Niniejsza część Poradnika zawiera ilustracje z przykładowymi zaleceniami dla opiekunów osób po udarze mózgu mających pomóc w transferach i przemieszczaniu pacjentów. Wdrożenie właściwych technik podnoszenia i zmiany pozycji może w znacznym stopniu przyczynić się do poprawy stanu funkcjonalnego chorego.
Prawidłowo wykonane transfery są też ważne dla opiekuna – chronią przed kontuzjami i przeciążeniem, np. kręgosłupa czy stawów. W Poradniku zostały umieszczone metody przemieszczania pacjenta ręcznie przez jednego opiekuna, wykorzystujące siłę własnych mięśni i jeśli to możliwe pozostałą zdolność ruchu pacjenta.

Spis treści:

  1. Przygotowanie
  2. Transfery pacjenta
  3. Przejście do siadu

Przygotowanie

Przed przystąpieniem do jakiejkolwiek czynności związanej z przemieszczeniem:

  • dopasuj wysokość łóżka do własnego wzrostu (łóżko powinno znajdować się na wysokości Twoich bioder)
  • stań jak najbliżej chorego, w rozkroku, jedną nogę ustaw lekko do przodu
  • poinformuj chorego co będziesz robił, żeby czuł się podczas przemieszczania komfortowo – strach może spowodować wzrost napięcia mięśniowego
  • spróbuj zachęcić chorego do współpracy
  • ruchy wykonuj powoli
  • zawsze podnoś do siebie

Transfery pacjenta

Ręka oraz noga dotknięte udarem zostały oznaczone poprzez odblaskowe opaski.

Ruchy w łóżku:

Chory leży na plecach, zdrową nogę ustawia w zgięciu, stopa oparta na łóżku, ryc. 1

  • pomóż choremu wykonać zgięcie w kolanie słabszą nogą, tak aby stopa była oparta o łóżko,
  • w razie konieczności asekuruj- dociśnij swoją dłonią kolano w kierunku stopy, ryc. 2
  • pozycja ta ułatwi choremu podnoszenie pośladków, np. przy zmianie pampersa

Przejście do siadu

składa się z 2 sekwencji ruchu:

Przewrót na bok

Chory leży na środku łóżka:

  • wykonaj zgięcie kolan, ryc. 3
  • następnie skrzyżuj ręce chorego na klatce piersiowej:
    • słabszą rękę jako pierwszą ułóż bliżej ciała chorego, ryc. 4
    • następnie ustaw na niej zdrową rękę w celu przytrzymania chorej ręki, ryc. 5
  • chwyć za kolana i ramię wykonaj obrót, ryc. 6

Przejście do siadu

Chory leży na boku, wyprostuj rękę leżącą na materacu, ryc. 7:

  • zgięte nogi opuść za krawędź łóżka, ryc. 8
  • rękę bliższą połóż na miednicy chorego, ryc. 9
  • wsuń dłoń pod ramię chorego, ryc. 10
  • miednicę spychaj w kierunku łóżka, a następnie delikatnie podnoś górną część tułowia chorego, ryc. 10
  • ustabilizuj pozycję chorego, ryc. 11
  • popraw pozycję siedzącą chorego, ryc. 12

Nie wolno chwytać ani pociągać za rękę chorą, ponieważ można spowodować uraz stawu ramiennego! ryc. 13

blank

ryc. 13

Transfer z łóżka na wózek

Podczas transferu chorego używaj mięśni nóg i bioder zamiast mięśni górnej połowy ciała, najpierw zginając, a następnie powoli prostując kolana:

  • ustaw wózek blisko łóżka – pod kątem prostym względem łóżka
  • zablokuj kółka wózka, usuń przeszkody: oparcia łokci, podnóżki, podstawki pod stopy

Chory w pozycji siedzącej:

  • przesuń chorego na krawędź łóżka, tak aby stopy były całkowicie oparte na podłożu, równocześnie poproś pacjenta o pochylenie się do przodu i naciskanie na stopy w trakcie przenoszenia, ryc. 14
  • obejmij swoimi kolanami kolana pacjenta i je zablokuj; następnie obejmij chorego pod pachami całymi dłońmi, ryc. 15
  • tworząc przeciwwagę dla masy ciała chorego, własnym ciałem podnieś chorego do góry, jednocześnie wykonaj obrót w celu przeniesienia chorego na wózek, ryc. 16-18
  • popraw pozycję chorego

Wstawanie z krzesła

Chory siedzi na krześle:

  • stań od strony chorej, od przodu, stopę swoją ustaw od wewnętrznej strony stopy chorej, ryc. 19
  • swoim kolanem zablokuj kolano chorego, ryc. 24
  • obejmij chorego pod pachami i wysuń do przodu, aż środek ciężkości zostanie przeniesiony na stopy tworząc przeciwwagę dla masy ciała chorego własnym ciałem i podnieś chorego do góry, ryc. 21 – ryc. 22
  • ustabilizuj postawę chorego, ryc. 23

Ubieranie chorego

Ubieranie chorego jest wykonywane kilka razy dziennie i powinno odbywać się w bezpiecznej pozycji, którą chory utrzymuje.

Zakładanie garderoby zaczyna się od nałożenia:

  • nogawki spodni najpierw na chorą nogę, kolejno na zdrową kończynę, ryc. 25-28
  • koszulki na chorą rękę- głowę- i kolejno na zdrową kończynę, ryc. 29-35

Zdjęcie garderoby należy rozpocząć od zdrowej strony.

 

O Autorach:

dr n med. Justyna Szefler-Derela – fizjoterapeutka
adiunkt badawczo – dydaktyczny w Zakładzie Fizjoterapii Katedry Fizjoterapii, Wydziału Nauk o Zdrowiu w Katowicach, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Od 2007 roku zajmuje się szeroko pojętą rehabilitacją zaburzeń neurologicznych: chorobą Parkinsona i inne zaburzenia parkinsonowskie, udar mózgu, stwardnienie rozsiane, choroby nerwów obwodowych. Autor wystąpień i publikacji naukowych z zakresu neurorehabilitacji.

dr n. med. Dagmara Wasiuk-Zowada – fizjoterapeutka
adiunkt badawczo-dydaktyczny w Zakładzie Fizjoterapii Wydziału Nauk o Zdrowiu w Katowicach, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Od 9 lat pracuje w zawodzie fizjoterapeuty, głównie z pacjentami ortopedycznymi i neurologicznymi. Ukończyła liczne kursy i szkolenia z zakresu fizjoterapii, w tym również kurs PNF podstawowy, zaawansowany oraz kliniczny w neurologii. Autorka publikacji naukowych z zakresu fizjoterapii.

mgr Krzysztof Parysek – fizjoterapeuta
Fizjoterapeuta od ponad 10 lat wspomagający pacjentów z uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego na oddziałach udarowym, neurologii, neurochirurgii oraz intensywnej terapii Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego im prof. K. Gibińskiego w Katowicach. Właściciel Fizjoterapia Parysek prowadzący praktykę fizjoterapeutyczną w domu pacjenta. Oprócz metod neurofizjologicznych, jego zainteresowania dotyczą wprowadzania nowoczesnych technologii rehabilitacyjnych – w tym robotyki.