Większość osób cierpiących na chorobę Alzheimera pozostaje w okresie choroby w swoich domach i tam spędza najwięcej czasu. Stąd też niezwykle istotne jest dostosowanie mieszkania do specyficznych potrzeb chorego i jego pogarszającej się sprawności fizycznej. Powinno ono spełniać trzy podstawowe wymogi:
• być bezpieczne, czyli urządzone w taki sposób, aby zminimalizować ryzyko wyrządzenia sobie krzywdy przez osobę chorą,
• stanowić dla chorego przyjazną, dobrze mu znaną przestrzeń, w której będzie czuł się komfortowo,
• być urządzone w sposób funkcjonalny, a więc ułatwiający wykonywanie czynności życia codziennego zarówno podopiecznemu, jak i jego opiekunowi.

Dostosowanie domu do osoby chorej na Alzheimera wymaga zadbania o jej bezpieczeństwo.

Spis treści:

  1. Bezpieczne mieszkanie — kilka zasad ogólnych
  2. Usunięcie potencjalnych przeszkód
  3. Odpowiednie zabezpieczenie schodów
  4. Pamiętajmy o gniazdkach elektrycznych i ostrych przedmiotach
  5. Przyblokowanie drzwi i okien
  6. Pokój chorego na Alzheimera
  7. Kuchnia - zagrożenie dla bezpieczeństwa chorego
  8. Bezpieczna łazienka
  9. Przydatne rozwiązania

Bezpieczne mieszkanie — kilka zasad ogólnych

Dostosowanie mieszkania do potrzeb osoby dotkniętej chorobą Alzheimera nie wymaga zazwyczaj przeprowadzenia generalnego przemeblowania czy remontu, lecz dobrze przemyślanych zmian zapewniających choremu komfort i bezpieczeństwo. By zmiany nie spotęgowały u chorego poczucia dezorientacji, należy przeprowadzać je stopniowo. Na początku trzeba przyjrzeć się „krytycznym okiem” każdemu pomieszczeniu i zidentyfikować potencjalne zagrożenia.

Usunięcie potencjalnych przeszkód

Szczególną uwagę należy zwrócić na ciągi komunikacyjne, po których będzie poruszał się chory. Trzeba usunąć wszelkie przeszkody zwiększające ryzyko potknięcia i uderzenia, np: stołki, stojaki, krzesła, kwietniki itp., zlikwidować progi oraz chodniki i dywaniki, na których można się poślizgnąć. Wykładziny i dywany należy przykleić do podłoża za pomocą specjalnych taśm tak, by uniemożliwić ich przesuwanie się oraz zaginanie brzegów, o które chory mógłby się potknąć. Pamiętajmy, że podłoga nie powinna być śliska, tam gdzie to możliwe warto zastosować maty antypoślizgowe.

Odpowiednie zabezpieczenie schodów

Jeśli w domu chorego znajdują się schody, należy zamontować na nich taśmę antypoślizgową oraz bramkę uniemożliwiającą mu samodzielne wchodzenie na stopnie. W mieszkaniu dwupoziomowym najlepiej tak zorganizować przestrzeń, aby pomieszczenia, w których przebywa chory (sypialnia, pokój dzienny, łazienka i kuchnia) znajdowały się na jednym poziomie.

Pamiętajmy o gniazdkach elektrycznych i ostrych przedmiotach

W miarę postępu choroby, osoby borykające się z nią zapominają o podstawowych zasadach bezpieczeństwa w kontakcie z prądem, gazem, przedmiotami gorącymi i ostrymi, dlatego należy odpowiednio je zabezpieczyć. Gniazdka elektryczne osłonić specjalnymi zatyczkami, schować różnego rodzaju przewody i kable (najlepiej osłonić je listwami). Poza zasięgiem chorego powinny znaleźć się przedmioty ostre (noże, nożyczki, żyletki), zapałki i zapalniczki, środki czystości, leki, a nawet kosmetyki, które chory mógłby pomylić z jedzeniem.

