W trakcie leczenia choroby nowotworowej lekarz może zaproponować stosowanie żywności specjalnego przeznaczenia medycznego. Czym ona jest? Gdzie jej szukać? I czym różnią się poszczególne preparaty między sobą? Odpowiedzi na powyższe pytania oraz wszystko co powinieneś wiedzieć o preparatach odżywczych znajdziesz w poniższym tekście.

Spis treści:

  1. Czym jest żywność specjalnego przeznaczenia medycznego?
  2. Komu dedykowana jest żywność specjalnego przeznaczenia medycznego?
  3. Żywność specjalnego przeznaczenie medycznego a suplement diety. Czym się różnią?
  4. Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego a przepisy unijne
  5. Pacjentom onkologicznym dedykowana jest żywność specjalnego przeznaczenia medycznego. Gdzie kupić preparaty tego typu?

Czym jest żywność specjalnego przeznaczenia medycznego?

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego to preparaty przeznaczone dla osób, które na skutek choroby nie są w stanie za pomocą tradycyjnej codziennej diety pokryć swojego, często zwiększonego, zapotrzebowania żywieniowego. Tyczy się to np. chorujących przewlekle, na choroby nowotworowe, cukrzycę lub choroby neurologiczne. Produkty te wspierają także dietę pacjentów przed i po operacjach oraz podczas rekonwalescencji. Ich formuła jest najczęściej płynna lub półpłynna, by jak najłatwiej można je było przyjmować osobom chorym. Co ważne, preparaty mogą częściowo lub nawet całkowicie zastępować zwykłe posiłki, gdy pacjent np. ma problemy z przełykaniem lub zjadana ilość pokarmu nie odpowiada pełnemu zapotrzebowaniu chorego na energię i składniki odżywcze.

Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego dzielimy na trzy grupy[1]:

  1. diety standardowe – zawierają białko, tłuszcze, węglowodany, witaminy i minerały we wzorcowych ilościach, czyli pokrywających standardowe zapotrzebowanie organizmu. Preparaty te, stosowane u osób chorych, mogą całkowicie zastąpić pokarm. Przykładem takiego produktu jest Nutridrink, który ze względu na uniwersalny skład może być podawany większości pacjentów.
  2. diety specjalistyczne – zawierają wszystkie składniki odżywcze, jednak w różnych proporcjach. Skład danego preparatu zależy od jednostki chorobowej, w której jest stosowany. Przykładowo, produkty dla diabetyków zawierają mniej cukru, z kolei Nutridrink Protein ma zwiększoną ilość białka zalecaną w diecie pacjentów onkologicznych.
  3. środki spożywcze niekompletne – nie zawierają wszystkich składników odżywczych, tylko wybrane z nich lub pojedyncze substancje. Przeznaczone są dla osób, które potrzebują uzupełnić dietę w konkretny składnik. Preparaty te nie mogą całkowicie zastąpić standardowej diety.

Komu dedykowana jest żywność specjalnego przeznaczenia medycznego?

Preparaty specjalnego przeznaczenia medycznego zostały stworzone z myślą o osobach, które na skutek choroby nie mogą pokryć swoich potrzeb żywieniowych za pomocą codziennej diety. Lokalizacja guza, przebieg leczenia lub stan zdrowia tych pacjentów sprawiają, że standardowe posiłki nie zapewniają właściwego odżywienia organizmu. Efektem takiej sytuacji może być niedożywienie i pogorszenie ogólnego stanu zdrowia chorego oraz  rokowań. Jednym ze sposobów przeciwdziałania rozwojowi niedożywienia jest sięgnięcie po żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, które może posłużyć jako uzupełnienie diety lub nawet, w niektórych przypadkach całkowicie ją zastąpić.

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego może być stosowana m. in.:

  • u dzieci i dorosłych oraz osób starszych,
  • u osób niedożywionych lub z ryzykiem niedożywienia,
  • u pacjentów przed lub po zabiegu operacyjnym,
  • u chorych poddawanych chemioterapii lub radioterapii,
  • u osób będących w trakcie rekonwalescencji,
  • u pacjentów z zaburzonym żuciem i/lub połykaniem (dysfagią),
  • u chorych onkologicznych z zaburzeniami smaku i/lub zapachu,
  • u osób z chorobami nerek,
  • u chorych na cukrzycę,
  • u pacjentów neurologicznych, np. po udarze,
  • u osób z zaburzeniami odżywiania.

