Doświadczenie udaru mózgu, a właściwie wynikających z niego konsekwencji (np. zaburzeń językowych, dysfunkcji ruchowych czy zaburzeń połykania), w większości przypadków może wymuszać potrzebę zmian w sposobie funkcjonowania. Prowadzenie dotychczasowego stylu życia może okazać się utrudnione. Najczęściej zmiany dotyczą m.in. sfer, takich jak: życie zawodowe, kontakty towarzyskie, podróżowanie, odżywianie się oraz aktywność fizyczna. Z poniższego artykułu dowiesz się, na jakie zmiany powinna przygotować się osoba po udarze mózgu.

Spis treści:

  1. Żywienie po udarze mózgu
  2. Jakich produktów nie należy spożywać po udarze mózgu?
  3. Komunikacja z innymi osobami
  4. Podróżowanie po udarze mózgu

Żywienie po udarze mózgu

U pacjenta po udarze mózgu często występują zaburzenia przyjmowania, wchłaniania czy metabolizowania pokarmów. Powoduje to, że nawet 62% z nich jest niedożywionych, co może powodować zwiększenie ryzyka rozwoju powikłań poudarowych, wpływa na czas pobytu w szpitalu oraz skuteczność rehabilitacji. Z tego powodu chory po udarze mózgu może wymagać zmiany sposobu odżywiania.

Istotne jest zwrócenie uwagi, aby podopieczny otrzymywał wszystkie niezbędne składniki odżywcze oraz energię w ilościach odpowiadających jego zapotrzebowaniu, które uległo zmianie na skutek zdarzenia. Należy uwzględnić to, że osoba po udarze mózgu potrzebuje nawet dwukrotnie więcej białka (1,1-2,0 g/kg masy ciała/dobę) oraz energii (30-35 kcal/kg masy ciała/dobę w fazie ostrej udaru mózgu, czyli do 7 dni od wystąpienia objawów oraz 25-30 kcal/kg masy ciała/dobę w fazie przewlekłej udaru mózgu) niż człowiek zdrowy. Istotne jest również zapewnienie jej odpowiedniej ilości błonnika w diecie (nawet do 45 g/dobę, jeżeli występują zaparcia), a także dbanie o właściwe nawodnienie (30-40 ml/kg masy ciała/dobę dla osoby dorosłej).

Konsystencja posiłków po udarze mózgu powinna być dostosowana do możliwości połykania pacjenta. Dysfagia (zaburzenia połykania) występuje u 65-78% pacjentów w ostrej fazie udaru i często utrzymuje się także w fazie przewlekłej. Jeśli u chorego zaobserwujemy objawy zaburzeń połykania  takie jak kaszel lub zmieniony głos (na wilgotny, bulgoczący) po posiłku, odchrząkiwanie po jedzeniu, „chomikowanie” pokarmów w jamie ustnej – należy niezwłocznie poinformować o tym lekarza prowadzącego, który przeprowadzi pogłębioną diagnostykę dysfagii, ustali stopień zaburzeń połykania i określi jaka konsystencja posiłków i napojów będzie odpowiednia dla konkretnego pacjenta.

Dlatego zawsze należy zwrócić uwagę, czy posiłek lub napój przeznaczony dla pacjenta po udarze mózgu ma odpowiednią konsystencję. Im większe zaburzenia połykania występują, tym bardziej zagęszczony powinien być pokarm. W uzyskaniu optymalnej konsystencji pomogą specjalistyczne preparaty np. Nutilis Clear. Służy on do zagęszczania potraw, przy czym nie wpływa na ich walory smakowe czy zapachowe. Dzięki temu chory nie musi rezygnować z dań, które lubi tylko dlatego, że mają nieodpowiednią konsystencję. Pomaga to zachęcić podopiecznego do jedzenia, co jest bardzo ważne ze względu na występujący u wielu osób po udarze mózgu brak apetytu.

