Rana przewlekła, inaczej rana trudno gojąca się, to uszkodzenie skóry czy tkanek podskórnych niegojących się we właściwym tempie mimo stosowanego leczenia. W ostatnich latach podejście do leczenia ran bardzo się rozwinęło i ewoluowało. Fizjologiczne gojenie ran opiera się na wzroście tkanki macierzystej i procesie naprawczym, który prowadzi do wypełnienia ubytku tkanką łączną. Podstawowymi zasadami miejscowego leczenia ran trudno gojących są: jak najszybsze oczyszczenie rany z tkanek martwych, minimalizacja infekcji i kontrola wysięku.

opatrunek-na-rane

Spis treści:

  1. Dlaczego rana się sączy?
  2. Prawidłowe oczyszczanie rany
  3. Jakie są rodzaje opatrunków?
  4. Jak dobrać opatrunek do rany?

Dlaczego rana się sączy?

Proces zapalny i bakterie w ranie powodują tworzenie wysięku, który niszczy czynniki wzrostu, białka organizmu oraz macierz zewnątrzkomórkową. To wydzielina składająca się z surowicy, fibryny i białych krwinek. Odgrywa ona ważną rolę w procesie gojenia ran. Gęsty, lepki i przezroczysty wysięk jest charakterystyczny dla powierzchownych uszkodzeń skóry, powoduje ich szybszą regenerację. W ranach przewlekłych przyczynia się do tworzenia strupa i opóźnia proces gojenia.

Prawidłowe oczyszczanie rany

Właściwe działanie opatrunku zależy m.in. od stanu rany i czy jest zanieczyszczona. Opatrunki działają o wiele skuteczniej, jeżeli przed ich nałożeniem rana zostanie poddana  . Powtarzanie czynności oczyszczających skraca czas leczenia. Mogą one odbywać się w różny sposób – przede wszystkim do tego celu stosujemy  produkty do  , czyli lawaseptyki.

Specjaliści leczenia ran (pielęgniarki i lekarze) mają do dyspozycji wiele sposobów oczyszczania, np. za pomocą gąbek poliuretanowych i innych gotowych akcesoriów czy sterylnych narzędzi chirurgicznych. W przypadku ran zagrożonych infekcją konieczne jest użycie produktów leczniczych działających przeciwbakteryjnie oraz opatrunków specjalistycznych – warto ich dobór skonsultować ze specjalistą. W razie  należy również podjąć odpowiednie działanie.

 

Opatrunki na trudno gojące rany

Nowoczesne opatrunki specjalistyczne

Dzięki rozwojowi technologii farmakomedycznych możliwe jest stosowanie w leczeniu ran  . Są one określane jako aktywne opatrunki czy opatrunki specjalistyczne. W porównaniu z tymi tradycyjnymi przyspieszają proces gojenia, regulują środowisko rany i chronią nowo powstałe tkanki. Stosowanie opatrunków specjalistycznych skraca czas terapii oraz ogranicza występowanie powikłań.

Jakie są rodzaje opatrunków?

W miejscowym leczeniu ran stosuje się kilka grup opatrunków.

