapotrzebowanie na składniki odżywcze pacjentów po udarze mózgu
  5. Wsparcie żywieniowe dla pacjentów po udarze mózgu

Przyczyny utraty masy ciała u pacjentów po udarze mózgu

Do wystąpienia udaru mózgu najczęściej dochodzi u osób w podeszłym wieku, u których często występują choroby przewlekłe. Zdarza się również tak, że znajdują się oni w  trudniejszej sytuacji ekonomicznej, co może przekładać się na nieprawidłowy sposób odżywiania – tzn. niezgodny z zaleceniami dla tej grupy wiekowej. W efekcie takie osoby mogą mieć nieprawidłową masę ciała lub nieprawidłowy stan odżywienia już w momencie przyjęcia do szpitala. Niedożywienie stwierdza się u 6-62% pacjentów po udarze mózgu.  A podczas hospitalizacji ten stan często ulega pogorszeniu. Może dojść do rozwoju lub pogłębien­ia już występującego niedożywienia.

Do przyczyn, z powodu których pacjent po udarze mózgu może tracić na wadze, należą:

  • zaburzenia połykania (dysfagia neurogenna),
  • zwiększone zapotrzebowanie organizmu na energię i składniki odżywcze,
  • utrudnione samodzielne spożywanie posiłków będące wynikiem zaburzeń motorycznych objawiających się np. niemożnością korzystania ze sztućców,
  • brak apetytu – często jako efekt złego samopoczucia lub depresji (mogących powodować niechęć do spożywania posiłków),
  • nieodpowiednia dieta – posiłki niedostosowane do możliwości chorego.

Dysfagia po udarze mózgu

Dysfagia neurogenna jest najczęstszą przyczyną utraty masy ciała u pacjentów po udarze mózgu. Jest rozpoznawana u 65-78% pacjentów w ostrej fazie udaru. U części pacjentów zaburzenia połykania utrzymują się także w fazie przewlekłej. Dysfagia utrudnia lub uniemożliwia przyjmowanie posiłków w tradycyjnej formie. Nieprawidłowe przemieszczanie pokarmów lub płynów z jamy ustnej do żołądka grozi zadławieniem – dostaniem się kęsa pokarmowego lub płynu do dróg oddechowych i rozwojem powikłań. Dlatego chorzy, u których występują zaburzenia połykania, wymagają specjalnego skomponowania diety.

Dowiedz się więcej o zaburzeniach połykania u pacjentów po udarze.

 

Ograniczenie sprawności po udarze mózgu

Brak samodzielności w spożywaniu posiłków jest dominującym problemem w sferze żywienia pacjentów poudarowych. Często nie mogą oni samodzielnie przygotować posiłków i mają trudności z ich spożywaniem. Oprócz wspomnianych wcześniej zaburzeń połykania problemem mogą być z pozoru proste czynności takie jak utrzymanie sztućców. Wiąże się to z koniecznością karmienia chorego przez członków rodziny lub opiekuna. Wielu pacjentom trudno przyzwyczaić się do bycia karmionym, dlatego zdarza się, że odmawiają oni przyjmowania posiłku, aby uniknąć krępującej sytuacji. Należy pamiętać, że podejmowanie prób samodzielnego spożywania posiłków jest ważną częścią rehabilitacji poudarowej i nie powinno się wyręczać w niej chorego, o ile nie jest to niezbędne. Aby dodatkowo zachęcić pacjenta do spożywania posiłków, warto zadbać, aby były one różnorodne i wyglądały atrakcyjnie, a ich forma powinna być dostosowana do możliwości chorego.

 

Zapotrzebowanie na składniki odżywcze pacjentów po udarze mózgu

Chory może mieć trudności ze spożywaniem zalecanych ilości posiłków w trakcie leczenia i rehabilitacji. Szczególnie że zapotrzebowanie na energię oraz składniki odżywcze u pacjentów po udarze wzrasta – co powinno mieć odzwierciedlenie w posiłkach. Powinny one być pełnowartościowe, wysokoenergetyczne oraz wysokobiałkowe. Zwiększone zapotrzebowanie białkowo-kaloryczne jest efektem stanu zapalnego i zmian metabolicznych występujących w organizmie pacjenta po udarze.

Dobowe zapotrzebowanie energetyczne pacjenta w fazie ostrej udaru wzrasta do 30-35 kcal/kg masy ciała. Natomiast ilość białka, jaka powinna zostać mu dostarczana, wynosi prawie 2 razy więcej. Odpowiednia ilość białka i energii w diecie nie tylko zapobiega utracie masy ciała, ale także wspomaga procesy regeneracyjne tkanek, może także przekładać się na lepsze efekty leczenia i rehabilitacji. Sprawdź, dlaczego warto sięgnąć po żywienie medyczne.

Wsparcie żywieniowe dla pacjentów po udarze mózgu

Ze względu na ograniczenie sprawności pacjenta po udarze mózgu przy jednocześnie zwiększonym zapotrzebowaniu na energię i składniki odżywcze, zdarzyć może się tak, że pacjent nie będzie w stanie spożywać takich ilości pokarmów, które zabezpieczać będą zmienione potrzeby jego organizmu.

W razie zauważenia takiej sytuacji warto zwrócić się do lekarza. Może on zlecić zastosowanie doustnych preparatów odżywczych. To produkty przeznaczone dla pacjentów niedożywionych lub zagrożonych niedożywieniem. Dzięki zawartości skoncentrowanych ilości energii i składników odżywczych są pomocne w komponowaniu posiłków odpowiednich dla pacjentów po udarze.

Dla pacjentów niedożywionych, z ubytkiem masy ciała w zapewnieniu zalecanych ilości energii i białka pomogą doustne preparaty odżywcze, takie, jak Nutridrink Protein. W małej objętości dostarczają porcję niezbędnych składników odżywczych. Mogą być używane do wzbogacania potraw lub zastępować posiłek. Natomiast dla chorych zmagających się z dysfagią wskazane są preparaty służące do zagęszczania potraw i napojów, takie jak Nutilis Clear. Nie zmienia on smaku, zapachu ani przejrzystości potraw. Wpływa jedynie na ich gęstość. Zagęszczanie posiłków zwiększa bezpieczeństwo połykania, a tym samym zmniejsza ryzyko rozwoju powikłań takich jak np. zachłystowe zapalenie płuc.

Bibliografia:

  1. Burgos R. et al., ESPEN guideline clinical nutrition in neurology, 2018, 37, s. 354-396.
  2. Członkowska A. et al., Wytyczne postępowania w udarze mózgu, Polski Przegląd Neurologiczny 2019, 15 (supl. A): A1–A156.
  3. Członkowska A. et al., Żywienie dojelitowe i pozajelitowe w udarze mózgu — stanowisko Grupy Ekspertów Sekcji Chorób Naczyniowych Polskiego Towarzystwa Neurologicznego, Warszawa 2013.
  4. Foley NC, Salter KL, Robertson J, et al. Which reported estimate of the prevalence of malnutrition after stroke is valid? Stroke 200, 40, s. 66-74.