Przyblokowanie drzwi i okien

Osoba z chorobą Alzheimera nie powinna mieć możliwości samodzielnego otwierania okien na oścież, wychodzenia na balkon czy nawet opuszczania domu bez kontroli opiekuna, dlatego okna i drzwi powinny zostać wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia: blokady i alarmy, uruchamiające się przy próbie wyjścia z mieszkania. Jednocześnie nie możemy też dopuścić do sytuacji, w której nasz podopieczny sam zamknie się w mieszkaniu lub w jednym z pokoi w domu, dlatego należy zdemontować z drzwi wszelkie wewnętrzne zasuwy, łańcuszki czy blokady służące zamknięciu pomieszczeń.

Pokój chorego na Alzheimera

Bardzo ważne jest, aby podopieczny miał swój pokój, w którym znajdzie się miejsce na jego osobiste rzeczy codziennego użytku, pamiątki, rodzinne albumy, ulubione książki i bibeloty, a więc przedmioty dobrze mu znane, pozwalające zachować poczucie prywatności i komfortu. Pokój nie może być zagracony, meble powinny zostać ustawione w taki sposób, aby umożliwić swobodne poruszanie się. Najlepiej, aby były to meble o zaokrąglonych kształtach, a jeśli jest to niemożliwe — można zabezpieczyć narożniki specjalnymi osłonkami (dostępne w sklepach z akcesoriami dla dzieci).

Bardzo ważnym elementem wyposażenia pokoju osoby chorej jest łóżko, które powinno być zarówno wygodne, jak i bezpieczne. Warto rozważyć zakup łóżka rehabilitacyjnego, zaopatrzonego w zabezpieczenia przed wypadnięciem chorego podczas snu, regulację wysokości leża i wysokości oparcia oraz wysięgnik. Dobrym rozwiązaniem — zwłaszcza w zaawansowanym stadium choroby — będzie też specjalny materac antyodleżynowy oraz nakładka higieniczna chroniąca materac przed zabrudzeniem i zamoczeniem. Przy łóżku powinniśmy zamontować oświetlenie nocne z łatwo dostępnym włącznikiem światła. W pokoju chorego powinien znajdować się zawsze duży zegar z wyraźnymi cyframi i kalendarz ścienny. Chory powinien też mieć stały dostęp do albumów rodzinnych z opisanymi zdjęciami, w zasięgu jego wzroku warto umieścić fotografie najbliższych członków rodziny z ich imionami.

Również w tzw. pokoju dziennym, w którym rodzina spędza wspólnie czas warto wydzielić wygodną i przystosowaną dla chorego przestrzeń. Może być to fotel z małym stolikiem czy niewielka sofa. Takie rozwiązanie pozwoli uczestniczyć choremu w życiu rodziny, uniknąć poczucia samotności i izolacji.

Kuchnia - zagrożenie dla bezpieczeństwa chorego

Kuchnia jest pomieszczeniem stwarzającym największe zagrożenie dla bezpieczeństwa osoby z chorobą Alzheimera, ze względu na znajdujące się tam urządzenia elektryczne i gazowe oraz akcesoria (noże, widelce, szklane naczynia i inne przybory kuchenne), dlatego też dostosowując mieszkanie do potrzeb podopiecznego powinniśmy poświęcić jej szczególną uwagę. Należy przede wszystkim zabezpieczyć kuchenkę do gotowania, tak aby zminimalizować ryzyko wywołania pożaru lub poparzenia się przez chorego. Jeśli chory zostaje przez jakiś czas w domu bez opieki i czasami sam gotuje, najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest płyta indukcyjna. Jeśli na wyposażeniu kuchni jest kuchenka gazowa powinna być ona koniecznie wyposażona w zabezpieczenie przeciw ulatnianiu się gazu. Gdy chory zostaje w domu sam — należy odciąć i zabezpieczyć dopływ gazu; w przypadku zwykłej kuchenki elektrycznej — odciąć dopływ prądu do urządzenia. Powinniśmy używać tylko czajnika elektrycznego z funkcją samodzielnego wyłączania po zagotowaniu wody.

Należy odpowiednio zabezpieczyć szafki i szuflady kuchenne, np. zamontować na nich blokady lub zamki na klucze. Poza zasięgiem chorego powinny znaleźć się ostre noże, widelce i inne akcesoria kuchenne stwarzające ryzyko urazu. Niebezpieczne mogą okazać się nawet szklane elementy zastawy stołowej, dlatego w miarę postępu choroby konieczne może okazać się zastąpienie ich naczyniami z nietłukącego się tworzywa sztucznego. Chory nie powinien mieć również dostępu do chemii kuchennej oraz produktów spożywczych, które mogłyby mu zaszkodzić po spożyciu.

