Depresja to coś więcej niż smutek. Depresja stanowi coraz większy problem zdrowotny i społeczny. Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia do 2030 roku depresja będzie najczęściej występującą chorobą na świecie, obecnie szacuje się, że dotyczy co trzeciej osoby po 65 roku życia!

Spis treści:

  1. Jak rozpoznać depresję?
  2. Depresja jest chorobą - wymaga rozpoznania i leczenia
  3. Depresja osób starszych dotyka co trzeciego seniora
  4. Depresja u osób starszych ma nietypowe objawy
  5. Depresja starcza – jakie są jej przyczyny?
  6. Objawy depresji u osób starszych – tak łatwo je przeoczyć, a NIE WOLNO ich lekceważyć!
  7. Leczenie depresji – do kogo się zgłosić?
  8. Depresja i żywienie – w tym aspekcie też należy zadziałać
  9. Opieka nad seniorem z depresją – rola Opiekuna

Jak rozpoznać depresję?

Według Światowej Organizacji Zdrowia depresja objawia się smutkiem, utratą zainteresowań i przyjemności, poczuciem winy, niską samooceną, zaburzeniami snu i apetytu, uczuciem zmęczenia i osłabieniem koncentracji. Depresja nie jest więc chwilowym osłabieniem nastroju, ale należy ją traktować jako poważne zaburzenie o naturze psychicznej. Choroba, o której mowa znacznie utrudnia normalne funkcjonowanie w wielu sferach życia, takich jak praca, czy też relacje z innymi ludźmi. Jest ona źródłem cierpienia, jednak najsmutniejsze jest to, że często pozostaje niezauważona przez bliskich czy osoby z najbliższego otoczenia osoby, która się z nią zmaga.

Depresja jest chorobą - wymaga rozpoznania i leczenia

By przełamać tabu konieczne jest obalenie mitu, że depresja to chwilowy smutek czy spadek nastroju. To jak każda choroba, która ma swoje przyczyny, przebieg i objawy, wymaga diagnostyki i leczenia. Leczenie powinno zostać „uszyte na miarę”, ponieważ każdy inaczej choruje, nie u każdego sprawdzi się ten sam schemat leczenia.

Depresja osób starszych dotyka co trzeciego seniora

To poważny problem, o którym mało mówi się w społeczeństwie. Osoby starsze — powyżej 65. roku życia, które cierpią na depresję z reguły pozostają niezauważone. Niejednokrotnie bliscy seniorów zajęci własnymi sprawami rzadko reagują na objawy depresji u swoich rodziców lub dziadków, zwłaszcza, że są one często ukryte pod postacią objawów somatycznych.

Depresja kojarzona jest na ogół z młodymi ludźmi, ale niestety zjawisko to dotyka co raz częściej osoby starsze. Różnica polega na tym, iż u ludzi młodych choroba daje w większości objawy o charakterze psychicznym takie jak lęk, chwiejność emocjonalna, problemy ze snem czy myśli samobójcze. U osób starszych natomiast przybiera często tzw. maski somatyczne, objawiające się w postaci różnego rodzaju dolegliwości bólowych, problemów sercowo-naczyniowych czy zaburzeń łaknienia – szczególnie pod postacią braku apetytu.

 

Depresja u osób starszych ma nietypowe objawy

Jednym z pierwszych objawów, który zwraca uwagę bliskich jest właśnie utrata wagi, wówczas zaczyna się maraton od lekarza do lekarza, a mało kto myśli o tym, że to objaw depresji. Brak zainteresowania ze strony społeczeństwa i bliskich, poczucie odrzucenia i samotność pogłębiają stany depresyjne. Mogą one także zaostrzyć przebieg innych chorób, z którymi borykają się osoby w wieku podeszłym. Nastrój depresyjny może zwiększyć znacznie ryzyko zachowań autodestrukcyjnych, a w tym również prób samobójczych.

Depresja starcza często mylona jest z demencją lub chorobą Alzheimera, ponieważ niejednokrotnie zwłaszcza na początku choroby objawy są podobne. Obserwujemy tak zwane zaburzenia poznawcze, które objawiają się problemami z pamięcią, skupianiem uwagi, organizacją dnia czy też problemami z rutynowymi czynnościami dnia. Zatem bądźmy czujni, problemy ze snem, nietypowe objawy somatyczne, problemy z apetytem i zaburzenia pamięci czy uwagi mogą być sygnałami alarmowymi, iż to właśnie depresja nas dotknęła.

