Opiekunowie chorych na Alzheimera odgrywają ważną rolę, nie tylko w stosunku do pacjenta, ale również w środowisku w którym funkcjonują. Często są to przecież osoby, które jednocześnie są rodzicami, dziadkami, pracownikami.
Opieka nad chorą osobą niejednokrotnie wiąże się z szeregiem poświęceń. Osoby dotknięte Alzhaimerem wymagają nieustannej uwagi i wsparcia, co w sposób istotny przekłada się na życie i funkcjonowanie osób pełniących nad nimi opiekę. W literaturze medycznej opisywany jest tzw. „zespół stresu opiekuna” będący stanem fizycznego, emocjonalnego i psychicznego wyczerpania pojawiających się u osób, które długotrwale zajmują się osobami niesamodzielnymi, starszymi czy przewlekle chorującymi. U opiekunów chorych na Alzheimera, oba te czynniki występują jednocześnie. Według wielu dostępnych badań u opiekuna mogą wystąpić takie objawy jak: ból głowy, bezsenność́, spadek aktywności oraz rozdrażnienie. Wszystkie wyżej wymienione oznaki nasilają się podczas intensywnej opieki nad chorym. Osoba ta doświadcza poczucia apatii, trudnej sytuacji oraz własnej niekompetencji. Stopniowo zaniedbuje swoje obowiązki, dystansuje się wobec potrzeb podopiecznego i pomniejsza jego problemy.

Opiekunowie osób chorych na Alzheimera pełnią bardzo ważną rolę.

Spis treści:

  1. Jakie role pełnią opiekunowie osób cierpiących na otępienie?
  2. Problemy opiekuna
  3. Żywienie osób chorych na Alzheimera
  4. Jak sobie radzić z początkową fazą choroby?
  5. Badania dotyczące sytuacji opiekunów
  6. Jak odciążyć opiekuna?

Jakie role pełnią opiekunowie osób cierpiących na otępienie?

  • role społeczne: opiekunowie są różnie postrzegani przez społeczeństwo. Często odczuwają poczucie izolacji ze strony społeczeństwa, ze względu na brak empatii ze strony dalszej rodziny, sąsiadów, czy mediów;

  • role fizyczne: osoba z Alzheimerem wymaga dużego nakładu pracy przy codziennych czynnościach, co często odbija się na zdrowiu samego opiekuna. Bywają przeciążeni fizycznie, co może prowadzić do powstawania schorzeń i zwyrodnień np. kręgosłupa, rąk czy nóg;

  • role psychologiczne: często chory nie dostrzega starań opiekuna, stając się zgryźliwy, pobudzony bądź agresywny w stosunku do niego. Przekłada się to na psychikę osoby sprawującej opiekę, dlatego aż 70% z nich cierpi z powodu permanentnego stresu, depresji czy stanów lękowych. Osoby sprawujące opiekę nad chorymi, mogą niestety rozładowywać swoje frustracje na podopiecznych dlatego tak ważne jest otrzymywanie wsparcia od rodziny i osób bliskich.

Problemy opiekuna

W Polsce aż w 90% przypadków osób dotkniętych chorobą Alzheimera opiekują się członkowie rodziny. Jest to na ogół jedna osoba – mąż, żona, córka lub syn. Opiekun często nie chcąc angażować pozostałych, bierze na siebie cały ciężar odpowiedzialności. Stawia czoła takim objawom choroby pacjenta jak: zaburzenia pamięci, czy problemy z koordynacją ruchową.

Żywienie osób chorych na Alzheimera

Żywienie osób starszych we wczesnym stadium Alzheimera to prawdziwe wyzwanie dla opiekunów. Powinni oni zadbać o codzienną dietę podopiecznych, bogatą w warzywa i owoce, produkty zbożowe z grubego przemiału – czyli kasze, razowe pieczywo oraz ryby morskie.

