Pozycjonowanie pacjenta po udarze – jak układać osobę po udarze mózgu w leżeniu oraz siedzeniu
Prawidłowe układanie chorego w łóżku po udarze mózgu jest bardzo istotną częścią procesu usprawniania – każdy organizm potrzebuje ruchu! Kwestia ta jest szczególnie ważna dla osób, które nie potrafią tej czynności wykonać samodzielnie.
Spis treści:
Pozycje ułożeniowe
Przykłady pozycji ułożeniowych:
- Normalizują napięcie (pobudzenie) mięśniowe
- Zapobiegają powstawaniu odleżyn
- Zapewniają pacjentowi odpowiednie bodźce
- Dają poczucie bezpieczeństw
Zaleca się, by zmieniać ułożenie chorego co 2-3 godziny, również w nocy.
Pamiętaj – podczas zmian pozycji oraz pielęgnacji chorego nie ciągnij za chorą rękę. Może to doprowadzić do uszkodzenia elementów barku.
Aby prawidłowo ułożyć chorego możesz wykorzystać:
- Poduszki różnych rozmiarów
- Zwinięty koc/ kołdrę
- Ręcznik
- Prześcieradło
Są to rzeczy, które łatwo utrzymać w czystości oraz są przyjazne dla skóry pacjenta. Wraz ze zdrowieniem chorego ilość elementów potrzebnych do ułożenia będzie się zmniejszać.
Na etapie, kiedy sprawność chorego jest mocno ograniczona (chory wymaga znacznej pomocy) warto wypożyczyć bądź zakupić profesjonalne łóżko rehabilitacyjne, ponieważ:
- Można regulować jego wysokość
- Posiada regulację zagłówka
- Posiada barierki ochronne, które zabezpieczają chorego przed upadkiem
- Istnieje możliwość położenia dodatkowo materaca przeciwodleżynoweg
Pamiętaj – łóżko chorego powinno znajdować się na wysokości Twoich bioder podczas czynności, które wykonujesz przy chorym. To zabezpieczy Twój kręgosłup przed przeciążeniem.
WSKAZÓWKA
Aby zapewnić odpowiednią ilość bodźców dla chorej ręki i nogi, należy prawidłowo zorganizować przestrzeń wokół chorego.
- Ustaw łóżko chorego tak, by strona chora skierowana była w kierunku drzwi/ wejścia do pokoju.
- Przy stronie chorej ustaw również stolik/półkę z podręcznymi przedmiotami (chusteczki, butelka z wodą, telefon).
Ułożenia pacjenta
Ręka oraz noga dotknięte udarem zostały oznaczone poprzez odblaskowe opaski.
Nieprawidłowe ułożenie chorego na plecach:
- Ręka chorego obrócona do wewnątrz, dłoń podwinięta
- Noga w biodrze zgięta oraz obrócona na zewnątrz
- Kolano w dużym zgięciu
Warianty prawidłowego ułożenia pacjenta na plecach:
- Chory powinien leżeć na płaskim łóżku podczas odpoczynku – bez uniesienia zagłówka, chyba że występują problemy z oddychaniem – wtedy zagłówek powinien być ustawiony nieco wyżej
- Pod głową niewielka poduszka
- Ręka chora wyprostowana
- Dłoń umieszczona na wałku – istotne: przeciwstawne ułożenie kciuka
- Noga chora prosta w biodrze oraz w kolanie
- Nieznaczny wałek umieszczony pod ścięgnem Achillesa w celu prawidłowego ustawienia stopy
- Zwróć uwagę, że podparcie chorej ręki zaczyna się już pod barkiem
- Wyższe ułożenie dłoni jest elementem profilaktyki przeciwobrzękowe
- Miednica po stronie chorej nieznacznie uniesiona
- Udo nogi chorej podparte z boku, by nie doszło do obrócenia nogi na zewnątrz
Ułożenie pacjenta na stronie chorej:
- Głowa ułożona na niewielkiej poduszce
- Plecy chorego podparte z tyłu
- Chory bark wysunięty nieznacznie ku przodowi – wysunięty spod tułowia