 

Depresja starcza – jakie są jej przyczyny?

Mówiąc o przyczynach depresji wieku starczego możemy podzielić je na dwie grupy. Są to przyczyny psychospołeczne i biologiczne.

Do przyczyn psychospołecznych zaliczamy:

  • Niesprawność fizyczną będącą następstwem przebytej operacji lub nagłej choroby, czy nieuchronnej niepełnosprawności.
  • Zmiany w życiu – przeprowadzka do domu opieki lub zamieszkanie z dziećmi.
  • Utrata bliskiej osoby – śmierć współmałżonka.
  • Złość wynikająca z postępujących i zauważalnych zmian wywołanych starzeniem się organizmu.

Przyczyny biologiczne depresji u osób starszych:

  • Zmiany ilościowe w neuroprzekaźnikach.
  • Choroby neurodegeneracyjne takie jak choroba Alzheimera, Parkinsona czy inne formy demencji.
  • Zaburzenia wodno-elektrolitowe.

Objawy depresji u osób starszych – tak łatwo je przeoczyć, a NIE WOLNO ich lekceważyć!

Objawy depresji u osób starszych nierzadko mylone są ze zwykłym spadkiem zdolności poznawczych oraz gorszą sprawnością fizyczną. Stąd też tak trudno jest lekarzom zakwalifikować te dolegliwości jako symptomy depresji u seniora.

Do objawów wskazujących na depresję starczą zaliczyć możemy:

  • Zaburzenia nastroju — smutek, przygnębienie, niepokój, lęk.
  • Zaburzenia snu — bezsenność, sypianie w ciągu dniu, bardzo wczesne budzenie się rano.
  • Otępienie.
  • Brak zainteresowań.
  • Trudności z podejmowaniem decyzji.

Objawom tym towarzyszyć mogą mniej charakterystyczna symptomy, które często łączone są
z naturalnymi mechanizmami starzenia takimi jak:

  • Spowolnienie psychoruchowe — wolne poruszanie się, osowiałość.
  • Problemy z pamięcią i koncentracją.
  • Bóle różnego pochodzenia — często odczytuje się je jako objawy rozwijających się chorób somatycznych np. reumatyzmu, problemów z układem krążenia, nerwowym lub pokarmowym.
  • Drażliwość.
  • Skłonność do narzekania i hipochondrii.

Właściwe rozpoznanie depresji u osób starszych wynosi zaledwie 15 procent. Jednocześnie w tej grupie wiekowej jest przyczyną samobójstw aż trzykrotnie częściej niż u ludzi młodych.

Leczenie depresji – do kogo się zgłosić?

Leczenie depresji starczej jest uzależnione przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby. W początkowym stadium depresji pomocne mogą okazać się różnego rodzaju aktywności, zaangażowanie w hobby, otoczenie swojego chorego opieką i poświęcenie mu czasu, a także rozmowa z psychologiem. Jeśli depresja u seniora jest bardziej zaawansowana wówczas niezbędne będzie wdrożenie farmakoterapii.

Senior ze zdiagnozowaną depresją powinien być objęty opieką specjalisty – psychiatry. Bez względu na stopień zaawansowania choroby, senior powinien czuć wsparcie bliskich mu osób oraz tego, że jest potrzebny. Istotne jest również to, że wdrożenie farmakoterapii powinno przebiegać ze wsparciem osoby bliskiej, by ta obserwowała kwestie związane z poprawą stanu, bądź też nie i alarmowała specjalistę. Czasem leczenie wymaga zmiany, a nawet kilku zmian, do momentu uzyskania skuteczności leczenia. Czasem te oczekiwane efekty nie przychodzą od razu, na działanie leków trzeba zaczekać, nawet do czterech tygodni, wówczas wsparcie jest nieodzowne, by osoba cierpiąc się nie poddała i nade wszystko kontynuowała leczenie.