Osoba ta, każdego dnia musi borykać się z problemami codzienności takimi jak: brak apetytu chorego, czy też trudności z przełykaniem. Może to wywoływać frustrację opiekuna, gdyż jedzenie jest podstawową potrzebą, a jego brak może doprowadzić do niepożądanych konsekwencji.

Osoba zaangażowana w pomoc choremu powinna cechować się wytrwałością i cierpliwością podczas wspierania chorego. Obserwacja preferencji jedzeniowych osoby z Alzhaimerem jest ważnym elementem codziennego funkcjonowania dlatego osoba opiekująca się powinna podawać to, co lubi jeść – wówczas jest mniejsze ryzyko, że przestanie przyjmować pokarmy.

Jak sobie radzić z początkową fazą choroby?

Większość osób, które opiekują się chorymi obawia się wyzwań, związanych z przejęciem pełnej odpowiedzialności nad pacjentem z chorobą Alzheimera. W głowie opiekuna pojawia się wiele pytań i wątpliwości – „czy będę potrafił się tą osobą zająć?” lub „czy robię dostatecznie dużo?”. Środowiska naukowe w tym Polskie Towarzystwo Neurologiczne rekomenduje w tym trudnym dla pacjenta jak i opiekuna okresie włączenie w kompleksową terapię pacjenta specjalistycznego preparatu żywieniowego Souvenaid. Souvenaid to preparat odżywczy przeznaczony do picia i stosowany u pacjentów z wczesnymi objawami choroby Alzheimera.

Badania dotyczące sytuacji opiekunów

Według badań przeprowadzonych przez Monikę Mandecką i Małgorzatę Florczak w pracy „Choroba Alzheimera w systemie rodzinnym z perspektywy psychologicznej”, aż u 20% badanych osób zaobserwowano zwiększone ryzyko występowania tzw. „dużej depresji” (ang. major depressive disorder, MDD), czyli częstego schorzenia powodującego niepełnosprawność oraz wymagającym wieloletniego leczenia. Ponadto badania wykazały, iż opiekowanie się pacjentem z chorobą Alzheimera może prowadzić do zwiększenia umieralności wśród opiekunów o 63%, zgłaszających stres związany z opieką (późna dorosłość) w stosunku do osób, które nie zajmują się opieką. Wszystkie te fakty wynikające z powyższych badań, alarmują nas, że nie możemy pozostawiać opiekunów samych sobie.

Jak odciążyć opiekuna?

Warto dać opiekunowi chwilę wytchnienia w jego obowiązkach. Tutaj z pomocą przychodzi rodzina i przyjaciele chorego. Opiekun osoby z zaburzeniami pamięci, wywoływanych otępieniem, powinien móc oderwać się od ciężkiej pracy, wychodząc np. raz w tygodniu na kawę z przyjacielem czy też do kina. Czasem, kiedy wypalenie osiąga apogeum warto, by skorzystał z grupy wsparcia czy też wybrał się do psychoterapeuty. Rozmowa o problemach z innymi podobnymi sobie ludźmi bądź specjalistą będą miały charakter oczyszczający dla opiekuna.

Bibliografia:

  1. http://gerontologia.org.pl/wp-content/uploads/2016/05/2010-02-2.pdf

  2. M.Mandecka, M.Florczak, Choroba Alzheimera w systemie rodzinnym z perspektywy psychologicznej, Postępy Nauk Medycznych 6/2010, s. 449-457

  3. M.Kaczmarek, M. Durda, M.Skrzypczak, A.Szwed „Ocena jakości życia opiekunów osób z chorobą Alzheimera”, Gerontologia Polska, tom 18, nr 2, 86–94 ISSN 1425–4956

  4. https://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2017/09/Geriatria_1.pdf

  5. http://www.czytelniamedyczna.pl/3412,choroba-alzheimera-w-systemie-rodzinnym-z-perspektywy-psychologicznej.html