  1. Opatrunki pierwotne – nie biorą bezpośredniego udziału w gojeniu rany, mają ograniczoną zdolność wchłaniania wysięku, poza tym przyklejają się do dna rany i mogą powodować uszkodzenie młodej ziarniny (nowo powstającej tkanki). Wysięk przesiąka przez te opatrunki i prowadzi do maceracji i uszkodzenia skóry wokół rany. Przedstawicielami tej grupy są siatki adhezyjne nasączone wazeliną oraz siatki impregnowane antyseptykiem, srebrem, miodem medycznym.
  2. Opatrunki lipidokoloidowe – zawierają w sobie macierz gojącą, mogą mieć w składzie włókna poliakrylanu i aktywne jony srebra. Opatrunki te wykazują się dużą skutecznością w redukcji biofilmu (struktury złożonej zawierającej w sobie różnorodne bakterie, grzyby odporne na działanie antybiotyków), dzięki czemu mogą być stosowane rodzaju ranach w fazie zapalnej. Posiadają wysoki potencjał absorpcji wysięku. Stosuje się je jako opatrunek właściwy.
  3. Poliuretany – składają się z elastycznej i hydrofilnej pianki. Jej warstwa wewnętrzna chłonie wysięk, utrzymując wilgotne środowisko, natomiast warstwa zewnętrzna jest wodoodporna i stanowi barierę antybakteryjną. Składnikiem aktywnym jest absorpcyjny hydropolimer, który wchłania z rany nadmiar wydzieliny i rozpływne tkanki martwicze, pobudzając ziarninowanie.
  4. Hydrowłókna – zbudowane są z karboksymetylocelulozy sodowej, mogą mieć działanie antyseptyczne. W kontakcie z wydzieliną zmieniają się w przezroczysty żel, który wypełnia ranę i pochłania wydzielinę z bakteriami, doskonale nadaje się do drenażu ran głębokich. Zapobiega również maceracji skóry wokół rany.
  5. Hydrokoloidy – są dostępne w formie plastra, pudru i żelu. W kontakcie z wydzieliną        z rany koloidy zwiększają objętość i tworzą miękki żel. Posiadają również zdolność rozpuszczania skrzepów i fragmentów włóknika, dzięki czemu przywracają prawidłowe ukrwienie i odżywienie obszaru rany. Opatrunki te izolują ranę, utrzymują w niej wysoki poziom wilgotności i stałą temperaturę. Nie mają jednak właściwości antyseptycznych, dlatego wskazane jest ich łączenie z opatrunkami siatkowymi, antyseptycznymi lub impregnowanymi srebrem, jeśli stosuje się je na rany z ryzykiem infekcji.
  6. Dekstranomery, kadeksomery – występują w postaci proszku i past. W zetknięciu               z wysiękiem formują żel i mogą mieć działanie antyseptyczne. Można je stosować bezpośrednio na powierzchnię cuchnącej rany, wymagają jednak pokrycia opatrunkiem wtórnym. Dekstranomery zapobiegają maceracji (uszkodzeniu) skóry wokół rany poprzez absorpcję wydzieliny.
  7. Błony półprzepuszczalne – stosuje się je jako opatrunki ochronne. Cienka, przezroczysta folia poliuretanowa nie ma właściwości antyseptycznych, ale może być wykorzystana jako opatrunek wtórny, podtrzymujący w przypadku małego wysięku.
  8. – działanie ich polega na przyspieszeniu wszystkich faz procesu gojenia. Wykazują bardzo dobre właściwości chłonne, opatrunek rozszerza się wraz                           z pochłanianiem wysięku, nie powinien być więc zakładany zbyt ściśle. Pochłaniany płyn z rany tworzy żel, który wiąże zarówno wysięk, jak i znajdujące się w nim bakterie. Ten typ opatrunków stosuje się w leczeniu ran niezakażonych oraz średnio i silnie sączących.
  9. Wyroby hydroaktywne – to opatrunki płucząco-absorpcyjne (pochłaniające). Likwidują one przeszkody w procesie gojenia: przywracają równowagę biochemiczną w łożysku rany, umożliwiają usuniecie martwych tkanek, zapewniają wilgotne środowisko w obrębie rany, niszczą biofilm. Należy jednak pamiętać o zabezpieczeniu brzegów rany środkiem ochronnym, gdyż wyroby hydroaktywne, jeśli wystają poza obszar rany, mogą powodować macerację skóry.
  10. Superabsorbenty – to bardzo chłonne opatrunki o budowie polimerowej. Ich zadaniem jest utrzymanie prawidłowej wilgotności w ranie oraz zapobieganie maceracji i uszkodzeniu skóry spowodowanemu nadmiernym wysiękiem. Pełnią funkcje opatrunków chłonnych wtórnych, często są wykorzystywane jako dodatkowe zaopatrzenie hydrowłókien i poliuretanów w sytuacjach dużego wysięku z rany.

Jak dobrać opatrunek do rany?

Decyzję o doborze opatrunku podejmuje osoba odpowiedzialna za proces leczenia rany. Przy wyborze opatrunku należy brać pod uwagę następujące zasady:

  • opatrunek musi być dobrany zgodnie z charakterystyką miejscową rany, najważniejsza jest faza procesu gojenia i związana z nią produkcja wysięku,
  • opatrunek powinien utrzymać wilgotną powierzchnię rany i chronić jej brzegi przed maceracją,
  • należy zapoznać się ze składem, właściwościami i wskazaniami opatrunku, aby spełniał on swoją funkcję na każdym etapie gojenia,
  • w ranach z infekcją należy stosować antyseptyk zharmonizowany z opatrunkiem zawierającym substancję antybakteryjną (ich działanie nie może się wykluczać),
  • opatrunek powinien dobrze wypełniać łożysko rany,
  • należy prowadzić systematyczną ocenę efektywności zastosowanego opatrunku,
  • opatrunek stosowany bezpośrednio na ranę, ale z zastosowaniem dodatkowo wyrobów medycznych np. bandaże (powinien wchłaniać wysięk w takiej ilości, aby nie dochodziło wyciekania wysięku).

Opatrunki specjalistyczne uznawane są obecnie za standard przy leczeniu ran trudno gojących. Dlatego ważne, by dobrać odpowiedni opatrunek do rodzaju rany, a także, by dbać o ranę kompleksowo – od zewnątrz, czyli przez właściwą pielęgnację oraz higienę rany, a także od środka – dbając o prawidłowe żywienie pacjenta.

Trudno gojące rany – rola diety w procesie gojenia ran