Składniki naturalnie występujące w żywności mogą odegrać znaczącą rolę w funkcjonowaniu organizmu oraz we wspomaganiu leczenia. Jednym ze składników wykazującym szczególnie korzystne właściwości jest arginina. Jakie są jej funkcje, zwłaszcza w gojeniu ran? Jakie są jej źródła w żywności? Czy jej spożycie z dietą jest zawsze wystarczające?

Arginina przy stopie cukrzycowej

Spis treści:

  1. Czym jest arginina?
  2. Substancje odżywcze a gojenie ran
  3. W jaki sposób arginina wpływa na proces gojenia ran?
  4. Arginina – gdzie ją znaleźć?
  5. Arginina – jeden ze składników odżywczych niezbędnych w procesie gojenia ran

Czym jest arginina?

Arginina jest aminokwasem, czyli elementem z których zbudowane są białka. Jako składowe białek aminokwasy pełnią rolę budulcową, regulacyjną, transportową, a także uczestniczą w odpowiedzi immunologicznej organizmu. Aminokwasy dzielimy na:

  • aminokwasy egzogenne (niezbędne – organizm sam nie jest ich w stanie wytworzyć i muszą być dostarczone wraz z pożywieniem)
  • endogenne (tzw. nie niezbędne – mogą być syntetyzowane przez organizm)
  • względnie egzogenne (aminokwasy, które warunkowo, w pewnych sytuacjach stają się niezbędne)

Arginina jest aminokwasem względnie egzogennym. Oznacza to, że w niektórych przypadkach m.in. w trakcie zakażenia, występowania trudno gojących ran, obecności stanu zapalnego, a także w przypadku niedożywienia synteza argininy wewnątrz organizmu może być niewystarczająca, zatem niezbędne jest jej dostarczenie w odpowiedniej ilości wraz z pożywieniem.

Substancje odżywcze a gojenie ran

Dotychczas nie zostały poznane wszystkie właściwości i funkcje aminokwasów, jednak w przypadku argininy wiemy, że jej działanie jest bardzo szerokie. Jest ona niezbędna do prawidłowej czynności mięśni, reguluje ilość tłuszczu w komórkach, zmniejsza zmęczenie, zarówno psychiczne, jak i fizyczne. Znajduje obecnie zastosowanie między innymi w zatruciach amoniakiem. Ma też szczególne znaczenie przy urazach i w procesie gojenia ran.

Proces gojenia ran wymaga kompleksowego podejścia: regularnej kontroli, odpowiedniego doboru opatrunków, właściwej pielęgnacji, a także wsparcia żywieniowego. Wśród składników mających udowodniony wpływ na gojenie ran na szczególną uwagę zasługują: białko, cynk, antyoksydanty i właśnie arginina.

W przypadku pacjenta z trudno gojącą raną np. odleżynami, owrzodzeniem żylnym lub tętniczym goleni, owrzodzeniem w przebiegu zespołu stopy cukrzycowej po pierwsze konieczne jest zadbanie o spełnienie zapotrzebowania kalorycznego. Obecność takiej rany zawsze stanowi wyzwanie dla organizmu, ponieważ zwiększa wydatek energetyczny, a tym samym zapotrzebowanie na energię. Szacuje się, że zapotrzebowanie może wzrastać nawet o 40%.

W wyniku obecności rany wzrasta także zapotrzebowanie na białko – może być nawet o połowę wyższe niż u zdrowego człowieka. Zwiększone zapotrzebowanie wynika z funkcji jakie pełni ten składnik. Białko jest źródłem aminokwasów, a te są przede wszystkim budulcem dla tkanek, uczestniczą w wielu procesach metabolicznych, odpowiadają za pracę układu odpornościowego, a także warunkują krzepnięcie krwi. W procesie gojenia ran uczestniczą w każdym z trzech etapów. W przypadku niewystarczającej podaży białka wraz z dietą, brakujące aminokwasy są pobierane z rezerw organizmu – przede wszystkim z tkanki mięśniowej. Powoduje to osłabienie mięśni, a w dłuższej perspektywie może także przyczyniać się do rozwoju wyniszczenia. Dlatego dostarczenie odpowiedniej ilości energii oraz białka jest szczególnie ważne, aby uniknąć swego rodzaju mechanizmu błędnego koła: niedożywienie sprzyja powstawaniu trudno gojących ran, a ich obecność pogłębia niedożywienie.