Bezpieczna łazienka

Łazienki w polskich mieszkaniach to zazwyczaj dość ciasne i mało funkcjonalne pomieszczenia, dlatego ich odpowiednie przystosowanie do potrzeb osób z obniżoną sprawnością fizyczną może wydawać się trudnym wyzwaniem. Warto jednak pamiętać, że proste triki i odpowiednie wyposażenie mogą okazać się wystarczającym rozwiązaniem, ułatwiającym opiekę nad chorym. Funkcjonalna łazienka nie powinna być przede wszystkim zbyt zagracona — należy usunąć z niej zbędne sprzęty i urządzenia (np. przenieść pralkę do kuchni), tak aby umożliwić podopiecznemu i opiekunowi swobodne poruszanie się i sprawne wykonywanie zabiegów higienicznych.

Przy osobie z niepełnosprawnością lepszym rozwiązaniem zawsze będzie prysznic i to taki bez brodzika i progu. Jeśli dysponujemy wyłącznie wanną, należy wyposażyć ją w uchwyty i maty antypoślizgowe (warto je umieścić także pod prysznicem i na podłodze) oraz w specjalne siedzisko do wanny. Przy toalecie dobrze jest zamontować uchwyt ułatwiający choremu podnoszenie się; można też zakupić specjalną nakładkę podwyższającą na sedes, pomocną choremu przy korzystaniu z wc.

W łazience nie powinny znajdować się żadne urządzenia elektryczne, takie jak suszarki do włosów, lokówki czy maszynki do golenia, które stwarzałyby ryzyko porażenia prądem przy kontakcie z wodą. Jeśli nie uda się usunąć pralki z pomieszczenia łazienki powinna być ona tak zabezpieczona, aby chory nie mógł jej samodzielnie podłączyć do prądu i uruchomić. Bezwzględnie należy usunąć z łazienki lub odpowiednio zabezpieczyć, wszelkiego rodzaju produkty chemiczne i leki. Poza zasięgiem chorego powinny znaleźć się nawet podstawowe kosmetyki, takie jak mydło czy pasta do zębów (może próbować je połknąć).

Przydatne rozwiązania

Na koniec kilka dodatkowych porad i trików, które warto zastosować w mieszkaniu osoby chorej na Alzheimera:

  1. Aby ułatwić choremu orientację w przestrzeni można nakleić na drzwi pomieszczeń karteczki z ich nazwami. W ten sam sposób można opisać zawartość szafek i szuflad.

  2. Często zdarza się, że osoby z chorobą Alzheimera obawiają się własnego odbicia w lustrze (biorą je za obcą osobę), dlatego konieczne może okazać się usunięcie lub przynajmniej zasłonięcie luster w mieszkaniu.

  3. Jeśli chory zostaje na jakiś czas w domu sam, należy pozostawić mu w widocznym miejscu telefon, przy którym powinna znaleźć się duża kartka z ważnymi numerami kontaktowymi (do członków rodziny, na pogotowie, straż pożarną itp.).

  4. Poza zasięgiem chorego powinny znaleźć się klucze do mieszkania i samochodu, a także pieniądze, dokumenty i przedmioty cenne (może je schować, zniszczyć, oddać niewłaściwej osobie).

  5. W sklepach z artykułami dla dzieci znajdziemy wiele przydatnych akcesoriów, pozwalających dostosować mieszkanie np.: zaślepki do gniazdek elektrycznych, blokady do szuflad, nakładki na narożniki mebli.

  6. Przydatnym gadżetem może okazać się nawet elektroniczna niania, która umożliwi opiekunowi monitorowanie podopiecznego, gdy ten znajduje się w innym pomieszczeniu.

  7. Dla zwiększenia bezpieczeństwa warto rozważyć zamontowanie w mieszkaniu czujników dymu i gazu. Urządzenia tego typu nie są bardzo kosztowne, a w momencie pojawienia się zagrożenia potrafią w porę zaalarmować opiekuna lub sąsiadów, a tym samym zapobiec tragedii.