Leczenie przeciwnowotworowe ratuje życie, ale nie jest pozbawione skutków ubocznych. Wszystkie stosowane metody: chemioterapia, radioterapia, immunoterapia i terapie hormonalne wiążą się z pojawieniem się problemów z jedzeniem. Na szczęście w wielu przypadkach można je rozwiązać – warto więc zasięgnąć porady lekarza prowadzącego i porozmawiać z nim o skutkach ubocznych leczenia, które wystąpiły w ostatnim czasie u chorego.

Spis treści:

  1. Do najczęściej pojawiających się skutków ubocznych terapii przeciwnowotworowych zaliczają się:
  2. Utrata masy ciała
  3. Dolegliwości gastryczne i nietolerancja laktozy
  4. Biegunki i wymioty
  5. Ból i owrzodzenia jamy ustnej
  6. Suchość w jamie ustnej
  7. Zaburzenia odczuwania smaku

Do najczęściej pojawiających się skutków ubocznych terapii przeciwnowotworowych zaliczają się:

  • utrata masy ciała,
  • dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego,
  • nietolerancja laktozy,
  • biegunka,
  • wymioty,
  • ból i owrzodzenie jamy ustnej,
  • suchość w jamie ustnej,
  • zaburzenia odczuwania smaku.

Utrata masy ciała

Utrata apetytu oraz niezamierzone chudnięcie to jedne z najczęstszych problemów pacjentów onkologicznych. Często są wynikiem zastosowanego leczenia i towarzyszących mu skutków ubocznych (np. wymiotów po chemioterapii) lub zwiększonego zapotrzebowania na składniki odżywcze, powodowanego przez obecność nowotworu w organizmie. Na poprawie apetytu zastosowanie mają leki pobudzające łaknienie. W przeciwdziałaniu utracie masy ciała pomagają modyfikacje diety – zwiększenie jej kaloryczności oraz zawartości białka. Pomocne są także specjalne preparaty odżywcze, które w małej objętości dostarczają dużo energii i składników odżywczych.

Dolegliwości gastryczne i nietolerancja laktozy

By uniknąć dolegliwości żołądkowo-jelitowych, warto zmienić dietę na łatwostrawną. Należy wówczas spożywać spożywać: chude mięso, jasne pieczywo, białe makarony i ryże, ziemniaki, gotowane warzywa, jajka na twardo, twarogi, fermentowane przetwory mleczne. Zalecane techniki przygotowywania potraw to gotowanie tradycyjne i na parze, duszenie oraz pieczenie.

Należy uważać na mleko oraz niektóre jego przetwory (np. ser żółty, twaróg, jogurty), ponieważ zawierają laktozę, na którą u wielu pacjentów onkologicznych podczas trwania leczenia pojawia się nietolerancja. Jej objawami są wzdęcia i biegunki. Jeżeli występują po spożyciu wyżej wymienionych produktów, należy wyeliminować je z diety. Można zastąpić je odpowiednikami bezlaktozowymi lub produktami roślinnymi np. mlekiem migdałowym lub ryżowym oraz produktami na ich bazie.

Biegunki i wymioty

W przypadku występowania biegunek i wymiotów dochodzi do sporych strat składników odżywczych. Należy je koniecznie uzupełniać, najlepiej poprzez podawanie wysokoenergetycznych i bogatych w białko posiłków, uzupełnianych specjalnymi preparatami do żywienia medycznego. Nudnościom i wymiotom warto zapobiegać poprzez przyjmowanie leków przeciwwymiotnych. Niebezpiecznym skutkiem wymiotów i biegunek jest odwodnienie. Należy je redukować poprzez zwiększoną podaż płynów.

Ból i owrzodzenia jamy ustnej

Ból w jamie ustnej lub przy przełykaniu można minimalizować przez podawanie pokarmów o gładkiej konsystencji – rozdrobnionych, roztartych lub zmiksowanych. Polecane są przetwory mleczne (jogurty, kefiry, koktajle, twarogi ze śmietaną), miękkie owoce (banany, arbuzy, dojrzałe brzoskwinie, jabłka w formie przecierowej), rozmiękczone w mleku płatki zbożowe lub pieczywo, warzywa gotowane i w postaci purée, gotowane i rozdrobnione mięso, drobne makarony, jajecznica, kremy, kisiele, budynie, galaretki oraz musy.

Suchość w jamie ustnej

Kolejny częsty problem, z którym borykają się pacjenci chorzy na raka, to suchość w jamie ustnej. Głównym sposobem ograniczenia tej dolegliwości jest wypijanie dużej ilości płynów (2-3 l dziennie). Zaleca się też podawanie potraw o dużej zawartości wody, czyli zup i kremów warzywnych. By ułatwić przełykanie, posiłki warto rozdrabniać i przecierać, a także dodawać do nich sosy i oleje roślinne. Można też stosować preparaty sztucznej śliny lub leki zwiększające jej wydzielanie, jak również spożywać produkty mające podobne działanie: gumy do żucia, lizaki, landrynki, lemoniadę. Odradza się natomiast pieczywo chrupkie, słone przekąski, mocną kawę i herbatę, coca-colę oraz alkohol i papierosy, które mogą wzmagać ból w jamie ustnej.

Zaburzenia odczuwania smaku

Z powodu zaburzeń odczuwania smaku, występujących często po chemioterapii i radioterapii, wiele potraw, szczególnie bogatych w białko, ma dla pacjentów metaliczny lub gorzki posmak. Inne mogą wydawać się mdłe lub bez wyraźnego smaku. Dlatego podawane choremu dania powinny być zdecydowane w smaku, wyraźnie słodkie lub wyraźnie kwaśne. Można używać sporej ilości ziół i przypraw, marynować mięsa i polewać je aromatycznymi sosami.

Ponieważ rodzaj i stopień nasilenia dolegliwości związanych ze spożywanie pokarmów jest inny dla każdego pacjenta, należy dla każdego chorego podejść indywidulanie proponując najlepsze dla niego rozwiązania żywieniowe. Dzięki umiejętnemu doborowi produktów spożywczych, a także włączeniu żywienia medycznego, nieprzyjemne skutki uboczne terapii przeciwnowotworowych można w dużej mierze załagodzić.