Suchość w jamie ustnej (tzw. kserostomia) to schorzenie wywołane zmniejszeniem lub brakiem wydzielania śliny przez gruczoły ślinowe. Może być wynikiem choroby toczącej się w organizmie, przyjmowania leków lub silnego odwodnienia organizmu. Wydzielanie śliny jest konieczne do odczuwania smaku, połykania i mówienia. Ponadto ślina zapobiega infekcjom jamy ustnej oraz próchnicy zębów.

Suchość w jamie ustnej może być spowodowana zmniejszeniem wydzielania śliny.

Spis treści:

  1. Przyczyny suchości w jamie ustnej
  2. Do głównych objawów występujących przy suchości w jamie ustnej należą:
  3. Leczenie suchości w jamie ustnej
  4. Posiłki przy suchości w jamie ustnej
  5. Należy unikać pokarmów, które ograniczają wydzielanie śliny:

Przyczyny suchości w jamie ustnej

Wyróżnia się szereg przyczyn, które mogą powodować suchość w jamie ustnej. Najczęściej kserostomia może być spowodowana zaburzeniami funkcji gruczołów ślinowych oraz zażywaniem leków o działaniu moczopędnym, przeciwalergicznym, uspokajającym, przeciwastmatycznym i niektórych antybiotyków. Suchość w jamie ustnej może występować podczas radioterapii oraz chemioterapii. Ponadto suchość w jamie ustnej może być jednym z objawów nadczynności tarczycy, cukrzycy, stanów lękowych, depresji, anemii, niedoboru żelaza lub witamin B1, B6, AIDS, guza mózgu, odwodnienia organizmu, grzybicy jamy ustnej lub chorób alergicznych skóry. Suchość w jamie ustnej występuje również u osób palących papierosy, noszących protezy zębowe, a także oddychających przez usta.

Do głównych objawów występujących przy suchości w jamie ustnej należą:

  • pieczenie języka lub ust;
  • trudności w mówieniu;
  • owrzodzenia oraz zakażenia bakteryjno-grzybicze błony śluzowej jamy ustnej;
  • trudności w przyjmowaniu i połykaniu pokarmów;
  • próchnica zębów;
  • zaburzenia odczuwania smaku.

Leczenie suchości w jamie ustnej

Wczesne leczenie suchości w jamie ustnej zapobiega owrzodzeniom, chorobom dziąseł oraz próchnicy. W kserostomii zalecane jest utrzymywanie prawidłowej higieny jamy ustnej, aby zapobiegać zakażeniom bakteryjnym i grzybiczym. Można wykorzystać specjalistyczne płukanki, pasty lub zawiesiny doustne zawierające składniki antybakteryjne. W zwiększeniu nawilżenia jamy ustnej oraz eliminowaniu uczucia suchości pomocne może okazać się stosowanie preparatów sztucznej śliny, które dostępne są w różnych formach: żelach, pastylkach czy aerozolach. Tworzą na powierzchni jamy ustnej powłokę, która pomaga utrzymać właściwy poziom nawilżenia.

Posiłki przy suchości w jamie ustnej

Głównym sposobem zwiększenia ilości wydzielanej śliny jest podawanie choremu dużej ilości płynów. Pacjent powinien wypijać do 3 litrów wody dziennie. Ponadto zaleca się picie często, ale małymi porcjami np. kilku łyków wody co 10-15 minut.

Osoby, które cierpią z powodu kserostomii, powinny spożywać potrawy o dużej zawartości wody, np. przecierane zupy lub zupy-kremy, a także owoce i warzywa (arbuzy, pomarańcze, grejpfruty, ogórki, pomidory). Ponadto zaleca się podawanie chorym posiłków o konsystencji łatwej do przełknięcia, np. purée, przecierów, papek. Do pokarmów o konsystencji stałej można dodawać sosy lub oliwę z oliwek, co ułatwi ich połykanie. Podczas przygotowywania posiłków zaleca się stosowanie cytryny lub soku cytrynowego, ponieważ pobudzają ślinianki do pracy – zwiększają wydzielanie śliny. Pomiędzy posiłkami należy ssać landrynki, lizaki lub żuć gumę. Na deser można podawać posiłki zawierające dużo wody: mrożone desery, mrożone kawałki owoców, lody, sorbety owocowe.

Należy unikać pokarmów, które ograniczają wydzielanie śliny:

  • słonych przekąsek (precli, chipsów, paluszków);
  • pieczywa chrupkiego;
  • mocno spieczonego mięsa;
  • mocnej kawy i herbaty;
  • napojów typu cola;
  • alkoholu.

Jeżeli problem suchości w jamie ustnej przeciąga się, w celu przepisania specjalistycznych leków należy skonsultować się z lekarzem stomatologiem.

Suchość w jamie ustnej może być przyczyną niechęci do jedzenia, a co za tym idzie − pogorszenia stanu odżywienia chorego. Aby temu zapobiec zaleca się podczas chorób przewlekłych podawanie pacjentowi produktów do żywienia medycznego o konsystencji płynnej. Preparaty dostępne są w większości aptek stacjonarnych i internetowych. W małej objętości zawierają dużo energii i składników odżywczych, dzięki temu mogą zapobiegać utracie sił oraz przyspieszać powrót do zdrowia.