Depresja i żywienie – w tym aspekcie też należy zadziałać

Ważne, aby monitorować masę ciała – w przypadku depresji często obserwuje się brak apetytu, co w konsekwencji może prowadzić do chudnięcia. W efekcie niedożywienie jest często spotykane u osób chorujących na depresję. Niedobory żywieniowe mogą poważnie wpłynąć na funkcjonowanie organizmu m.in. zwiększając ryzyko infekcji, osłabiając mięśnie i pogarszając stan psychiczny. Dlatego ważny jest wybór zdrowej diety: bogatej w składniki odżywcze dzięki spożywaniu owoców, warzyw, pełnoziarnistych produktów oraz chudego mięsa i nabiału. Aktywność fizyczna, nawet minimalna, może poprawić apetyt i wspomóc utrzymanie prawidłowej masy ciała​.

Utrata masy ciała i niedożywienie negatywnie wpływają na stan pacjenta, dlatego mogą dodatkowo pogłębiać stan depresyjny i osłabiać organizm. Problemy, takie jak zmiana wrażliwości smakowej czy zapachu mogą sprawić, że jedzenie stanie się mniej przyjemne, co jeszcze bardziej utrudnia utrzymanie odpowiedniego poziomu odżywienia​​. Ważne jest, by nie ignorować tych sygnałów i szukać profesjonalnej pomocy medycznej. U osób, które z rożnych przyczyn nie są w stanie dostarczyć odpowiednich ilości składników odżywczych wyłącznie za pomocą tradycyjnej diety wskazane jest żywienie medyczne​.

Jeżeli Ciebie lub Twoich bliskich dotyczy utrata masy ciała lub niedożywienie w kontekście depresji, nie bagatelizuj tych problemów. Skonsultuj się z lekarzem lub dietetykiem, który pomoże opracować odpowiedni plan żywieniowy. Pamiętaj, że odpowiednie odżywianie to nie tylko kwestia fizyczna, ale również istotny element wspierający zdrowie psychiczne.

 

Opieka nad seniorem z depresją – rola Opiekuna

Opieka nad osobą starszą jest bardzo odpowiedzialnym i niezwykle ważnym zajęciem. Niejednokrotnie opiekun ma do czynienia z osobą starszą, u której została zdiagnozowana depresja starcza lub u której podejrzewa się tę chorobę. Depresja u osób starszych nie jest łatwa do zdiagnozowania ze względu na to, że dolegliwości jakie towarzyszą seniorowi często kojarzone są z innymi chorobami wieku starczego. Jako Opiekun będący na co dzień ze swoim podopiecznym możesz bardzo wcześnie zauważyć niepokojące objawy i skutecznie zapobiegać rozwijaniu się depresji poprzez stworzenie przyjaznej relacji z Seniorem, motywowanie go do różnego rodzaju aktywności, angażowanie w codzienne czynności domowe na miarę jego sił czy też poprzez zwykłą rozmowę.

W zaawanasowanym stadium choroby senior może stać się obojętny, mieć poczucie braku sensu życia, nie chcieć wykonywać czynności higienicznych, a także stracić apetyt. Rolą opiekuna będzie zachęcanie bliskiego do dbania o siebie, wsparcie przy kąpielach i ubieraniu się. Należy zadbać o higienę osobistą oraz o odpowiednią i zbilansowaną dietę bogatą w witaminy i składniki odżywcze. Opiekun powinien zachęcać seniora do jedzenia, towarzyszyć mu podczas spożywania posiłków i proponować wspólne ich przyrządzanie. Są to bardzo ważne aspekty dotyczące tego jak pomóc osobie starszej w depresji.

Z pomocą tutaj przychodzi rutyna, która jest zbawienna, ponieważ daje choremu poczucie bezpieczeństwa, stałości i powtarzalności. A to ważne, dlatego, że u podłoża depresji leży lęk, który to czyni wiele szkód zarówno w psychice jak i biologii naszych organizmów.

Reasumując, nie bójmy się stawiać czoła depresji, mamy leki i inne metody leczenia, najważniejsze to nie lekceważyć objawów, których wcześniej u siebie, czy swoich bliskich nie obserwowaliśmy, najczęściej intuicja nam dobrze podpowiada i warto jej zaufać.