Dieta pacjenta po udarze mózgu powinna:

  • bazować na zasadach prawidłowego żywienia,
  • dostarczać wszystkie niezbędne składniki odżywcze,
  • uwzględniać zwiększone zapotrzebowanie na energię i białko,
  • mieć odpowiednią konsystencję,
  • wykluczać produkty ciężkostrawne, zawierające dużo soli i nasyconych kwasów tłuszczowych,
  • składać się z posiłków atrakcyjnych wizualnie i zachęcających do spożycia (części pacjentów doskwiera brak apetytu lub jadłowstręt),
  • być odpowiednia dla osób starszych – potrawy łatwe do pogryzienia i żucia (większość pacjentów po udarze to osoby w wieku powyżej 65 lat).

Jakich produktów nie należy spożywać po udarze mózgu?

Chorzy po udarze mózgu są narażeni na jego ponowne wystąpienie. W ramach profilaktyki powinni m.in. zmodyfikować swoją dietę rezygnując z produktów, które mogą podwyższać ciśnienie krwi oraz poziom cholesterolu czy triglicerydów we krwi. W jadłospisach należy unikać produktów ciężkostrawnych czy tłustych, a szczególnie tych bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe np. mięsa i przetworów mięsnych, podrobów lub masła. Warto ograniczyć także spożycie soli poprzez rezygnację z konserw, serów i wędlin, produktów wędzonych, słonych przekąsek, gotowych dań garmażeryjnych czy dań typu fast food oraz ograniczyć do minimum dosalanie potraw.

Komunikacja z innymi osobami

Na skutek udaru może dojść do uszkodzenia ośrodków w mózgu odpowiedzialnych za funkcje językowe. Pacjent może wówczas mieć  , co znacząco wpływa na jego jakość życia, szczególnie w pierwszych dniach/tygodniach po udarze. Dzięki skutecznej rehabilitacji poudarowej chory ma szansę odzyskać utracone funkcje językowe częściowo lub całkowicie. Jeżeli jednak nie uda się odzyskać pełnej sprawności, pacjent będzie musiał nauczyć się nowych metod komunikacji z bliskimi i innymi osobami.

Podróżowanie po udarze mózgu

Aktywni kierowcy, którzy przeszli udar mózgu, z pewnością będą dążyli do tego, aby po zdarzeniu wrócić do prowadzenia samochodu. To, czy będzie to możliwe jest kwestią indywidualną i zależy od stanu zdrowia pacjenta oraz jego sprawności. Konieczna jest konsultacja z neurologiem, który oceni, czy nie ma przeciwwskazań zdrowotnych do prowadzenia pojazdów mechanicznych. W powrocie do sprawności pomoże specjalistyczna rehabilitacja poudarowa, a także pomoc wykwalifikowanego instruktora nauki jazdy specjalizującego się w pracy z osobami z niepełnosprawnościami. W niektórych przypadkach potrzebne będzie także przystosowanie pojazdu do możliwości kierowcy.

Wśród obaw wielu osób, które przeszły udar pojawiają się także te dotyczące latania samolotem. Wszystko zależy od stanu ogólnego i neurologicznego pacjenta. Lot samolotem po udarze mózgu, szczególnie trwający wiele godzin, może generować pewne ryzyko zdrowotne. Długotrwałe siedzenie w niezmienionej pozycji, wahania ciśnienia atmosferycznego oraz wilgotności powietrza zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia incydentu zakrzepowo-zatorowego mogące przyczynić się do ponownego udaru mózgu. Dlatego przed planowaną podróżą należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym. Oceni on stan zdrowia pacjenta i pomoże podjąć decyzję o bezpieczeństwie podróżowania samolotem. W razie potrzeby może także zalecić środki zabezpieczające na czas lotu np. farmakoterapię przeciwzakrzepową.

Bezruch przyczynia się do rozwoju zakrzepicy żył głębokich – stanu niebezpiecznego zarówno dla pacjentów po udarze mózgu, jak i osób zdrowych. Dlatego należy unikać długotrwałego siedzenia w jednej pozycji również w innych okolicznościach np. podczas podróży środkami transportu takimi jak pociąg lub autobusem, albo podczas seansu kinowego.