Udar mózgu prowadzi do zaburzeń funkcjonowania tego narządu, co może objawiać się m.in. w formie utraty sprawności ruchowej, problemów z równowagą oraz trudnościami z komunikacją. Przywrócenie sprawności wymaga regularnej i zazwyczaj długotrwałej rehabilitacji. Pacjenci często obawiają się czy będą mogli wrócić do aktywności sprzed udaru. Zastanawiają się czy możliwy będzie powrót do dawnego życia zawodowego, a także czy uda im się wrócić do sprawności pozwalającej na wykonywanie wcześniejszych aktywności np. ponownego prowadzenia samochodu czy uprawianie sportu. Z poniższego artykułu dowiesz się jak wygląda proces rekonwalescencji po udarze mózgu.

Spis treści:

  1. Rehabilitacja po udarze mózgu
  2. Terapia zajęciowa dla pacjentów po udarze mózgu
  3. Czy po udarze mózgu można wrócić do pracy?
  4. Prowadzenie samochodu po udarze mózgu – czy jest możliwe?

Rehabilitacja po udarze mózgu

To czy pacjent po udarze mózgu będzie mógł wrócić do poziomu sprawności sprzed zdarzenia zależy od jego stanu zdrowia, stopnia zaburzeń doznanych na skutek udaru mózgu oraz efektywności procesu rehabilitacji.

W rehabilitacji, podobnie jak przy rozpoznaniu pierwszych objawów udaru mózgu, kluczowy jest czas. Istotne jest jej wczesne rozpoczęcie oraz regularne kontynuowanie w kolejnych etapach leczenia. Badania poparte wieloletnimi obserwacjami wykazują, że wraz z upływem czasu od wystąpienia udaru mózgu pacjenci stopniowo tracą sprawność.

Celem rehabilitacji poudarowej jest przywrócenie pacjentowi sprawności w jak największym zakresie w jak najkrótszym czasie. Dlatego dąży się do tego, aby była ona rozpoczynana jak najszybciej, często w ciągu pierwszych 24 godzin od incydentu mózgowo-naczyniowego (jak inaczej nazywany jest udar mózgu), po uzyskaniu stabilności stanu zdrowia pacjenta.

Rehabilitacja poudarowa powinna być prowadzona przez wielospecjalistyczny zespół rehabilitacyjny tworzony przez specjalistów takich jak: lekarze neurolodzy, lekarze rehabilitacji medycznej, fizjoterapeuci, pielęgniarki, neuropsycholodzy, logopedzi, terapeuci zajęciowy i pracownicy socjalni. W celu zapewnienia kompleksowej opieki zespół ten powinien stale współpracować także z dietetykiem, technikiem ortopedycznym, a także ze specjalistami innych dziedzin (np. kardiologiem, ortopedą czy psychiatrą), jeżeli pacjent tego potrzebuje.

Rehabilitacja rozpoczęta na oddziale udarowym/neurologicznym powinna być później kontynuowana na oddziale rehabilitacyjnym lub w przychodni rehabilitacyjnej. Rodzaj i czas trwania rehabilitacji jest dobierany indywidualnie do pacjenta. Obejmuje nie tylko dostosowane ćwiczenia fizyczne, ale także m.in. terapię zajęciową, która uczy chorego funkcjonowania w życiu codziennym czy zawodowym z uwzględnieniem ewentualnych ograniczeń będących następstwem zaburzeń neurologicznych powstałych na skutek udaru mózgu.