Cynk jest składnikiem mineralnym o wszechstronnym działaniu, pełni wiele funkcji m.in. strukturalne i regulacyjne, bierze udział w wielu procesach zachodzących w całym organizmie, w tym w procesie leczenia ran. Wchodzi w skład ponad 300 enzymów, także tych, które biorą udział w syntezie białka. Odpowiada też za obronę immunologiczną organizmu.

Z kolei przeciwutleniacze (witaminy A, C i E, miedź, mangan, selen) przede wszystkim wspierają działanie układu odpornościowego zarządzającego procesami regeneracji organizmu. Jako antyoksydanty działają korzystnie w przypadku stanu zapalnego wywołanego obecnością trudno gojącej rany.

Badania naukowe potwierdzają także pozytywny wpływ stosowania żywności wzbogaconej w argininę na gojenie ran.

W jaki sposób arginina wpływa na proces gojenia ran?

Gojenie ran to skomplikowany proces składający się z kilku następujących po sobie faz, a arginina jest kluczowa w każdej z nich.

Przede wszystkim wspiera funkcjonowanie układu odpornościowego m.in. bierze udział w procesie zwalczania drobnoustrojów, które mogłyby się przedostać do rany. Dodatkowo z argininy powstaje tlenek azotu (NO), czyli substancja regulująca przepływ krwi. Produkcja tlenku azotu zainicjowana obecnością rany poprawia jej ukrwienie, co prowadzi do lepszego transportu substancji odżywczych, czyli lepszego odżywienia tkanek, a także wspiera tworzenie nowych naczyń krwionośnych, dzięki czemu rana może być skuteczniej zaopatrywana w tlen. Arginina wspiera pobudzenie podziałów komórkowych, a więc tworzenie się nowych tkanek. Ma także wpływ na tworzenie kolagenu w miejscu zranienia. Kolagen to jedno z głównych białek budulcowych skóry, jest zatem niezbędnym składnikiem do prawidłowego gojenia i powstawania blizny.

Arginina – gdzie ją znaleźć?

Arginina występuje w żywności zarówno pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Jej źródłem są: orzechy i nasiona, rośliny strączkowe, kasza gryczana, ryby i żółty ser. Spożycie argininy z pożywieniem w populacji jest zróżnicowane. U dorosłego człowieka wynosi ono średnio ok. 5 g/dobę, przy czym w przypadku występowania trudno gojącej rany spożycie na tym poziomie może nie być wystarczające.

Jednym ze sposobów uzupełnienia jadłospisu osoby chorej w potrzebne jej składniki odżywcze jest żywienie medyczne. Stosowanie doustnych preparatów odżywczych pomaga zapobiegać niedożywieniu oraz przeciwdziałać już obecnym niedoborom pokarmowym. U osób z trudno gojącymi ranami zalecane są preparaty wzbogacone w dodatkowe składniki wspierające gojenie ran. Przebadany klinicznie doustny preparat odżywczy Nutridrink Skin Repair ma skład dopasowany do potrzeb pacjentów z trudno gojącymi ranami: zawiera 3 g argininy w 1 butelce, a dodatkowo dostarcza energię, białko oraz cynk i antyoksydanty, skoncentrowane w małej objętości, łatwej do wypicia. Preparat może uzupełnić dietę chorego z trudno gojącymi ranami o porcję energii i cennych składników odżywczych wspierających procesy regeneracji organizmu, ważne jednak aby jego wprowadzenie do diety skonsultować z lekarzem, a następnie stosować go pod jego nadzorem.

Arginina – jeden ze składników odżywczych niezbędnych w procesie gojenia ran

Arginina jest składnikiem o wszechstronnym działaniu, udowodniona jest zwłaszcza jej kluczowa rola w procesie gojenia ran. U pacjentów z trudno gojącą raną istotne jest zadbanie o prawidłowy stan odżywienia oraz odpowiednią podaż składników odżywczych, z uwzględnieniem tych, które mają szczególny wpływ na proces gojenia ran. Do takich składników oprócz argininy należą przede wszystkim białko, cynk oraz antyoksydanty, a korzystny wpływ stosowania tych składników odżywczych u pacjentów z trudno gojącymi ranami został przebadany klinicznie.