Należy pamiętać, że stosowanie preparatów z kategorii żywności specjalnego przeznaczenia medycznego należy stosować pod nadzorem lekarza.

Żywność specjalnego przeznaczenie medycznego a suplement diety. Czym się różnią?

Preparaty odżywcze mają ściśle określony skład jakościowy i ilościowy. Wszystkie składniki muszą być łatwe do przetworzenia przez organizm człowieka, a ich działanie musi być potwierdzone badaniami naukowymi. Mogą częściowo lub całkowicie zastąpić codzienne posiłki.

Suplementy diety z kolei mają na celu uzupełnienie codziennego menu o brakujący składnik. Suplementacja pozwala uzupełnić niedobory, jednak nigdy nie może całkowicie zastąpić odpowiedniej i zbilansowanej diety.

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego a przepisy unijne

Preparaty tego typu są przeznaczone dla grupy osób o szczególnych potrzebach, dlatego ich skład i działanie muszą być równie skrupulatnie kontrolowane. Aby były dopuszczone do użytku, muszą być zdatne do spożycia, tak jak żywność, a żeby były bezpiecznie dla pacjentów, muszą spełniać szereg dodatkowych wymogów.

Zgodnie z zawiadomieniem Komisji w sprawie kwalifikacji żywności specjalnego przeznaczenia medycznego z 2017 r. preparaty odżywcze muszą mieć udokumentowane[2]:

  • specjalny skład oraz sposób produkcji,
  • przeznaczenie do częściowego lub wyłącznego żywienia pacjenta,
  • przydatność zastosowania w ramach dietetycznego odżywiania pacjentów pod nadzorem lekarza,
  • obiektywne uzasadnienia naukowe, że ich stosowanie u określonej grupy pacjentów przyniesie korzyść nieporównywalną z zastosowaniem zwyczajnej diety lub jej modyfikacji.

Ponadto, każdy nowy preparat z kategorii żywności specjalnego przeznaczenia medycznego wprowadzony po raz pierwszy do obrotu na terenie Polski, musi zostać zgłoszony do Głównego Inspektora Sanitarnego. Dzięki temu wszystkie środki odżywcze tego typu podlegają kontroli, podobnie jak leki. 

Pacjentom onkologicznym dedykowana jest żywność specjalnego przeznaczenia medycznego. Gdzie kupić preparaty tego typu?

Preparaty odżywcze będące żywnością specjalnego przeznaczenia medycznego są łatwo dostępne. Możesz kupić je w aptece stacjonarnej w Twojej okolicy lub zamówić do domu, korzystając z oferty aptek internetowych. Wszystkie preparaty, pojedynczo lub w zestawach na dłuższy okres stosowania, znajdziesz także na naszej stronie.

 

Bibliografia:

  1. Przewodnik naukowo–techniczny Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) w sprawie żywności specjalnego przeznaczenia medycznego z 2015 r

  2. Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2016/128 z dnia 25 września 2015 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 609/2013 w odniesieniu do szczegółowych wymogów dotyczących składu żywności specjalnego przeznaczenia medycznego oraz informacji na jej temat (Dz. Urz. UE L 25 z 2.2.2016, str. 30)

  3. Zawiadomienie Komisji w sprawie klasyfikacji żywności specjalnego przeznaczenia medycznego (2017/C 401/01)

[1] Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2016/128 z dnia 25 września 2015 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 609/2013 w odniesieniu do szczegółowych wymogów dotyczących składu żywności specjalnego przeznaczenia medycznego oraz informacji na jej temat  (Dz. Urz. UE L 25 z 2.2.2016, str. 30)

[2] Zawiadomienie Komisji w sprawie klasyfikacji żywności specjalnego przeznaczenia medycznego (2017/C 401/01)