Choroby nowotworowe przewodu pokarmowego i wiele innych nierzadko wiążą się ze znaczną utratą masy ciała pacjentów. Ponieważ jest to zjawisko częste, zwykle nie budzi obaw. Jednakże chudnięcie podczas choroby nie powinno być normą i może być groźne w skutkach. Z tego względu, niezwykle ważne jest, by wcześnie mu zapobiegać, a w razie konieczności leczyć.

Chudniecie podczas choroby nowotworowej jest wynikiem zmian w organizmie.

Spis treści:

  1. Zapotrzebowanie energetyczne podczas choroby
  2. Przyczyny utraty wagi
  3. Brak apetytu – dlaczego się pojawia?
  4. Utrata wagi w czasie choroby nie powinna martwić = MIT

Zapotrzebowanie energetyczne podczas choroby

Rozwój nowotworu prowokuje w organizmie wiele patofizjologicznych reakcji, których efektem jest także wzrost zapotrzebowania na energię. Długotrwały charakter choroby sprawia, że obecność guza powoduje zwiększenie tempa przemiany materii przez stale wzmożoną aktywność układu odpornościowego skierowaną na walkę z intruzem. W celu wydzielania energii w ustroju wzrasta przewaga reakcji katabolicznych, czyli rozpadu złożonych związków na prostsze.

Skutkiem tych mechanizmów może być zwiększenie dziennego wydatku kalorycznego o ok. 100- 300 kcal na dzień w porównaniu do potrzeb sprzed choroby. Dzienna podaż kalorii u chorych powinna wynosić od 25 do 35 kcal na 1 kilogram należnej masy ciała (należna masa ciała = wzrost [cm] – 100), w cięższych przypadkach (bardziej wyniszczeni chorzy) wartości te rosną do 35-45 kcal na 1 kg należnej masy ciała na dobę. Żywność, którą spożywamy każdego dnia, jest źródłem energii, którą nasze komórki wykorzystują na realizowanie funkcji życiowych. Jeśli nie dostarczamy jej w odpowiedniej ilości, organizm zaczyna korzystać z zapasów zgromadzonych w tkance tłuszczowej, mięśniach, kościach oraz wątrobie. Niedostateczne spożycie pożywienia w odniesieniu do realnego zapotrzebowania organizmu może skutkować rozwojem niedożywienia. Widocznym objawem tego procesu jest najczęściej postępujący spadek masy ciała. Chudnięcie jest często pierwszym objawem choroby, którego nie powinno się ignorować, gdyż może prowadzić do kacheksji nowotworowej, czyli trudnego do zwalczenia wyniszczenia organizmu.

Przyczyny utraty wagi

U osób chorych obserwuje się zwiększone zapotrzebowanie energetyczne ze względu na:

  • intensywną pracę układu odpornościowego,
  • konieczność odbudowy tkanek,
  • stres związany z chorobą, jej leczeniem i ewentualnym pobytem w szpitalu.

Niestety, często dolegliwości towarzyszące chorobie nie pozwalają pacjentom na przyjęcie odpowiedniej ilości jedzenia. Gdy nie jedzą, ich organizmy nie otrzymują potrzebnych składników budulcowych. Niedobór makro- i mikroskładników odżywczych najczęściej wynika z:

  • zmniejszonej ilości spożywanych pokarmów (spowodowanej brakiem apetytu lub bólem podczas gryzienia i przełykania),
  • nieprawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego.

Gdy chory spożywa odpowiednie ilości pożywienia, ale procesy trawienia i wchłaniania nie przebiegają prawidłowo, wówczas zawarte w posiłkach składniki odżywcze nie zostają przyswojone i jako niewykorzystanie są wydalone z organizmu. U chorych, u których występują dolegliwości takie jak biegunki lub wymioty są także większe straty składników odżywczych.

Brak apetytu – dlaczego się pojawia?

Brak apetytu może pojawić się jako skutek niemal każdej choroby lub w wyniku terapii. Najczęstszy jest jednak u pacjentów po operacjach, chemioterapii i radioterapii, u osób cierpiących na choroby infekcyjne, przewodu pokarmowego, serca, a także płuc.

Również obniżona aktywność związana z przebiegiem choroby i unieruchomieniem może być przyczyną osłabienia apetytu.

Ból podczas gryzienia i przełykania mogą z kolei powodować: urazy szczęki, nowotwory przełyku (zwłaszcza rak przełyku), choroby ośrodkowego układu nerwowego, udar mózgu, choroba refluksowa przełyku, choroba Parkinsona, nowotwory oraz stany zapalne jamy ustnej i gardła.

Obniżone trawienie jest bezpośrednim skutkiem upośledzonej produkcji enzymów trawiennych. Z tym problemem borykają się m.in. pacjenci z mukowiscydozą, zapaleniem lub rakiem trzustki. Upośledzone wchłanianie charakterystyczne jest dla choroby Crohna i zespołu krótkiego jelita. Straty składników odżywczych pojawiają się często w rezultacie stanów zapalnych przewodu pokarmowego, chorób wątroby i woreczka żółciowego oraz biegunki.

Utrata wagi w czasie choroby nie powinna martwić = MIT

Należy pamiętać, że znaczne obniżenie masy ciała może być jedynie zewnętrznym objawem wewnętrznego wyniszczenia organizmu, w skrajnym przypadku przyjmującego postać jednostki chorobowej nazywanej kacheksją. Jej skutkiem jest stan permanentnego zmęczenia i osłabienia, a także obniżenie skuteczności leczenia. Chudnięcia podczas choroby nie powinno się lekceważyć. Stanowi ona zagrożenie dla pacjenta, ponieważ tylko dobrze odżywiony organizm jest w stanie prawidłowo odpowiedzieć na zastosowaną terapię. Z tego względu, w przypadku obserwowanego spadku masy ciała podczas choroby, należy jak najszybciej wprowadzić do diety wysokoenergetyczne i bogate w składniki odżywcze (a szczególnie w białko) posiłki. Warto też skonsultować sytuację z lekarzem, który może zalecić rozpoczęcie żywienia medycznego.