Terapia zajęciowa dla pacjentów po udarze mózgu

Bardzo istotnym elementem rehabilitacji poudarowej jest terapia zajęciowa. Ma na celu nauczyć pacjenta wykorzystywania umiejętności nabytych podczas fizjoterapii w sytuacjach życia codziennego. Łączy zabiegi fizjoterapeutyczne z wykonywaniem typowych codziennych czynności, a dzięki temu pomaga choremu w odzyskiwaniu samodzielności. Jest on angażowany w aktywności związane np. z dbaniem o siebie, pracą czy rozrywką. Taka forma zajęć jest dla pacjentów często bardziej przystępna niż same ćwiczenia fizjoterapeutyczne. Choremu łatwiej jest zrozumieć ich sens, a to sprawia, że bardziej angażują się w terapię, co zwiększa szanse na jej powodzenie, czyli usprawnienie chorego. Terapia zajęciowa pomaga pacjentom odzyskać sprawność w wielu obszarach życia zarówno podstawowych, takich jak: higiena osobista, ubieranie się, spożywanie posiłków, przyjmowania leków czy komunikacji z innymi ludźmi, jak i bardziej zaawansowanego funkcjonowania w społeczeństwie: zarządzania finansami, reakcji na zagrożenia czy rozwiązywania problemów.

Należy mieć na uwadze, że ze względu na nieprawidłową pracę narządu ruchu czy zaburzenia poznawczo-behawioralne, które mogą występować po udarze mózgu, nie zawsze można przywrócić wszystkie wcześniejsze sprawności. W takich sytuacjach terapia zajęciowa pomaga wypracować umiejętności zastępcze. Przykładowo, pacjent, który na skutek udaru utracił czucie w połowie ciała, może uczyć się wykonywania wielu czynności na nowo przy użyciu jednej ręki.

Czy po udarze mózgu można wrócić do pracy?

Od tego jak wiele uda się osiągnąć podczas rehabilitacji, a w szczególności podczas terapii zajęciowej, zależy m.in. możliwość powrotu do aktywności zawodowej. Powrót do pracy po udarze mózgu jest niekiedy możliwy, ale trzeba pamiętać, że nie zawsze będzie możliwe wykonywanie tego samego zawodu czy pełnienie takiego samego stanowiska, jak wcześniej. Osoby mające poniżej 65 lat, czyli będące w wieku aktywności zawodowej, w szczególności powinny mieć zapewniony dostęp do specjalistycznej terapii zajęciowej i rehabilitacji zawodowej. Zajęcia powinny uwzględniać zawód wykonywany przez chorego lub przygotować go do ewentualnej zmiany pracy. Powrót do aktywności zawodowej to optymalny sposób zakończeniu rehabilitacji poudarowej. Znacząco wpływa na poprawę jakości życia osób po udarze mózgu.

Prowadzenie samochodu po udarze mózgu – czy jest możliwe?

Możliwość pojechania samochodem w dowolne miejsce jest dla wielu osób wyznacznikiem samodzielności i niezależności. Z tego względu odzyskanie sprawności za kierownicą jest często dla osób po udarze mózgu bardzo istotnym elementem powrotu do zdrowia. To, czy chory będzie mógł ponownie prowadzić samochód wymaga konsultacji i decyzji lekarza, a w wielu przypadkach wymagane może być także ponowne podejście do egzaminu na prawo jazdy. Zmiany w stanie zdrowia, które mogą mieć wpływ na zdolność kierowania pojazdami np. informację o przebytym udarze należy zgłosić do właściwego urzędu (np. wydziału komunikacji lub starostwa powiatowego). Może to zrobić chory, lub jego rodzina, lekarz prowadzący, a także członkowie komisji ZUS, którzy przyznają rentę z tytułu niepełnosprawności. Po takim zgłoszeniu, kierowca zostaje skierowany na badania pozwalające określić czy i na jakich warunkach może zachować prawo jazdy. Wynika to z faktu, że do skutków udaru mogą należeć zaburzenia równowagi, problemy ze wzrokiem, osłabiona sprawność w kończynach, szybciej pojawiające się zmęczenie, a także trudności w ocenie zagrożenia, czyli czynniki istotnie wpływające na zdolność prowadzenia samochodu. Dla bezpieczeństwa własnego oraz innych uczestników ruchu osoba po udarze mózgu powinna przejść odpowiednie przygotowanie zanim ponownie usiądzie za kierownicą.

Powrót do sprawności może ułatwić kierowcy specjalistyczna rehabilitacja, a także współpraca z instruktorem nauki jazdy specjalizującym się w pomocy osobom niepełnosprawnym. Koniecznie może okazać się także przystosowanie samochodu do możliwości kierowcy.