- Ręka może być zgięta w łokciu
- Do dłoni zaleca się włożyć ciasno zrolowany mały ręcznik
- Noga zdrowa zgięta w stawie biodrowym i kolanowym, umieszczona na złożonej kołdrze
- Noga chora wyprostowana
Ułożenie pacjenta na stronie zdrowej:
- Głowa ułożona na niewielkiej poduszce
- Plecy chorego podparte z tyłu
- Cała ręka umieszona na dużej poduszce, dłoń ułożona z przeciwstawieniem kciuka
- Noga chora zgięta w stawie biodrowym i kolanowym, umieszczona na złożonej kołdrze, co zapewnia prawidłowe ustawienie biodra
- Ważne, by chora stopa również była podparta, a nie znajdowała się poza kołdrą
Możliwa modyfikacja ułożenia ręki chorego podczas leżenia na stronie zdrowej:
- Między ręką a ciałem chorego umieść małą poduszkę
- Sama dłoń oparta płasko o łóżko
- Reszta ułożenia bez zmian
Nieprawidłowa pozycja siedząca chorego w wózku:
- Chora ręka przygnieciona ciałem pacjenta
- Tułów chorego pochylony w stronę chorą
- Kolano chorej nogi skierowane do środka
Prawidłowa pozycja siedząca w wózku:
- Plecy chorego podparte
- Tułów wyprostowany – bez pochylenia
- Z przodu chorego umieszona duża poduszka podtrzymująca tułów oraz rękę
- Stopy oparte o podłoże lub podnóżki, możesz włożyć również buty na stopy chorego
Możliwe modyfikacje ułożenia chorej ręki podczas siedzenia w wózku:
- Chore przedramię podparte na poduszce – zwróć uwagę, aby łokieć również był podparty
- Chora dłoń umieszona na owalnym przedmiocie – może to być np. butelka wypełniona wodą, tak by dłoń nie była zaciśnięta w pięść. Kciuk w ustawieniu przeciwstawnym. Istotne, by przedmiot był mało elastyczny
O Autorach:
dr n. med. Dagmara Wasiuk-Zowada – fizjoterapeutka
adiunkt badawczo-dydaktyczny w Zakładzie Fizjoterapii Wydziału Nauk o Zdrowiu w Katowicach, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Od 9 lat pracuje w zawodzie fizjoterapeuty, głównie z pacjentami ortopedycznymi i neurologicznymi. Ukończyła liczne kursy i szkolenia z zakresu fizjoterapii, w tym również kurs PNF podstawowy, zaawansowany oraz kliniczny w neurologii. Autorka publikacji naukowych z zakresu fizjoterapii.
dr n med. Justyna Szefler-Derela – fizjoterapeutka
adiunkt badawczo – dydaktyczny w Zakładzie Fizjoterapii Katedry Fizjoterapii, Wydziału Nauk o Zdrowiu w Katowicach, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Od 2007 roku zajmuje się szeroko pojętą rehabilitacją zaburzeń neurologicznych: chorobą Parkinsona i inne zaburzenia parkinsonowskie, udar mózgu, stwardnienie rozsiane, choroby nerwów obwodowych. Autor wystąpień i publikacji naukowych z zakresu neurorehabilitacji.
mgr Krzysztof Parysek – fizjoterapeuta
Fizjoterapeuta od ponad 10 lat wspomagający pacjentów z uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego na oddziałach udarowym, neurologii, neurochirurgii oraz intensywnej terapii Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego im prof. K. Gibińskiego w Katowicach. Właściciel Fizjoterapia Parysek prowadzący praktykę fizjoterapeutyczną w domu pacjenta. Oprócz metod neurofizjologicznych, jego zainteresowania dotyczą wprowadzania nowoczesnych technologii rehabilitacyjnych – w tym robotyki.
