Fizjoprofilaktyka to wszelkie działania z wykorzystaniem metod, form i środków fizjoterapeutycznych, które mają na celu zapobiegać, spowalniać lub cofać skutki nieprawidłowego stylu życia i/lub procesów chorobowych.

Spis treści:

  1. Czym jest fizjoprofilaktyka?
  2. Fizjoprofilaktyka incydentu naczyniowego w mózgu

Czym jest fizjoprofilaktyka?

Fizjoprofilaktyka udarów mózgu oparta jest o EDUKACJĘ zdrowotną, zwiększanie świadomości o czynnikach ryzyka, wskazuje na błędy w dotychczasowym stylu życia, modyfikuje czynniki ryzyka, promuje i zwiększa poziom aktywności fizycznej, a w przypadku pacjentów, u których incydent w naczyniu mózgowym wystąpił – wspomaga proces leczenia.

Leczenie procesów chorobowych i ich skutków jest tak samo ważne, jak zapobieganie im.

WAŻNE

  1. Ćwiczenia fizyczne są najważniejsze w procesie fizjoprofilaktycznym.
  2. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że ponad ¼ dorosłych ma niewystarczający poziom aktywności fizycznej.
  3. SYSTEMATYCZNE ĆWICZENIA normalizują ciśnienie tętnicze krwi i masę ciała, a także działają ochronnie – zmniejszają ryzyko ponownego udaru mózgu

Zanim rozpoczniesz systematyczne ćwiczenia/treningi:

  • niezwłocznie skontaktuj się ze specjalistą – lekarzem a następnie fizjoterapeutą w celu ustalenia wskazań i przeciwwskazań, a także samokontroli w trakcie zaplanowanego wysiłku fizycznego,
  • rozpoczynaj ćwiczenia etapowo – zacznij od kilku minut, stopniowo zwiększając ich intensywność i wydłużając czas ich trwania,
  • uwzględnij spacery w codziennych czynnościach dnia codziennego – zmniejszasz wówczas ryzyko ciężkiej niepełnosprawności,
  • jeżeli poruszasz się na wózku inwalidzkim czy z wykorzystaniem pomocy ortopedycznych (lasek, trójnogów, balkonika, kul, ortez) nie rezygnuj z aktywności fizycznej, a jedynie ją modyfikuj i dopasuj do swoich możliwości- fizjoterapeuta Ci w tym pomoże,

jeżeli masz wszczepione urządzenie terapeutyczne tj. kardiowerter – ICD czy układ resynchronizujący z opcją defibrylacji CRT-D, tętno treningowe powinno być o 20u/min niższe od wyznaczonego progu interwencji defibrylatora – zapytaj o to lekarza lub fizjoterapeutę.

 

Fizjoprofilaktyka incydentu naczyniowego w mózgu

 

Fizjoprofilaktyka WCZESNA dotyczy osób zdrowych.

DZIAŁANIE

  • aktywność fizyczna wysoka: 150-300 minut/tygodniowo,
  • aktywność fizyczna umiarkowana-wysoka: 75-150 minut/ tygodniowo,
  • 3 x w tygodniu

Zaleca się ćwiczenia aerobowe (tlenowe) i ćwiczenia aktywujące grupy mięśniowe wpływające na poprawę stabilności, a zatem zmniejszenie ryzyka upadków, szczególnie u osób po 60 roku życia.

 

Fizjoprofilaktyka PIERWOTNA dotyczy osób w grupie ryzyka

Czynniki ryzyka udaru mózgu:

  • nadciśnienie tętnicze,
  • palenie tytoniu,
  • nadużywanie alkoholu,
  • podniesiony poziom cholesterolu,
  • niewłaściwa dieta,
  • stan nawodnienia,
  • pasywność ruchowa

Co robić?

  • Modyfikacja stylu życia
  • Edukacja w zakresie kontrolowanego ruch

ZALECA SIĘ: trening dynamiczny, aerobowy, uzupełniony o trening oporowy i ćwiczenia zwiększające elastyczność mięśni (ćwiczenia rozciągające).

UNIKAJ

  • długotrwałej pozycji siedzącej;
  • ćwiczeń o charakterze statycznym;
  • gwałtownych zmian pozycji, wywołujących hipotonię ortostatyczną;
  • ćwiczeń bez kontroli faz oddechu.

 

Fizjoprofilaktyka WTÓRNA I TRZECIORZĘDOWA dotyczy pacjentów po udarze*:

Czynniki ryzyka: bezwzględna modyfikacja czynników ryzyka – włączone leczenie

ZALECA SIĘ: w zależności od stanu funkcjonalnego oraz okresu wiotkości, spastyczności, względnego wyzdrowienia:

  • 150 min/tydzień aktywności umiarkowanej z aktywacją dużych grup mięśniowych,
  • praca aktywacyjna i stabilizacyjna tułowia i kończyn,
  • fizjoprofilaktyka podwinięć, odleżyn, przykurczy, upadków,
  • układanie (pozycjonowanie)

 

*Rycina. Cele i zadania fizjoprofilaktyki w procesie leczenia i usprawniania pacjenta z udarem mózgu zgodne z zaleceniami WHO – World Health Organization, AHA – American Heart Association, ASA – American Stroke Association. *Przemijający atak niedokrwienny (TIA, transient ischemic attack) [opracowanie własne]

 

O Autorze:

dr hab. nauk o zdrowiu Anna Brzęk, prof. SUM – fizjoterapeutka
Kierownik Katedry i Zakładu Fizjoterapii, Dziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu w Katowicach, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Autorka licznych publikacji naukowych o zasięgu międzynarodowym i krajowym z zakresu fizjoterapii, ergonomii, aktywności fizycznej oraz prewencji chorób cywilizacyjnych i fizjoprofilaktyki. Współpracuje z naukowcami z Uniwersytetów w Niemczech, USA, Hiszpanii oraz Libanu. Autorka i współautorka projektów profilaktyczno-zdrowotnych o charakterze społecznym, popularyzujących naukę. Ekspert naukowy przy opracowywaniu Regionalnych Programów Zdrowotnych woj. Śląskiego. Prelegent oraz członek Komitetów Naukowych Konferencji Krajowych i Międzynarodowych. Współtworzyła opracowanie dotyczące aktywności ruchowej dla pacjentów z niewydolnością serca w czasie pandemii Covid-19. Rzecznik Nauki w Terenie oraz członek European Society of Cardiology, Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego oraz członek Zarządu Polskiego Towarzystwa Otyłości Dziecięcej.